Chi tiết về cuộc trao đổi tù nhân lớn nhất giữa Mỹ và Nga trong lịch sử hậu Xô Viết

Những tù nhân nào được thả?

24 người đã được thả trong cuộc trao đổi tù nhân, bao gồm một nhóm các nhà báo và những người bất đồng chính kiến, những điệp viên bị tình nghi, một tin tặc máy tính, một kẻ lừa đảo và một người đàn ông bị kết tội giết người.

Nga đã thả 16 người, bao gồm phóng viên Evan Gershkovich của tờ Wall Street Journal và cựu lính Thủy quân lục chiến Mỹ Paul Whelan - một giám đốc an ninh doanh nghiệp đến từ Michigan. Cả hai đều phải đối mặt với án tù dài sau khi bị kết án về các cáo buộc gián điệp.

Cũng được Moscow trả tự do là nhà báo Alsu Kurmasheva ở châu Âu, một công dân mang hai quốc tịch Mỹ - Nga bị kết án vào tháng 7 vì phát tán thông tin sai lệch về quân đội Nga, và Vladimir Kara-Murza, một nhà phê bình Điện Kremlin và là nhà văn đoạt giải Pulitzer, đang thụ án 25 năm tù vì tội phản quốc được cho là có động cơ chính trị.

Tổng thống Joe Biden phát biểu về cuộc trao đổi tù nhân ở Nhà Trắng. Ảnh: AP

Trong số 8 người được phương Tây trả về Nga, tù nhân khét tiếng nhất là Vadim Krasikov, người đã bị kết án tại Đức vào năm 2021 vì ám sát cựu phiến quân Chechnya tại một công viên ở Berlin hai năm trước. Nga cũng đã tiếp nhận 2 tù nhân bị buộc tội gián điệp ở Slovenia, 3 tù nhân bị buộc tội ở Mỹ và 2 người từ Na Uy và Ba Lan.

Bước đột phá trong quan hệ Mỹ - Nga?

Điều đó không thể xảy ra. Mỹ và Nga đã đạt được một số thỏa thuận trao đổi tù nhân trước đó trong thời gian xung đột Nga - Ukraine, bao gồm một thỏa thuận vào tháng 12/2022 khi Moscow trả tự do cho ngôi sao WNBA Brittney Griner để đổi lấy tay buôn bán vũ khí khét tiếng Viktor Bout.

Nhưng không có cuộc trao đổi nào trong số đó làm giảm bớt căng thẳng giữa Mỹ và Nga, đặc biệt là vào thời điểm cuộc khủng hoảng ở Ukraine vẫn tiếp tục và Mỹ tiếp tục gửi sự hỗ trợ quân sự đáng kể cho Kiev.

Cuộc trao đổi tù nhân chỉ đơn giản là một thỏa hiệp hiếm hoi vì các lợi ích chung, không có gì hơn. Mặc dù vậy, việc đạt được thỏa thuận trong bối cảnh căng thẳng vẫn là điều đáng chú ý.

Những người Mỹ vẫn bị giam giữ

Mặc dù thỏa thuận ngày 1/8 đã thả tự do cho những tù nhân Mỹ nổi tiếng nhất bị giam giữ tại Nga, vẫn còn một số tù nhân khác ở lại.

Nhóm đó bao gồm Travis Leake, một nhạc sĩ bị kết án tù về tội ma túy; Gordon Black, một người lính Mỹ bị kết án về tội trộm cắp và đe dọa giết người; Marc Fogel, một giáo viên cũng bị kết án về tội ma túy; và Ksenia Khavana, người đã bị bắt tại Yekaterinburg vào tháng 2 với tội danh phản quốc.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Joe Biden cho biết chính quyền sẽ tăng gấp đôi nỗ lực để đưa những người Mỹ còn lại về nước.

Chào đón tù nhân trở về

Tổng thống Joe Biden đã ca ngợi cuộc trao đổi như một chiến công ngoại giao trong khi chào đón gia đình của những người Mỹ trở về Nhà Trắng.

Ông Biden cho biết: "Những thỏa thuận như thế này đi kèm với những quyết định khó khăn. Không có gì quan trọng hơn với tôi là bảo vệ người dân Mỹ trong và ngoài nước".

Tổng thống Biden đặt việc đảm bảo trả tự do cho những người Mỹ bị giam giữ ở nước ngoài lên hàng đầu trong chương trình nghị sự chính sách đối ngoại trước khi ông rời nhiệm sở.

Tại Nga, Tổng thống Vladimir Putin đã chào đón 8 công dân Nga trở về tại Sân bay quốc tế Vnukovo ở Moscow với những cái ôm và bắt tay, tặng một số người những bó hoa khi họ bước xuống máy bay và tiến vào thảm đỏ, đứng cạnh đội danh dự của Điện Kremlin.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự buổi lễ chào đón những công dân Nga được thả trong cuộc trao đổi tù nhân giữa Nga với các nước phương Tây. Ảnh: Sputnik

Bên trong tòa nhà sân bay, ông Putin nói với những người trở về: "Trước hết, tôi muốn chúc mừng tất cả mọi người đã trở về Tổ quốc... Tôi muốn cảm ơn lòng trung thành với lời thề và bổn phận của mọi người đối với Tổ quốc, nơi chưa bao giờ quên mọi người dù chỉ một phút".

"Tất cả các bạn sẽ được trao giải thưởng nhà nước. Tôi sẽ gặp lại mọi người, chúng ta sẽ nói về tương lai của các bạn".

Ông Alexander Bortnikov, Giám đốc Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB), ông Sergei Naryshkin, Giám đốc Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga (SVR) và Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov cũng có mặt tại sân bay để chào đón nhóm.

Hoài Phương (theo AP, Reuters)