Chiến lược MASGA 'ghi điểm' với ông Trump của Hàn Quốc

Tháng 7 vừa qua, khi Mỹ và Hàn Quốc bước vào giai đoạn then chốt của vòng đàm phán thương mại, đoàn thương thuyết Hàn Quốc đã mang theo một chiếc hộp niêm phong đặc biệt. Bên trong là 10 chiếc mũ bóng chày đỏ thêu khẩu hiệu “Make America Shipbuilding Great Again” (Làm ngành đóng tàu Mỹ vĩ đại trở lại) - viết tắt MASGA - cùng cờ Mỹ và cờ Hàn, theo WSJ.

Không chỉ là món quà biểu tượng, Seoul còn kèm theo cam kết đầu tư 150 tỷ USD để giúp hồi sinh ngành đóng tàu Mỹ, vốn đã tụt lại xa so với Trung Quốc và trở thành mối quan tâm hàng đầu của chính quyền Trump.

“Một ý tưởng tuyệt vời”, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick khen ngợi ngay tại bàn đàm phán. Kết quả, hai bên nhanh chóng ký kết thỏa thuận thương mại: Mỹ giảm thuế nhập khẩu ôtô và các sắc thuế song phương, còn Hàn Quốc cam kết đầu tư lớn, không chỉ trong lĩnh vực đóng tàu mà cả năng lượng, với tổng trị giá 100 tỷ USD.

Khẩu hiệu "kết nối" Mỹ - Hàn

Trong vài tuần gần đây, khẩu hiệu MASGA đã trở thành lời hiệu triệu ở Hàn Quốc, khi Tổng thống Lee Jae Myung chuẩn bị cho cuộc gặp trực diện đầu tiên với Tổng thống Trump tại Nhà Trắng.

Trên bàn nghị sự là những vấn đề có thể định hình lại liên minh Mỹ - Hàn: thuế quan, vai trò binh sĩ Mỹ tại Hàn Quốc và mức chi tiêu quốc phòng của Seoul.

Giới chức Hàn Quốc tin rằng không vấn đề nào có sức hút với ông Trump bằng đóng tàu. Ông nhiều lần than phiền về sự sa sút của ngành công nghiệp hàng hải Mỹ và cam kết đảo ngược tình thế bằng ưu đãi thuế đặc biệt cùng một văn phòng mới trong Nhà Trắng chuyên trách lĩnh vực này.

Nhật Bản cũng từng bóng gió sẵn sàng hỗ trợ Mỹ tăng sức mạnh đóng tàu, nhưng tập đoàn Imabari - hãng đóng tàu lớn nhất nước này - thừa nhận việc trực tiếp hỗ trợ ngành công nghiệp Mỹ là quá khó khăn.

Trái lại, Hàn Quốc tỏ ra nhiệt tình hơn hẳn. Quốc gia này sở hữu xưởng đóng tàu lớn nhất thế giới và đứng thứ hai toàn cầu chỉ sau Trung Quốc. Thành công trong thương lượng vừa qua chính là lý do ông Trump nhanh chóng gửi lời mời ông Lee tới Nhà Trắng.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục ngày 25/8. Ảnh: Reuters.

“Dự án MASGA là yếu tố then chốt giúp chúng tôi đạt được thỏa thuận thuế quan”, Bộ trưởng Tài chính kiêm trưởng đoàn đàm phán Hàn Quốc Koo Yun Cheol khẳng định.

Khoản đầu tư 150 tỷ USD có thể bao gồm việc mua lại xưởng đóng tàu Mỹ, đào tạo nhân lực, tái cấu trúc chuỗi cung ứng, sửa chữa và nhiều hạng mục khác.

“Tận dụng năng lực vượt trội của ngành đóng tàu Hàn Quốc, chúng tôi sẽ mở ra một cuộc phục hưng cho ngành đóng tàu Mỹ và tạo bước ngoặt lịch sử cho sự thịnh vượng chung”, ông Lee phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington sau cuộc gặp cấp cao với ông Trump ngày 25/8.

Bộ Công nghiệp Hàn Quốc cũng cho biết đã có 11 biên bản ghi nhớ hợp tác được ký kết giữa doanh nghiệp hai nước trong chuyến thăm này, trải rộng từ đóng tàu, năng lượng hạt nhân, hàng không vũ trụ, khí đốt đến khoáng sản chiến lược, theo Reuters.

Mở đường tại Philadelphia

Sau cuộc gặp với ông Trump, ông Lee dự kiến sẽ tới thăm xưởng Hanwha Philly Shipyard - cơ sở mà tập đoàn Hanwha Ocean của Hàn Quốc đã mua lại năm ngoái với giá khoảng 100 triệu USD. Đây là thương vụ đầu tiên và duy nhất mà một doanh nghiệp Hàn Quốc sở hữu cơ sở đóng tàu tại Mỹ.

Thương vụ này từng được Bộ trưởng Hải quân Mỹ Carlos Del Toro ca ngợi, khi ông cho rằng số lượng công nhân tại xưởng sẽ tăng gấp đôi, năng lực sản xuất gấp bốn, đủ sức cạnh tranh ở cả lĩnh vực dân sự và quân sự.

Hàn Quốc vốn có chuỗi cung ứng hải quân vững chắc và những tập đoàn hàng hải khổng lồ với tiềm lực tài chính dồi dào, giúp họ vượt qua được chu kỳ “thịnh - suy” của ngành đóng tàu toàn cầu.

Theo các chuyên gia, HD Hyundai Heavy Industries - tập đoàn vận hành xưởng đóng tàu lớn nhất thế giới tại Ulsan - có thể chế tạo một tàu khu trục Mỹ với chi phí chỉ bằng một nửa so với tại Mỹ, và thời gian rút ngắn còn hai phần ba.

Tuy nhiên, luật pháp Mỹ cấm đóng tàu dân sự và quân sự của Mỹ ở nước ngoài. Vì vậy, phương án mua lại một xưởng tại Mỹ, giống như Hanwha đã làm, đang được Hyundai cân nhắc.

Jeong Woo Maan của HD Hyundai cho biết công ty đặt mục tiêu tăng thêm các hợp đồng sửa chữa tàu tại Mỹ mà công ty đã giành được cho đến nay. Ảnh: WSJ.

“Khôi phục năng lực đóng tàu Mỹ không chỉ cần vốn mà còn cần lực lượng lao động tay nghề cao, hạ tầng và chuỗi cung ứng - thứ sẽ phải mất nhiều năm để xây dựng lại”, ông Jeong Woo Maan, Giám đốc kế hoạch mảng hàng hải của Hyundai, cho biết.

Dẫu vậy, Hyundai đã bắt tay tư vấn cho một số tập đoàn đóng tàu lớn của Mỹ nhằm tăng năng lực sản xuất. “Hàn Quốc có thể rút ngắn đáng kể thời gian này cho Mỹ, tránh lãng phí vào thử nghiệm và sai sót”, ông nói.

Đối tác thay vì đối thủ

Song, theo hãng nghiên cứu Clarksons, Mỹ hiện chỉ chiếm chưa tới 1% sản lượng đóng tàu thương mại toàn cầu, trong khi Trung Quốc nắm tới 60% và Hàn Quốc đứng thứ hai với 22%. Điểm yếu này của Mỹ sẽ trở nên đặc biệt đáng lo ngại trong bối cảnh nguy cơ xung đột với Trung Quốc quanh vấn đề Đài Loan.

Hải quân Trung Quốc hiện đã vượt số lượng tàu so với Mỹ và dự kiến khoảng cách sẽ còn nới rộng. Trong khi đó, hạm đội Mỹ đang đối mặt tình trạng chậm tiến độ và phải giảm quy mô do các tàu cũ ngừng hoạt động.

Chính vì vậy, một giải pháp khả thi, theo Peter Lee, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Asan (Seoul), là chuyển một phần hoạt động sửa chữa, bảo dưỡng tàu chiến Mỹ sang các xưởng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Điều này không chỉ giải phóng năng lực sản xuất ở các xưởng Mỹ cho việc đóng mới, mà còn giúp Mỹ có các điểm sửa chữa gần hơn nếu xảy ra xung đột tại Đài Loan.

“Mỹ có thể tận dụng hệ thống xưởng đóng tàu và căn cứ của đồng minh trải dài khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, một lợi thế mà Trung Quốc hoàn toàn không có”, ông nhấn mạnh.

Xưởng đóng tàu Philly tại Philadelphia đã được Hanwha Ocean của Hàn Quốc tiếp quản từ năm ngoái. Ảnh: Hanwha.

Trong năm qua, Hanwha và HD Hyundai đã ký bốn hợp đồng bảo dưỡng với Hải quân Mỹ, tập trung vào các tàu hậu cần thuộc Hạm đội 7. Đầu tháng này, Hyundai cũng đã hoàn tất dự án bảo dưỡng đầu tiên. Hãng kỳ vọng sẽ giành thêm 1-2 hợp đồng trước cuối năm, trước khi tính tới khả năng xây dựng hẳn một xưởng chuyên cho mảng này.

“Các hợp đồng này không mang lại lợi nhuận lớn, nhưng giúp chúng tôi khẳng định mình là đối tác tin cậy của Mỹ, không phải đối thủ”, ông Jeong nói.

Bên cạnh đó, Samsung Heavy Industries cũng cho biết sẽ cân nhắc tham gia vào lĩnh vực sửa chữa tàu Mỹ, còn Hanwha khẳng định sẵn sàng mở rộng sang cả tàu chiến nếu Washington nới lỏng quy định.

Đề xuất này đã được một nhóm nghị sĩ lưỡng đảng Mỹ thúc đẩy trong dự luật trình lên Hạ viện hồi đầu tháng. Theo đó, Mỹ sẽ thiết lập cơ chế “đăng ký đóng tàu đồng minh nước ngoài”, cho phép một số quốc gia, trong đó có thể có Hàn Quốc và Nhật Bản, được tham gia sâu hơn vào hoạt động đóng mới và sửa chữa tàu Mỹ.

Phương Linh