Chiến lược đàm phán của ông Trump đẩy Ukraine vào thế bí, tạo cơ hội vàng cho Nga?

Trong những ngày qua đã diễn ra 2 cuộc đàm phán riêng rẽ ở Saudi Arabia, giữa Mỹ với Ukraine, giữa Mỹ với Nga nhằm tìm cách thiết lập lệnh ngừng bắn. Trong khi Ukraine luôn ủng hộ các đề xuất của Mỹ thì Washington ngày càng quan tâm đến việc thuyết phục, thậm chí nhượng bộ Tổng thống Nga Putin. Còn Moscow lại đang tìm cách tăng gia tăng vị thế của họ.

Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Mỹ Trump trong một cuộc gặp. Ảnh: TASS

Theo giới phân tích, Tổng thống Trump dường như đã làm phức tạp thêm vấn đề bằng cách nêu ý tưởng Mỹ có thể đồng sở hữu các nhà máy điện của Ukraine, gây chấn động ở Kiev. Đối với Tổng thống Zelensky, chiến trường không còn là thách thức duy nhất nữa, vì giờ đây ông phải đối mặt với sự thay đổi lập trường của Mỹ trong việc hậu thuẫn ngoại giao tại Liên Hợp Quốc, cũng như viện trợ quân sự, chia sẻ thông tin tình báo.

Bàn cờ ngoại giao ở Riyadh

Các cuộc đàm phán ở Riyadh trong thời gian gần đây nhằm mục đích đảm bảo lệnh ngừng bắn có giới hạn. Vào cuối tuần qua phái đoàn Mỹ đã thảo luận với các đại diện Ukraine, sau đó là có cuộc gặp riêng với phái đoàn Nga vào ngày 24/3. Trên thực tế, Mỹ đang tự đảm nhận vai trò là nhà trung gian hòa giải giữa hai bên tham chiến. Tuy nhiên, nhiều dấu hiệu ban đầu cho thấy kỳ vọng về một bước đột phá lớn có thể quá sớm.

Tổng thống Nga Putin đã bác bỏ đề xuất chung của Mỹ và Ukraine về lệnh ngừng bắn hoàn toàn và vô điều kiện trong vòng 30 ngày, thay vào đó, ông chỉ đồng ý tạm dừng các cuộc không kích vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Vẫn chưa rõ lệnh ngừng bắn một phần như vậy sẽ được thực hiện như thế nào, đặc biệt là khi các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa vẫn tiếp diễn không ngừng. Trong khi đó, Moscow luôn cho rằng các cuộc đàm phán sẽ rất khó khăn ngay cả khi Washington lạc quan nói về "tiến triển thực sự".

Mỹ muốn Nga và Ukraine nhất trí lệnh ngừng bắn rộng hơn cho đến ngày 20/4, nhưng Nga vẫn tập trung vào việc đảm bảo các cam kết cho xuất khẩu năng lượng và nông sản của họ. Sự hồi sinh tiềm năng của Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen - do Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian vào năm 2022 - đã nổi lên như một con bài mặc cả đối với Tổng thống Putin. Thỏa thuận này, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển an toàn các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Ukraine và Nga. Đây được cho là một yếu tố quan trọng trong chiến lược đàm phán của Nga.

Sau các cuộc đàm phán, phái đoàn Nga được cho là đang có tâm thái tích cực. Tuy nhiên, trọng tâm chính của các cuộc đàm phán vẫn chỉ xoay quanh việc đảm an toàn hàng hải ở Biển Đen và một thỏa thuận có thể được hoàn tất trong những ngày tới. Không có đột phá nào khi nói đến lệnh ngừng bắn lớn hơn.

Cơ hội vàng cho Nga?

Đã có nhiều rạn nứt trong quan hệ Mỹ-Ukraine mà đỉnh điểm là cuộc tranh cãi công khai giữa Tổng thống Trump, Phó Tổng thống JD Vance và Tổng thống Ukraine Zelensky. Nếu các đối tác ở cùng phe trong cuộc xung đột, họ phải cố gắng duy trì sự gắn kết, một số nhà phân tích nhận định

Các cuộc đàm phán với Nga vẫn còn trong giai đoạn trứng nước, với việc Tổng thống Putin kiên quyết muốn đáp ứng các yêu cầu của Nga như Ukraine phải cam kết không gia nhập NATO và công nhận quyền kiểm soát của Moscow đối với các lãnh thổ đã sáp nhập tại Donbass, Kherson và Zaporizhzhia. Trong bối cảnh Nga đang thắng thế còn Ukraine đang trong tình thế bất lợi, Tổng thống Nga dường như không muốn nhượng bộ. Trong khi lập trường của Moscow vẫn không thay đổi, Tổng thống Trump đã làm giảm đòn bẩy của Ukraine bằng cách theo đuổi chính sách mềm mỏng với Tổng thống Putin, giới quan sát lưu ý.

Ông Donald Trump đã có hai cuộc điện đàm dài với ông Putin và thậm chí còn gợi ý rằng hai nhà lãnh đạo có thể sớm đến thăm quốc gia của nhau. Washington cũng đưa ra ý tưởng về sự hợp tác giữa Mỹ và Nga trường quốc tế, hy vọng đảo ngược sự xoay trục mạnh mẽ của Nga sang Trung Quốc. Về phần mình, Tổng thống Putin dường như cũng muốn phá băng trong quan hệ Nga-Mỹ. Ông đã dành lời khen ngợi ông Trump, trong khi khi thúc đẩy một cuộc mặc cả khó khăn và chiến lược này đang phát huy tác dụng.

Đặc phái viên của ông Trump, Steve Witkoff cho rằng Tổng thống Putin muốn hòa bình và ông không có kế hoạch chiếm toàn bộ châu Âu. Ông Witkoff cũng tiết lộ rằng Tổng thống Putin đã tặng ông một bức chân dung của Tổng thống Trump do một nghệ sĩ hàng đầu của Nga. Bên cạnh đó, ông Putin đã đến Nhà thờ để cầu nguyện cho ông Trump khi có một nỗ lực ám sát ông trong cuộc bầu cử năm 2024. Đặc phái viên Witkoff cho biết, tất cả những cử chỉ thiện chí này đã khiến ông Trump cảm động.

Bất chấp những động thái nêu trên, giới phân tích cho rằng Tổng thống Trump đang theo đuổi một canh bạc ngoại giao có rủi ro cao - một canh bạc giúp giảm bớt áp lực lên Nga trong khi đưa ra những yêu cầu mới đối với Ukraine. Tổng thống Mỹ đã gây sức ép với Kiev, yêu cầu Ukraine ký kết thỏa thuận khoảng sản để bù đắp các gói viện trợ mà Washington đã dành cho nước này. Nhưng vẫn chưa rõ chiến lược của ông Trump có mang lại hiệu quả hay không.

Nếu những lời đề nghị của Tổng thống Trump bị Nga từ chối, ông Trump có nguy cơ rơi vào tình thế bế tắc về mặt ngoại giao. Nếu kiềm chế không gây áp lực với Nga, Mỹ có thể không đảm bảo một giải pháp có lợi cho Ukraine. Và điều này sẽ khiến các đồng minh châu Âu của Washington thất vọng.

Ukraine rơi vào thế bí?

Đối với Ukraine, tình hình đang đầy rẫy nguy hiểm. Các cuộc giao tranh trên chiến trường vẫn diễn ra ác liệt, nhưng sự ủng hộ của Mỹ - từng là nền tảng cho khả năng phục hồi của Ukraine - đã trở nên thiếu chắc chắn hơn bao giờ hết. Vào tháng 2, Washington đã bỏ phiếu chống đối với nghị quyết lên án Nga tại Liên Hợp Quốc.

Bên cạnh đó, ông Trump đã tạm dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo của Mỹ cho Ukraine, một quyết định làm suy yếu đáng kể vị thế của Ukraine trên chiến trường. Hiện Kiev đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt vũ khí và trang thiết bị nghiêm trọng.

Sự thay đổi đột ngột trong chính sách của Mỹ đã khiến cả Ukraine và châu Âu phải điều chỉnh lại các chiến lược của họ, cho thấy những rạn nứt lớn trong mặt trận đoàn kết xuyên Đại Tây Dương. Về phần mình, Nga dường như nhìn thấy cơ hội từ những diễn biến mới này và có thể nuôi hy vọng sự mệt mỏi của phương Tây cuối cùng sẽ buộc Kiev phải chấp nhận những nhượng bộ lớn.

Thách thức về ngoại giao

Cuộc chiến ở Ukraine đã bước vào một giai đoạn mới và bất ổn - giai đoạn mà ngoại giao đang đóng vai trò lớn, không kém gì chiến trường. Nga tiếp tục đưa ra các điều khoản đàm phán, thể hiện cả ý chí chiến đấu và khả năng đứng vững trong một xung đột kéo dài. Về phần mình, Ukraine không chấp nhận nhượng bộ, nhưng ngày càng bị hạn chế bởi tình trạng thiếu nhân lực, vật lực

Rủi ro đối với Kiev là rất lớn. Nếu sự ủng hộ của phương Tây tiếp tục xói mòn, Ukraine có thể buộc phải chấp nhận một giải pháp có lợi cho Nga. Nếu cuộc xung đột vẫn tiếp diễn mà không có giải pháp, sức bền về kinh tế và quân sự của Ukraine sẽ bị hao mòn nghiêm trọng.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo News18, Reuters