Chiều nay, Thường vụ Quốc hội quyết các nguyên tắc sáp nhập, còn 3.321 đơn vị cấp xã

Chiều 5-6, tiếp tục phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua về nguyên tắc các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã năm 2025.

Cán bộ lãnh đạo cấp huyện làm nòng cốt tại các xã mới

Trình bày tờ trình của Chính phủ về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho hay các tỉnh, TP đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp 9.907 ĐVHC cấp xã để hình thành 3.193 ĐVHC cấp xã mới. Theo đó, có 2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu; giảm 6.714 đơn vị.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: QH

Như vậy, sau khi thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp xã năm 2025, cả nước còn tổng số 3.321 ĐVHC cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 ĐVHC cấp xã (đạt tỉ lệ giảm 66,91%). Sau sắp xếp, có 157/3.193 ĐVHC cấp xã (chiếm tỉ lệ 4,92%) chưa đạt định hướng tiêu chuẩn nhưng không thể sắp xếp thêm với các ĐVHC cấp xã liền kề.

Liên quan đến phương án bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức, người lao động sau sắp xếp ĐVHC cấp xã, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết dự kiến sẽ chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để sắp xếp, bố trí biên chế cho ĐVHC cấp xã mới sau sắp xếp.

“Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp huyện hiện nay nghiên cứu để cơ bản bố trí làm nòng cốt tại các ĐVHC cấp xã mới; đồng thời tăng cường một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã”- Bộ trưởng Bộ nội vụ cho biết.

Trước mắt, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của ĐVHC cấp xã sau sắp xếp không vượt quá tổng số cán bộ, công chức có mặt tại các ĐVHC cấp xã trước sắp xếp (không tính số lượng cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp huyện được bố trí làm việc tại ĐVHC cấp xã).

Sau khi sắp xếp, thực hiện rà soát tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản theo đúng quy định.

“Kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thực hiện giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ” - bà Trà thông tin thêm.

Căn cứ quy định của Chính phủ và hướng dẫn của cấp có thẩm quyền, UBND cấp tỉnh, các cơ quan, tổ chức có liên quan kịp thời thực hiện các chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của cơ quan, tổ chức thuộc phạm vi quản lý trong quá trình sắp xếp ĐVHC, tổ chức bộ máy bảo đảm đúng đối tượng và quyền, lợi ích của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động chịu tác động do sắp xếp ĐVHC.

157 xã sau sắp xếp chưa bảo đảm định hướng tiêu chuẩn

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đánh giá trong đợt sắp xếp này, có 10/34 tỉnh, TP trực thuộc trung ương đã thực hiện sắp xếp đối với toàn bộ ĐVHC cấp xã trực thuộc.

“Nhiều tỉnh, TP trực thuộc trung ương đã chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng các phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã” - cơ quan thẩm tra đánh giá cùng với việc sắp xếp để giảm số lượng, tăng quy mô của ĐVHC, nhiều ĐVHC được cơ cấu lại về phạm vi, tính chất để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và mở rộng không gian phát triển, xử lý các bất hợp lý về địa lý, thực tiễn quản lý mà không bó hẹp trong ranh giới hành chính cấp huyện, cấp xã hiện nay.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH

Theo cơ quan thẩm tra, trong số 3.193 ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp, phần lớn là các đơn vị được hình thành trên cơ sở nhập từ ba ĐVHC cấp xã trở lên (chiếm 65,44% tổng số phương án) nên không phải xem xét định hướng về tiêu chuẩn.

Tuy nhiên, có những phương án mặc dù đã sắp xếp ba ĐVHC trở lên nhưng vẫn hình thành ĐVHC chưa đáp ứng 100% định hướng tiêu chuẩn cả về diện tích và dân số.

Đối với 157 đơn vị hình thành sau sắp xếp chưa bảo đảm định hướng tiêu chuẩn theo quy định, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng phần lớn đã được Chính phủ giải trình cụ thể, đủ cơ sở trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định; chỉ có một số ít Đề án chưa giải trình rõ lý do (các tỉnh Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Đồng Tháp, TP.HCM, Ninh Bình).

Cạnh đó, một số phương án sắp xếp chưa thật sự hợp lý nhưng trong Đề án không có nội dung lý giải hoặc chưa thống nhất giữa các địa phương khác nhau trong việc sắp xếp xã với phường để hình thành phường hoặc xã (phương án của tỉnh Hà Tĩnh, TP.HCM).

“Tại phiên họp thẩm tra, Chính phủ đã giải trình, cung cấp thêm thông tin về những trường hợp này, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành với nội dung giải trình của Chính phủ”- ông Hoàng Thanh Tùng nói.

Cũng theo cơ quan thẩm tra, hiện Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đang báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền về chủ trương xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Đặc khu kinh tế Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.

“Đề nghị Chính phủ cung cấp thêm thông tin, làm rõ việc thực hiện chủ trương này có làm ảnh hưởng gì đến phương án sắp xếp các ĐVHC cấp xã thuộc tỉnh Quảng Ninh hiện nay hay không để có phương án xử lý phù hợp” - ông Hoàng Thanh Tùng nêu.

Nhiều tên gọi cấp xã bị kéo dài

Liên quan đến tên gọi, cơ quan thẩm tra cho biết phần lớn các xã hình thành sau sắp xếp được giữ tên gọi của một trong các ĐVHC trước khi sắp xếp hoặc sử dụng tên gọi của ĐVHC cấp huyện, có ĐVHC được sử dụng tên gọi mới gắn với yếu tố lịch sử, văn hóa tại địa phương. Một số đơn vị sử dụng tên gọi theo hướng lấy tên gọi của ĐVHC trước đây gắn với số thứ tự như hướng dẫn của Chính phủ.

Cũng có trường hợp ghép tên xã kèm tên huyện hiện nay khiến tên gọi của ĐVHC bị kéo dài (ví dụ như phường Xuân Hương - Đà Lạt, phường Cam Ly - Đà Lạt...) hoặc đặt tên kèm số thứ tự nhưng cách thể hiện lại thiếu thống nhất ngay trong một tỉnh.

Chẳng hạn, phường 1 Bảo Lộc, phường 2 Bảo Lộc trong khi xã Bảo Lâm 1, Bảo Lâm 2 ngay cùng trong tỉnh Lâm Đồng. Cá biệt, có trường hợp thay đổi tên gọi ĐVHC nhưng không gắn với sắp xếp, điều chỉnh địa giới ĐVHC (như xã Bà Gia thuộc tỉnh Lâm Đồng) có thể làm phát sinh nhiều thủ tục hành chính không cần thiết.

Ngoài ra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng cho biết UBND tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản và tờ trình đề nghị điều chỉnh tên gọi của 2 ĐVHC cấp xã dự kiến hình thành sau sắp xếp. Cụ thể, điều chỉnh tên phường Hoàng Văn Thụ thành phường Kỳ Lừa và xã Tân Thanh thành xã Hoàng Văn Thụ.

Tỉnh này đã tổ chức lấy ý kiến cử tri và thông qua HĐND các cấp với tỉ lệ đồng thuận cao. Do vậy, Chính phủ thống nhất với đề xuất của tỉnh Lạng Sơn về điều chỉnh tên gọi của 2 ĐVHC cấp xã dự kiến thành sau sắp xếp.

ĐỨC MINH

NGUYỄN THẢO