Chi phí đầu vào năm 2026 biến động mạnh: Doanh nghiệp chịu áp lực từ đâu?

Chuyên gia tài chính Nguyễn Thị Cẩm Chi, Giám đốc khối Phát triển bền vững, MCG Management Consulting, cho rằng một trong bốn trụ cột bền vững cho doanh nghiệp (DN) làm ăn vào năm 2026 sắp tới chính là kiểm soát biến động chi phí.

Thêm thách thức bủa vây

Chẳng hạn, bước vào mùa tiêu dùng Tết 2026, theo bà Chi, giá nguyên liệu biến động, chi phí vận chuyển, nhân công, khuyến mãi đều tăng. Không chỉ vậy, nhiều chủ quán ăn, cửa hàng trong ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) còn than phiền “đóng thuế xong là hết lãi”.

Giá thuê đất khu công nghiệp được dự báotiếp tục xu hướng tăng trong năm 2026 sắp tới, sẽ ảnh hưởng đến chi phí, vận hành của DN sản xuất.

Vị chuyên gia này có lời khuyên cho các DN vừa và nhỏ là cần lập kịch bản chi phí cho mùa cao điểm tiêu dùng Tết 2026. Nhất là các DN cần lưu ý vấn đề giá nguyên liệu tăng bao nhiêu thì chấp nhận được, mức hao hụt tối đa là bao nhiêu, khi nào phải điều chỉnh giá bán.

Ngoài chia sẻ nêu trên, có thể thấy biến động chi phí đầu vào có thể gia tăng vào năm 2026 sắp tới sẽ tạo thêm thách thức bủa vây các DN, không chỉ tác động đến giá thành, đầu ra của sản phẩm mà còn ảnh hưởng đến biên lợi nhuận.

Câu hỏi đặt ra là các DN đang chịu áp lực từ đâu khi đối mặt với biến động chi phí đầu vào?

Nếu soi kỹ sẽ thấy rõ những áp lực này. Đơn cử như giá thuê đất khu công nghiệp được dự báo sẽ tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2026 sắp tới. Đó là do nhu cầu của các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tăng cao, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng, và nguồn cung hạn chế ở các vị trí đắc địa, với mức tăng dự kiến 3-8%/năm ở các miền và có thể cao hơn tại các khu công nghiệp có vị trí đắc địa.

Trong báo cáo phân tích mới phát hành vào trung tuần tháng 12/2025, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán Mirae Asset cho rằng giá thuê đất khu công nghiệp trong thời gian tới vẫn đi lên. Khu vực kinh tế phía Nam vẫn sẽ tiếp tục duy trì tốc độ tăng giá thuê đất 5-7% nhờ tận dụng lợi thế của hàng loạt dự án hạ tầng khổng lồ sắp được đưa vào vận hành như sân bay Long Thành, tuyến đường vành đai 3…

Trong khi đó, đối với các khu công nghiệp tại miền Bắc, tốc độ tăng giá sẽ tiếp tục phân hóa, chủ yếu tập trung vào Bắc Ninh và Hải Phòng – nơi được xem như là điểm sáng trong việc thu hút sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu đi theo chiến lược “Trung Quốc +1”.

Với việc biến động giá cho thuê như vậy, nhiều DN chế biến trong các khu công nghiệp lo ngại sẽ ảnh hưởng đến chi phí, vận hành, khó mở rộng phát triển sản xuất.

Hoặc như vấn đề lãi suất vốn vay có thể gia tăng cũng sẽ là áp lực đối với các DN. Một số dự báo mới nhất từ giới chuyên gia tài chính cho rằng quý 1/2026, lãi suất cho vay bình quân tăng thêm 0,4-0,6%, đưa mặt bằng phổ thông lên 6,9-7,5%/năm, còn sang quý 2 - quý 3/2026, lãi suất có thể chạm 7,5-7,8%/năm.

Và khi lãi suất cho vay tăng, đồng nghĩa với việc chi phí tài chính của các DN sẽ tăng theo. Điều này trực tiếp làm tăng chi phí vận hành, đặc biệt với các DN có đòn bẩy tài chính cao hoặc phụ thuộc nhiều vào vốn vay.

Tuy vậy, theo Mirae Asset, hiện tại, các ngân hàng cho biết mức tăng lãi suất cho vay (nếu có) nhiều khả năng sẽ thấp hơn mức điều chỉnh tăng của lãi suất huy động, do hiện vẫn còn các gói ưu đãi hỗ trợ hoạt động kinh tế. Đồng thời, các ngân hàng cũng sẽ cân nhắc điều chỉnh lãi suất cho vay một cách phù hợp nhằm cân bằng giữa rủi ro nợ xấu và biên lợi suất.

Đừng để vượt khả năng chịu đựng

Ngoài ra, áp lực biến động chi phí cũng có thể thấy rõ ở ngành hàng tiêu dùng trong thời gian tới. Trong báo cáo triển vọng đầu tư ngành hàng tiêu dùng Việt Nam năm 2026 được Công ty chứng khoán Guotai Junan phát hành vào tháng 12/2025 có lưu ý về khung chính sách, được xem là “bản lề” quan trọng cho ngành tiêu dùng những năm tới.

Trong đó, đáng chú ý là Nghị định 180/2024/NĐ/CP, Nghị quyết 174/2024/QH15, Luật Thuế Giá trị gia tăng 48/2024/QH15 và Nghị định 117/2025/NĐ-CP, Quyết định 01/2025/QĐ-TTg. Nội dung của những chính sách này có liên quan đến việc điều chỉnh đối tượng chịu thuế; bổ sung quy định về khấu trừ thuế đầu vào; thanh toán không dùng tiền mặt; yêu cầu sàn thương mại điện tử khấu trừ và nộp thuế; bỏ miễn thuế với hàng nhập khẩu dưới 1 triệu đồng.

Xét về mặt tích cực, những chính sách kể trên giúp kích cầu, tăng sức mua, bình đẳng giữa bán lẻ truyền thống và online, bảo vệ sản xuất nội địa. Tuy nhiên, nó lại làm tăng chi phí tuân thủ và giảm khả năng khấu trừ của DN bán lẻ, đặc biệt là nhóm cửa hàng nhỏ lẻ. Bên cạnh đó là tăng chi phí vận hành và yêu cầu quản lý dữ liệu, chi phí nhập khẩu cũng tăng.

Bên cạnh những áp lực như thế, nói đến mối lo biến động chi phí đầu vào của các DN không thể không nhắc đến chi phí logistics (vận chuyển, cảng biển, kho bãi, hải quan…). Đây là mối lo thường trực, nếu tăng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Chính vì vậy, góp ý mới nhất với Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam (Bộ Xây dựng) trong tháng 12/2025 về phương án giá dịch vụ bốc dỡ container tại khu vực cảng nước sâu Lạch Huyện và Cái Mép – Thị Vải (lần 2), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh “mọi quyết định tăng giá dịch vụ đầu vào, đặc biệt là các dịch vụ cảng biển vốn chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu chi phí logistics, cần được cân nhắc kỹ lưỡng, có lộ trình cụ thể và phù hợp với sức chịu đựng của DN”.

Bởi lẽ, chi phí vận tải quốc tế vẫn biến động mạnh, tỷ giá ngoại tệ không ổn định, trong khi khả năng huy động vốn của DN sản xuất – xuất khẩu còn hạn chế. Đó là chưa kể sức mua toàn cầu sụt giảm, đặc biệt tại các thị trường truyền thống như EU, Nhật Bản và Hàn Quốc, đang khiến DN Việt Nam phải cạnh tranh khốc liệt hơn về giá và chi phí.

Trong khi đó, Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, đã và đang áp dụng các biện pháp thuế đối ứng đối với nhiều nhóm hàng trọng điểm như dệt may, đồ gỗ, thép và sản phẩm điện tử.

Cho nên, phía VCCI kiến nghị việc điều chỉnh giá dịch vụ bốc dỡ container tại khu vực cảng nước sâu Lạch Huyện và Cái Mép – Thị Vải cần đi kèm với lộ trình rõ ràng trong 3 năm, có tham chiếu chỉ số CPI và tình hình thực tiễn của ngành logistics và xuất nhập khẩu, nhằm tạo sự ổn định và chủ động cho DN trong quá trình đàm phán, điều chỉnh hợp đồng.

Thế Vinh