Chi bộ địa bàn dân cư khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: Tâm thế hành động để đổi mới, thích nghi

LTS: “Chi bộ là nền móng của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt”. Đối với các chi bộ địa bàn dân cư, lời dạy đó của Chủ tịch Hồ Chí Minh càng có ý nghĩa sâu sắc, bởi ở khu phố, thôn, xóm, chi bộ chính là cơ sở nền tảng thực hành phương châm “dân là gốc”, là cầu nối để Đảng ta luôn gắn bó máu thịt với nhân dân - yếu tố sống còn quyết định hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.

Trong làn sóng đổi mới mạnh mẽ của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chi bộ địa bàn dân cư đang đứng trước những khó khăn, thách thức, bắt buộc phải chuyển mình, đổi mới, thích nghi. Nhiệm vụ đặt ra những yêu cầu quan trọng không chỉ đối với các chi bộ, mà còn tập trung vào trách nhiệm của đảng ủy cấp xã.

Báo Hànôịmới thực hiện loạt bài “Chi bộ địa bàn dân cư khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: Tâm thế hành động để đổi mới, thích nghi” nhằm tìm hiểu rõ hơn những cách làm, cùng thách thức, cơ hội và đề xuất giải pháp để chi bộ phát huy sức mạnh, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của địa phương, đóng góp vào sự nghiệp cách mạng chung của Đảng và đất nước, vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Ảnh kết hợp chụp thật và tạo tác bằng AI

Bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành đến nay được 4 tháng. Trong mô hình mới, quy mô cũng như chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ cấp xã đã lớn hơn rất nhiều so với trước đây. Trong khi đó, về cơ bản, chi bộ địa bàn dân cư vẫn giữ nguyên và đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy cấp xã mới. Trước những thay đổi mang tính bước ngoặt, cấp ủy, chi bộ địa bàn dân cư dần thích nghi với bối cảnh mới, đồng thời tiếp tục thực hiện tốt vai trò hạt nhân kết nối cấp ủy, chính quyền với nhân dân.

Trong đợt khảo sát về chi bộ địa bàn dân cư, phóng viên Báo Hànôịmới được trò chuyện với nhiều bí thư chi bộ. Rất ấn tượng là khi về xã Yên Lãng (Hà Nội), lần đầu tiên chúng tôi được gặp một bí thư chi bộ ở độ tuổi 9X. Đó là anh Nguyễn Văn Đảng (sinh năm 1994), Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Thanh Điềm.

“Đảm nhận bí thư chi bộ vào đầu năm 2025, khi đó, tôi là bí thư chi bộ địa bàn dân cư trẻ nhất thành phố. Không biết bây giờ còn giữ được “kỷ lục” này không, nhưng trên địa bàn huyện Mê Linh cũ, tôi vẫn là người trẻ nhất”, lời chia sẻ vừa vui, vừa xen niềm tự hào của Bí thư Chi bộ 9X.

Là người trẻ, phong cách làm việc rất năng động, đổi mới, trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, anh Đảng mang theo bên mình chiếc máy tính bảng. Theo vị Bí thư Chi bộ sinh năm 1994, chiếc máy tính bảng là trợ thủ đắc lực trong công tác lãnh đạo của chi bộ và điều hành của thôn.

Câu chuyện về chuyển đổi số với Bí thư Chi bộ 9X vì thế cũng rất sôi nổi. “Trong sinh hoạt chi bộ, chúng tôi sử dụng trí tuệ nhân tạo để tóm tắt nội dung các văn bản giúp đảng viên dễ hiểu, nắm rõ tinh thần nghị quyết. Công nghệ giờ giúp gần dân hơn, chứ không phải thứ xa vời”, anh Đảng nói.

Trên thực tế, không ít chi bộ đang loay hoay với chuyển đổi số, nhưng Chi bộ thôn Thanh Điềm đang làm rất tốt và chuyển đổi số trở thành “chìa khóa vạn năng” trong mô hình chính quyền mới khi khối lượng công việc được đánh giá là “gấp đôi”. Cách làm của Chi bộ thôn Thanh Điềm là chia nhóm hỗ trợ từng đảng viên sử dụng các ứng dụng. Các đảng viên trẻ đến tận nhà hướng dẫn đảng viên lớn tuổi kê khai thông tin, nộp đảng phí điện tử; trợ giúp sử dụng các nền tảng số như Cổng Dịch vụ công quốc gia, VNeID, Zalo nội bộ...

“Trước kia, phải chờ chỉ đạo từ nhiều cấp, có khi thông tin xuống đến thôn bị chậm. Nay làm việc trực tiếp với xã, mọi thứ nhanh và rõ hơn, nhưng áp lực cũng gấp đôi”, anh Đảng chia sẻ.

Trong tâm thế mới, một luồng sinh khí mới đang lan tỏa mạnh mẽ ở cơ sở cũng như trong cuộc sống của người dân. Anh Nguyễn Trung Dũng (đảng viên Chi bộ thôn Thanh Điềm, xã Yên Lãng) nhìn nhận: “Hoạt động chi bộ trong chính quyền địa phương 2 cấp vừa nhanh hơn nhờ chuyển đổi số, vừa thiết thực hơn khi đi thẳng vào những vấn đề cấp thiết ở địa phương”.

Đúng như chia sẻ của anh Dũng, trong sinh hoạt chi bộ tháng 8 vừa qua, Chi bộ thôn Thanh Điềm đã tổ chức sinh hoạt chuyên đề “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ gắn liền với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở thôn Thanh Điềm”. Theo đó, Chi bộ thôn Thanh Điềm đã thống nhất đề ra trọng tâm phát triển trong thời gian tới là phát huy thế mạnh ở địa phương và đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số vào sản xuất, tiêu thụ nông sản.

Không chỉ quan tâm phát triển kinh tế, vị Bí thư Chi bộ trẻ tuổi Nguyễn Văn Đảng đang ấp ủ kế hoạch rất ý nghĩa cho nhân dân là xây dựng “thôn thông minh”. Mô hình hình thành sẽ gắn mã QR định vị từng hộ dân để hỗ trợ quản lý hành chính, tổ chức hoạt động cứu hộ, vận chuyển hàng hóa - hướng tới nông thôn số hiện đại.

Ở thôn Quyết Hạ (xã Phú Nghĩa, Hà Nội), đảng viên và người dân nơi đây vẫn hay gọi Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Quyết Hạ Chu Văn Kỳ là “ông bí thư 4.0”. Bởi có người “cầm tay chỉ việc” am hiểu, tâm huyết, công việc chuyển đổi số nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của chính quyền mới tưởng chừng gặp khó lại diễn ra rất suôn sẻ.

Ông Chu Văn Kỳ cho hay: “Khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tôi nhận thức rõ chuyển đổi số là xu thế tất yếu. Trên tinh thần người biết dạy người chưa biết, lực lượng đoàn viên, thanh niên, hội viên phụ nữ, nông dân là nòng cốt. Các đồng chí ấy vừa học, vừa hướng dẫn đảng viên, nhân dân sử dụng điện thoại thông minh, đăng ký tài khoản VNeID, nộp thuế qua eTax Mobile…”.

Chi bộ thôn Quyết Hạ sinh hoạt thường kỳ tháng 9-2025.

Chi bộ thôn Quyết Hạ giờ đây có thể gọi là “chi bộ thông minh”. Việc đóng đảng phí, nhận thông báo, triển khai văn bản chỉ đạo đều đã được “số hóa” hoàn toàn. Mọi thông tin lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành đều được Bí thư Chi bộ cập nhật trên nhóm Zalo chi bộ, giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả lãnh đạo. Trong khi đó, người dân thôn Quyết Hạ cũng thực hiện đồng bộ nhiều thủ tục hành chính trên môi trường mạng internet rất thành thạo như: Nộp thuế phí, làm giấy khai sinh, khai tử, hay xác nhận cư trú...

Ông Vũ Văn Huy (đảng viên Chi bộ thôn Quyết Hạ) bộc bạch: “Tôi thấy việc ứng dụng chuyển đổi số tại Chi bộ thôn Quyết Hạ rất thuận lợi. Chúng tôi đã đăng ký tài khoản đảng viên, nhờ vậy, việc đóng góp ý kiến trong chi bộ hay đảng bộ được thực hiện nhanh và thiết thực hơn; nộp đảng phí cũng rất thuận lợi. Đặc biệt, đảng viên còn được mở rộng kiến thức qua ứng dụng iHanoi, VNeID...”.

Chưa hết, ông Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Chu Văn Kỳ duy trì thói quen đi bộ quanh làng hằng sáng. “Đi để vừa rèn sức khỏe, vừa quan sát đời sống nhân dân. Nếu mình làm tốt, dân tin thì việc gì cũng thành công”, vị bí thư chi bộ thôn nói, giọng nhẹ nhưng đầy nhiệt huyết.

Ở phía Đông Bắc sông Hồng, tại phường Long Biên (Hà Nội), buổi sinh hoạt ngày 3-9-2025 của Chi bộ 1 vừa qua có một nội dung báo cáo rất mới là phổ biến, hướng dẫn nội dung về chuyển đổi số. Bí thư Chi bộ Phạm Bách Huy cho biết, Chi bộ có 132 đảng viên (có 20 đảng viên được miễn sinh hoạt). Khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành cũng là lúc chi bộ có thêm nhiều công việc mới, nhất là yêu cầu về chuyển đổi số, như triển khai 4 thủ tục hành chính trong Đảng trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, tuyên truyền vận động các hộ dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến như nộp thuế qua eTax Mobile... Dù tuổi đã cao nhưng với lòng nhiệt tình và ham học hỏi, các ủy viên ban chi ủy đã nhanh chóng tiếp cận cái mới, làm chủ công nghệ và phổ biến trong chi bộ.

Để thực hiện chuyển đổi số, chi bộ đã có sáng kiến thành lập tổ chuyển đổi số lựa chọn những người thành thạo nhất để hướng dẫn những người khác. Ông Nguyễn Đình Hạt (Tổ chuyển đổi số cộng đồng) chia sẻ: “Để chuyển đổi số thành công, cán bộ, đảng viên nhất định phải đi trước, khi hướng dẫn phải “cầm tay chỉ việc” mới hiệu quả”. Với sự vào cuộc đồng bộ, quyết tâm cao, đến nay, gần 100% đảng viên đã thực hiện nộp đảng phí trực tuyến; hơn 90% hộ dân đã cài đặt eTax Mobile (kiểm tra “chéo” bên cơ quan thuế đã xác nhận kết quả này).

Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Long Biên Nguyễn Thị Thu Hằng phát biểu chỉ đạo tại hội nghị sinh hoạt Chi bộ 1 phường Long Biên ngày 3-9-2025.

Đảng viên Chi bộ 1 phường Long Biên trao đổi về nội dung chuyển đổi số.

Hội nghị sinh hoạt tháng 9-2025 của Chi bộ 1 phường Long Biên.

Thực tiễn công tác ở cơ sở cho thấy vai trò, vị trí không thể thay thế của chi bộ địa bàn dân cư. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phú Nghĩa Trịnh Tiến Tường đánh giá, tổ chức Đảng ở cơ sở, đặc biệt là chi bộ thôn, tổ dân phố được xác định là “hạt nhân chính trị” bảo đảm sự thông suốt của hệ thống, giữ vững niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Hiện nay, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chỉ có thể vận hành hiệu quả khi chi bộ thôn thực sự mạnh, đủ năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, bởi đây là cấp gần dân nhất, trực tiếp triển khai nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước.

Các đồng chí lãnh đạo Đảng ủy xã Phú Nghĩa (Hà Nội) sâu sát cơ sở, hỗ trợ các chi bộ địa bàn dân cư và nhân dân.

Còn theo Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Long Biên Nguyễn Thị Thu Hằng, chi bộ có tốt thì đảng bộ phường mới có thể mạnh. Nhất là hiện nay, hơn 1.000 nhiệm vụ được đưa về cấp xã, nếu chi bộ không mạnh, không tham gia đóng góp hiệu quả thì cấp ủy, chính quyền phường, xã không thể hoàn thành nhiệm vụ.

Cần nhấn mạnh rằng, chi bộ địa bàn dân cư có vị trí đặc biệt, không thể thay thế. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Ô Diên Nguyễn Văn Đức cho biết: “Chúng tôi xác định chi bộ thôn, tổ dân phố là cánh tay nối dài của Đảng ủy, chính quyền. Các đồng chí bí thư chi bộ ngoài thực hiện sinh hoạt chi bộ theo quy định của Điều lệ Đảng, trong các buổi sinh hoạt chuyên đề phải đưa ra thảo luận về những khó khăn, bức xúc trong nhân dân. Bí thư chi bộ và tập thể chi bộ là cầu nối vừa dẫn dắt, định hướng nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vừa tổng hợp những khó khăn, vướng mắc, có kiến nghị, đề xuất cụ thể đến cấp ủy Đảng, chính quyền để giải quyết cho nhân dân”.

XEM TIẾP

Bài 2: Trách nhiệm đồng hành, sẻ chia

Nhóm phóng viên