Chiến dịch 'Đỉnh lửa' của Israel có thể thiêu rụi nỗ lực hòa bình của Mỹ ở Trung Đông

Một tòa nhà bị hư hại sau cuộc tấn công của Israel vào các nhà lãnh đạo Hamas ở Doha, Qatar trong hôm 9/9. Ảnh: Reuters.

Israel đã tiến hành một cuộc tấn công nhắm vào ban lãnh đạo Hamas tại Qatar hôm 9/9, trong một động thái chưa từng có nhằm vào quốc gia vốn đóng vai trò trung gian then chốt trong xung đột Gaza. Vụ việc ngay lập tức đe dọa phá vỡ tiến trình hòa bình vừa được khởi động và làm dấy lên căng thẳng trong khu vực vốn đã “nóng”.

Một quan chức cấp cao Israel nói với kênh CNN của Mỹ rằng trong số những người bị nhắm đến có Khalil Al-Hayya, trưởng đoàn đàm phán của Hamas. “Chúng tôi đang chờ kết quả của cuộc không kích”, quan chức này cho biết.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Qatar, ông Majed Al Ansari, tuyên bố “cuộc tấn công hèn nhát của Israel” đã nhắm vào khu nhà ở của nhiều thành viên thuộc Cục Chính trị Hamas tại Doha. “Trong khi mạnh mẽ lên án vụ tấn công, Nhà nước Qatar nhấn mạnh sẽ không dung thứ cho hành vi liều lĩnh và vô trách nhiệm này của Israel”, ông Al Ansari viết trên X.

Vài giờ sau vụ tấn công, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bất ngờ thông báo nước này chấp nhận một đề xuất ngừng bắn mới từ Mỹ, đồng thời khẳng định hành động vừa qua có thể giúp đưa chiến tranh tới hồi kết.

“Thời kỳ mà các thủ lĩnh khủng bố được hưởng sự miễn nhiễm ở bất cứ đâu đã chấm dứt”, ông Netanyahu tuyên bố tại một sự kiện của Đại sứ quán Mỹ ở Jerusalem.

Một quan chức an ninh Israel cho biết chiến dịch này “có thể tạo ra bước ngoặt” dẫn tới chấm dứt chiến sự ở Gaza, dù không rõ việc tấn công trưởng đoàn đàm phán Hamas sẽ mang lại hiệu ứng như thế nào.

Qatar từ lâu giữ vai trò trung gian then chốt trong các vòng đàm phán ngừng bắn, duy trì kênh liên lạc trực tiếp với Mỹ, Israel và Hamas. Nhiều phái đoàn cấp cao Israel, bao gồm cả lãnh đạo Mossad, đã đến Doha. Hiện chưa rõ liệu các cuộc gặp như vậy có thể tiếp tục hay không.

Vị trí đòn tấn công của Israel nhằm vào Doha, Qatar hôm 9/9. ảnh: Google Maps.

Einav Zangauker, mẹ của một con tin Israel bị Hamas bắt giữ, cho rằng cuộc tấn công có thể đồng nghĩa với bản án tử cho con trai mình. “Tôi run rẩy vì sợ hãi. Có thể chính vào lúc này, Thủ tướng đã ký bản án tử cho con trai tôi. Tại sao ông ấy cứ phải phá hỏng mọi cơ hội cho một thỏa thuận?”, bà viết trên X.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres lên án vụ tấn công, khẳng định “Qatar đã đóng vai trò rất tích cực nhằm đạt được ngừng bắn và giải phóng toàn bộ con tin”, theo phát ngôn viên Liên Hợp Quốc.

Một quan chức Hamas cũng xác nhận rằng các nhà đàm phán của nhóm đã bị nhắm tới ở Doha, song Hamas chưa đưa ra tuyên bố chính thức.

Khói bốc lên sau nhiều tiếng nổ ở Doha, Qatar hôm 9/9. Ảnh: Reuters.

“Israel hoàn toàn chịu trách nhiệm”

Nguồn tin Israel cho hay Mỹ đã được thông báo trước về vụ tấn công. Hai quan chức Mỹ xác nhận chính quyền Trump đã nhận được cảnh báo.

Văn phòng Thủ tướng Israel khẳng định: “Hành động hôm nay nhằm vào các thủ lĩnh khủng bố cấp cao của Hamas là một chiến dịch hoàn toàn do Israel thực hiện. Israel lên kế hoạch, Israel tiến hành, và Israel hoàn toàn chịu trách nhiệm”.

Tuyên bố ngắn gọn này được cho là nhằm tách Mỹ khỏi vụ tấn công nhằm vào một đồng minh chủ chốt của Washington ở Trung Đông.

Hai nguồn tin Israel cho biết chiến dịch mang mật danh “Đỉnh lửa” (Summit of Fire) được chuẩn bị từ 2–3 tháng trước nhưng đã được đẩy nhanh trong vài tuần gần đây.

Qatar hiện là một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ tại khu vực, nơi đặt căn cứ không quân Al Udeid – cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông. Washington đã chỉ định Qatar là “đồng minh lớn ngoài NATO” vào năm 2022.

Đầu năm nay, căn cứ Al Udeid từng bị Iran tấn công sau khi Mỹ không kích cơ sở hạt nhân Iran trong chiến dịch tháng Sáu của Israel.

Hình ảnh cột khói bốc lên sau vụ tấn công ở Doha, Qatar. Ảnh: Reuters.

Sau vụ tấn công hôm thứ Ba, Đại sứ quán Mỹ tại Qatar đã ban hành lệnh “ở yên tại chỗ” đối với các cơ sở của mình, cảnh báo công dân Mỹ cũng nên trú ẩn an toàn. Sau đó, lệnh này được dỡ bỏ nhưng sứ quán vẫn cho biết sẽ tiếp tục theo dõi tình hình.

Ngay sau vụ việc, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ra thông cáo xác nhận đã nhắm vào “ban lãnh đạo cấp cao Hamas” bằng “một đòn tấn công chính xác” phối hợp cùng cơ quan an ninh Shin Bet. “Trong nhiều năm, các thành viên này đã chỉ đạo hoạt động khủng bố, chịu trách nhiệm trực tiếp cho vụ thảm sát ngày 7/10 và điều hành cuộc chiến chống lại Israel”, IDF tuyên bố.

Một ngày trước đó, ông Khalil Al-Hayya đã gặp Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al-Thani tại Doha. Trong cuộc thảo luận, phía Qatar đã gây sức ép buộc Hamas “phản hồi tích cực” với đề xuất ngừng bắn mới của Mỹ. Đề xuất này kêu gọi Hamas trả tự do cho toàn bộ con tin Israel để đổi lấy các cuộc đàm phán chấm dứt chiến tranh.

Việc lãnh đạo đàm phán của Hamas bị tấn công nhiều khả năng sẽ phá hỏng nỗ lực ngừng bắn của Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Hamas vốn đã mất niềm tin vào vai trò trung gian công bằng của Washington.

Đây cũng không phải lần đầu Israel có động thái cản trở ngoại giao Mỹ. Hồi tháng 6, Israel mở chiến dịch quân sự chống Iran trong khi Washington vẫn đang đàm phán hạt nhân với Tehran. Dù cả Mỹ và Iran đều hoài nghi về triển vọng đạt thỏa thuận, các đòn tấn công của Israel đã chấm dứt hoàn toàn hy vọng này.

Huyền Chi