Chỉ trường y được đào tạo bác sĩ: 'Người trong cuộc' nói gì?

Theo lãnh đạo một số trường đại học đang đào tạo ngành Y khoa, chủ trương không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo ngành Y nhằm đảm bảo sinh viên sau khi tốt nghiệp có đủ năng lực thực hành và đáp ứng yêu cầu chuyên môn ngày càng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những ý kiến ủng hộ, lãnh đạo trường đại học đa ngành lại cho rằng, thay vì cấm hoàn toàn nên siết chặt chất lượng đầu vào và đầu ra.

Chỉ trường y được đào tạo bác sĩ giúp đảm bảo chất lượng đầu ra

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thái Nghĩa - Phó Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Kỹ năng Tiền lâm sàng, Trường Đại học Kỹ thuật Y - dược Đà Nẵng chia sẻ: "Tôi hoàn toàn đồng tình với chủ trương chỉ trường y mới được đào tạo bác sĩ. Các trường y có những lợi thế rõ rệt cả về đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất.

Về đội ngũ giảng viên, trường y sở hữu đội ngũ thầy cô có kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, gắn bó lâu năm với nghề, đảm bảo tính chuyên sâu và chất lượng đào tạo ổn định.

Về cơ sở vật chất và thực hành, trường y có cơ sở vật chất cũng như hệ thống thực hành chuyên biệt như phòng thí nghiệm, phòng mô phỏng, đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định.

Ngoài ra, trường y có bề dày về truyền thống và kinh nghiệm, giúp tối ưu hóa quá trình đào tạo. Đây là các yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng đào tạo nhân lực y tế.

Ngược lại, với trường đại học đa ngành, dù có thế mạnh về quy mô và phạm vi đào tạo, nhưng đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực y khoa cũng như hệ thống cơ sở thực hành còn hạn chế. Vì vậy, việc đào tạo bác sĩ tại các cơ sở này ít nhiều khó đáp ứng được những yêu cầu đặc thù của khối ngành sức khỏe, tiềm ẩn rủi ro về chất lượng nhân lực y tế đầu ra.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng trên thế giới vẫn có những trường đại học đa ngành đào tạo bác sĩ khá tốt, với điều kiện họ phải đầu tư bài bản về nguồn lực và cơ sở hạ tầng. Trong khi tại Việt Nam, một số cơ sở giáo dục đa ngành, đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm và cơ sở vật chất vẫn còn hạn chế so với các trường y có truyền thống lâu đời. Thậm chí, một số trường phải thuê giảng viên ngoài hoặc mời cán bộ y tế đã nghỉ hưu để bổ sung nhân lực, dẫn đến khó đảm bảo tính chuyên sâu và ổn định trong đào tạo.

Vì vậy, giao nhiệm vụ đào tạo bác sĩ cho trường chuyên đào tạo về khối ngành sức khỏe là hướng đi hợp lý nhằm duy trì chuẩn chất lượng nhân lực y tế. Đào tạo chuyên sâu sẽ giúp nâng cao chất lượng đầu ra, hình thành đội ngũ y bác sĩ có năng lực hành nghề khám và chữa bệnh vững vàng, đồng thời tối ưu hiệu quả toàn bộ quá trình đào tạo".

Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thái Nghĩa - Phó Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Kỹ năng Tiền lâm sàng, Trường Đại học Kỹ thuật Y - dược Đà Nẵng. Ảnh: NVCC.

Theo thầy Nghĩa, mặc dù cùng đào tạo ngành Y khoa nhưng giữa các trường vẫn tồn tại sự chênh lệch về điểm tuyển sinh đầu vào. Dù năng lực của sinh viên không thể chỉ đánh giá dựa trên điểm số nhưng điểm đầu vào là cơ sở quan trọng để dự đoán khả năng tiếp thu và vận dụng kiến thức của các em trong quá trình học tập.

Đồng quan điểm, Thầy thuốc ưu tú, Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Viết Nho - Hiệu trưởng Trường Y Dược, Đại học Đà Nẵng cho rằng, trong bối cảnh nhu cầu nhân lực y tế tăng cao, nhiều trường đại học, đặc biệt là trường tư và các trường đào tạo đa ngành xin mở thêm ngành thuộc khối sức khỏe. Tuy nhiên, quá trình mở ngành đang bộc lộ nhiều vấn đề về mô hình tổ chức, đội ngũ giảng viên và điều kiện thực hành. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý cần siết chặt tiêu chuẩn mở ngành nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo.

Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, mỗi trường phải đảm bảo một tỷ lệ giảng viên cơ hữu nhất định. Trường tư có thể linh hoạt hơn khi được ký hợp đồng với giảng viên ngoài tuổi lao động hoặc mời những thầy cô đã nghỉ hưu tham gia giảng dạy. Cách làm này giúp hoàn thiện danh sách nhân sự theo quy định về số lượng để mở ngành, nhưng chất lượng thực tế sẽ khó bảo đảm.

Giảng viên ngoài độ tuổi lao động tuy có nhiều kinh nghiệm, nhưng khả năng cập nhật công nghệ, tiếp cận phương pháp mới hay sử dụng các thiết bị mô phỏng hiện đại lại có hạn. Với những giảng viên ở tuổi 80, thậm chí 90 tuổi, việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nhất là yêu cầu liên quan đến công nghệ, càng trở nên khó khăn. Dù trên danh sách cho thấy lực lượng giảng viên đã được bố trí đủ nhưng chất lượng giảng dạy và khả năng đáp ứng yêu cầu đào tạo khối ngành sức khỏe trong bối cảnh hiện đại sẽ khó được bảo đảm.

Thầy thuốc ưu tú, Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Viết Nho - Hiệu trưởng Trường Y Dược, Đại học Đà Nẵng. Ảnh: website nhà trường.

Cần cân nhắc giữa siết chuẩn đầu vào và đầu ra thay vì cấm hoàn toàn

Bên cạnh những ý kiến ủng hộ, lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đại học cho rằng, việc nâng chuẩn trong đào tạo bác sĩ là cần thiết, song nếu áp dụng theo hướng không cho các trường đại học đa ngành đào tạo có thể gây lãng phí nguồn lực, thiếu hụt nhân lực y tế tại một số địa phương.

Về vấn đề này, Tiến sĩ Võ Văn Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Văn Lang nêu quan điểm: "Chủ trương hiện nay là các trường đại học đa ngành sẽ không được đào tạo một số ngành đặc thù như Y khoa và Luật. Đây là nội dung đang nhận được nhiều ý kiến khác nhau.

Theo tôi, cần đặt ra các tiêu chí nghiêm ngặt để bảo đảm chất lượng đào tạo với ngành Y khoa, nhưng những trường đại học đa ngành có nền tảng vững và đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định vẫn nên được phép đào tạo. Điều quan trọng là siết chặt chất lượng đào tạo, thay vì cấm hoàn toàn. Đặc biệt, phải tách bạch rõ ràng giữa mục tiêu chính sách và cách thức triển khai".

Tiến sĩ Võ Văn Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Văn Lang. Ảnh: website nhà trường.

Theo thầy Tuấn, về mục tiêu, việc siết chặt điều kiện mở ngành với các cơ sở đào tạo nhằm nâng cao chất lượng là hoàn toàn hợp lý, nhất là với lĩnh vực đặc thù như khối ngành sức khỏe. Xã hội có quyền đòi hỏi đội ngũ bác sĩ tương lai phải được đào tạo trong môi trường chuẩn mực, có cơ sở thực hành đầy đủ, có đội ngũ giảng viên, chuyên gia đủ năng lực và uy tín.

Ngành Y khoa là ngành học liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người, nên việc đào tạo phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt để sinh viên sau khi tốt nghiệp có đủ năng lực thực hành và phục vụ cộng đồng. Việc chấn chỉnh tình trạng mở ngành tràn lan, thương mại hóa đào tạo và chất lượng tuyển sinh đầu vào không đồng đều là yêu cầu cấp bách, cần sớm thực hiện.

Tuy nhiên, nếu chủ trương được hiểu và triển khai theo hướng cấm các trường đại học đa ngành đào tạo ngành Y khoa, có thể dẫn đến một số hệ quả ngoài mong muốn.

Thứ nhất, xu hướng hiện nay là phát triển các trường đại học theo hướng đa ngành và liên ngành, thay vì chỉ tập trung vào một ngành. Các ngành đặc thù như Y khoa ngày càng gắn chặt với kinh tế, công nghệ, dữ liệu, khoa học xã hội và nhân văn. Nếu chỉ căn cứ vào trường chuyên ngành hay trường đa ngành để cho phép đào tạo, sẽ vô tình làm "nghèo nàn" mô hình đại học đa ngành vốn đang được khuyến khích trong chiến lược giáo dục đại học và xu hướng của quốc tế.

Thứ hai, nhiều trường đại học đa ngành trong những năm qua đã đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo nhân lực ngành Y. Chẳng hạn, tại Trường Đại học Văn Lang, nhà trường đã đầu tư xây dựng bệnh viện thực hành, trung tâm huấn luyện kỹ năng y khoa; ký kết hợp tác với bệnh viện; thu hút đội ngũ giảng viên, bác sĩ có trình độ cao để sinh viên được đào tạo trong môi trường thực tế, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của ngành.

Vì thế, các cơ sở đầu tư bài bản như vậy đã đáp ứng đầy đủ tiêu chí về giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, kiểm định chất lượng và cam kết tỷ lệ sinh viên đạt chuẩn đầu ra. Nếu vẫn không được phép đào tạo sẽ dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội cũng như tạo ra tâm lý thiếu ổn định cho người học.

Thứ ba là về vấn đề phân bổ nguồn nhân lực theo vùng, miền. Nếu chủ trương được thực thi, các cơ sở được phép đào tạo ngành Y khoa sẽ bị thu hẹp và chủ yếu tập trung ở một vài đô thị lớn. Những địa phương khác hiện đang khó thu hút nhân lực y tế sẽ càng khó khăn hơn, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phát triển cân bằng y tế trên toàn quốc.

"Để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực, không phụ thuộc vào việc cơ sở đào tạo là trường đa ngành hay trường chuyên ngành, điều quan trọng là cơ sở đó có đạt chuẩn chất lượng hay không. Vì vậy, Nhà nước cần đưa ra các quy định để siết chặt điều kiện mở ngành, quản lý và giám sát chặt chẽ chất lượng đào tạo; ban hành bộ tiêu chí cụ thể từ cơ sở vật chất, môi trường thực hành, bệnh viện, đội ngũ giảng viên cơ hữu đạt chuẩn đến chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra, xây dựng cơ chế kiểm định chất lượng độc lập, tổ chức cơ quan quản lý chuyên ngành giám sát thực thi, tổ chức kỳ thi lấy chứng chỉ hành nghề.

Những cơ sở không đáp ứng đủ tiêu chuẩn sẽ buộc phải dừng tuyển sinh hoặc ngừng đào tạo, còn những trường chứng minh được năng lực qua kiểm định, đạt chuẩn chất lượng và kết quả thực tế cần khuyến khích tiếp tục đào tạo và đầu tư", thầy Tuấn nhấn mạnh.

Sinh viên Trường Y Dược, Đại học Đà Nẵng trong một buổi học thực hành. Ảnh: website nhà trường.

Trong khi đó, Phó Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Kỹ năng Tiền lâm sàng, Trường Đại học Kỹ thuật Y - dược Đà Nẵng cho rằng, các cơ sở giáo dục đào tạo bác sĩ phải đảm bảo cơ sở vật chất đầy đủ, bao gồm phòng học, phòng thí nghiệm và phòng thực hành chuyên biệt, đáp ứng các tiêu chuẩn về diện tích, trang thiết bị và môi trường học tập. Hệ thống này tạo điều kiện thuận lợi để sinh viên tiếp thu kiến thức hiệu quả và chuẩn bị cho các hoạt động thực hành chuyên sâu.

Trong đó, cơ sở thực hành là nơi sinh viên trực tiếp rèn luyện kỹ năng y khoa thông qua phòng thực hành, phòng mô phỏng, mô hình và các thiết bị y tế chuyên dụng. Tại đây, các em sẽ vận dụng lý thuyết vào thực hành dưới sự hướng dẫn, quan sát và đánh giá của giảng viên, từ đó hình thành năng lực nghề nghiệp một cách bài bản và hiệu quả.

Đặc biệt, đội ngũ giảng viên đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo. Họ không chỉ am hiểu lý thuyết mà còn phải thành thạo hướng dẫn thực hành, đồng thời có khả năng truyền đạt và đánh giá năng lực sinh viên trong suốt quá trình học tập.

Vì vậy, các trường đa ngành được cấp phép đào tạo bác sĩ cần siết chặt quản lý chất lượng đào tạo, tăng cường công tác kiểm định và đảm bảo đội ngũ giảng viên đáp ứng tiêu chuẩn. Những cơ sở đạt yêu cầu có thể tiếp tục đào tạo, còn những cơ sở không đảm bảo yêu cầu sẽ phải tạm ngừng tuyển sinh khối ngành sức khỏe, nhằm đảm bảo đầu ra đạt chuẩn và đáp ứng nhu cầu nhân lực y tế.

Khánh Hòa