Chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của chùa Trăm Gian ở huyện Nam Sách

Chùa Trăm Gian là một trong những ngôi chùa cổ có quy mô lớn bậc nhất trên địa bàn huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Đúng như tên gọi, quần thể kiến trúc chùa có gần 100 gian lớn nhỏ, được quy hoạch hài hòa, đăng đối theo lối kiến trúc "nội công, ngoại quốc" đặc trưng của các chùa cổ miền Bắc.

Chùa Trăm Gian tọa lạc tại xã An Bình, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, được xây dựng từ thời nhà Lý vào thế kỷ XI.

Các hạng mục chính bao gồm Tam quan, Tiền đường, Trung điện, Thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu và hệ thống hành lang nối liền nhau bằng mái ngói liền khối, tạo nên một tổng thể bề thế nhưng rất đỗi gần gũi.

Toàn bộ khuôn viên của chùa có diện tích 17.977m2.

Đi sâu vào bên trong, du khách không khỏi ngỡ ngàng trước những đường nét chạm khắc tinh xảo còn được gìn giữ nguyên vẹn qua thời gian. Hệ thống cột gỗ lim, vì kèo, xà ngang được chạm khắc sống động với hình ảnh rồng, phượng, hoa sen, lá đề và những biểu tượng đặc trưng trong mỹ thuật Phật giáo.

Nhìn từ trên cao xuống các hạng mục chính bao gồm Tam quan, Tiền đường, Trung điện, Thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu và hệ thống hành lang nối liền nhau bằng mái ngói liền khối, tạo nên một tổng thể bề thế nhưng rất đỗi gần gũi.

Mái chùa được lợp ngói mũi hài, uốn cong hình "đao đình", tạo nên vẻ đẹp mềm mại, cổ kính. Dưới mái ngói ấy là không gian thờ tự uy nghiêm với nhiều pho tượng Phật, Bồ Tát, Hộ pháp... có niên đại hàng trăm năm, được đúc, tạc bằng gỗ, đồng, hoặc đất nung theo phong cách dân gian Việt cổ.

Một số dãy nhà được thiết kế các tấm liếp che chắn bên ngoài để hạn chế sự ảnh hưởng của thời tiết mỗi khi mưa nắng.

Đặc biệt, trong chùa còn lưu giữ nhiều di vật quý hiếm như bia đá khắc văn tự Hán cổ, chuông đồng, khánh đá, hoành phi, câu đối. Mỗi hiện vật là một lát cắt của lịch sử, phản ánh sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng và tư tưởng đạo Phật trong đời sống người Việt xưa.

Năm 2023 chùa Trăm Gian được đầu tư 29,1 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách tỉnh Hải Dương và UBND huyện Nam Sách để cải tạo, nâng cấp sửa chữa một số hạng mục.

Không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp kiến trúc, chùa Trăm Gian còn là nơi sinh hoạt tín ngưỡng quen thuộc của người dân địa phương. Mỗi dịp đầu xuân, lễ Vu Lan hay ngày rằm lớn, chùa đón tiếp hàng nghìn lượt tăng ni, phật tử và du khách đến lễ Phật, cầu an, tìm sự bình yên trong tâm hồn.

Đến nay chùa vẫn giữ được vẻ yên bình, thanh tịnh. Tiếng chuông chùa ngân vang trong sớm mai, hòa cùng tiếng tụng kinh trầm mặc, là những thanh âm của tĩnh lặng, khiến bao người tìm về như một cách trở lại cội nguồn tâm linh.

Ngói mũi đặc trưng tiêu biểu cho các công trình văn hóa Phật giáo miền Bắc tại chùa Trăm Gian.

Theo ông Trương Phú Thực, Trưởng Ban quản lý Di tích xã An Bình cho biết, với giá trị to lớn về mặt lịch sử, văn hóa và nghệ thuật, năm 2023 chùa Trăm Gian được đầu tư 29,1 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách tỉnh Hải Dương và UBND huyện Nam Sách.

Chùa Trăm Gian được đầu tư xây dựng nhà mộc bản, nhà thiền, hồ nước, ao chùa, cổng, tường bao, sân, đường nội bộ, nhà vệ sinh, khu dịch vụ văn hóa và bãi đỗ xe… Để thực hiện dự án, nhà thầu thi công sẽ bảo quản di tích, đảm bảo giao thông dân sinh và phục vụ khách tham quan trong quá trình tôn tạo.

Toàn cảnh khuôn viên chùa Trăm Gian nhìn từ trên cao.

Với những giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật điêu khắc, giá trị khoa học của di tích và cổ vật đang được lưu giữ tại chùa, năm 1990, di tích được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH-TT-DL) xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa quốc gia.

Chùa Trăm Gian không chỉ là nơi gắn bó với tín ngưỡng Phật giáo của người dân địa phương mà còn là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về nghệ thuật kiến trúc truyền thống và văn hóa dân tộc. Trong hành trình khám phá đất và người Hải Dương, một lần ghé thăm chùa Trăm Gian chắc chắn sẽ để lại trong lòng du khách những ấn tượng sâu đậm về một không gian tâm linh cổ kính, giàu bản sắc.

Văn Đạt