Chiêu thời thượng

Nhìn từ “đội lái” ETF

Hơn một thập kỷ trước, một số cổ phiếu ngành khoáng sản có vốn hóa nhỏ, kinh doanh cũng làng nhàng, bỗng dưng tăng kịch trần hàng chục phiên đã tạo ra một làn sóng đổ xô vào săn tìm những cổ phiếu có đặc điểm tương tự. Và đó cũng là giai đoạn các “đội lái” nở rộ trên thị trường, tới mức có thời điểm chỉ một cổ phiếu nhưng nhiều đội tự nhận mình đang “lái”. Nhưng sau khi một số “lái chính” bị xử phạt, thậm chí xử lý hình sự thì các “đội lái” cũng tự nhiên tan rã, những cổ phiếu có yếu tố “lái” từ chỗ bị săn đón đã bị xa lánh.

Lúc này, thị trường lại ghi nhận một chiêu khác, đó chính là gom hàng chờ ETF. Bởi thời điểm năm 2010 những quỹ ETF ngoại đầu tiên đã xuất hiện và làm mưa làm gió trên thị trường. Với đặc tính mô phỏng thị trường và diễn biến của chỉ số VN-Index, các quỹ ETF đã giải ngân vào những cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn.

Ngoài những cổ phiếu rất dễ đoán như VNM, VCB, BVH… sẽ được các ETF mua vào, còn có những đợt rà soát (review) danh mục, theo đó, những cổ phiếu đáp ứng tiêu chí của ETF sẽ được đưa vào rổ tính và mua vào. Lúc này, sẽ là cuộc chơi để tính toán, phán đoán, lựa chọn cổ phiếu nào có khả năng được ETF đưa vào danh mục. Đợt đầu tiên, khá nhiều nhà đầu tư thắng, vì đã đón lõng, mua trước được những cổ phiếu có khả năng ETF mua vào và đợi các quỹ này giải ngân, đẩy giá cổ phiếu lên rồi xả. Nhưng các ETF cũng không phải dạng vừa khi cũng có những lần “phản công” rất ngoạn mục.

Điển hình như trường hợp của một cổ phiếu ngân hàng đáng lý đã được ETF mua vào và bị đẩy lên giá trần, nhiều nhà đầu tư mua đuổi, tuy nhiên cuối cùng quỹ ETF thông báo không đưa cổ phiếu này vào nữa. Đây có lẽ là đòn hồi mã thương đau đớn nhất cho những ai mua đuổi theo ETF và cũng từ đó, chiến thuật này dù vẫn còn tính “thời thượng” nhất định, nhưng không còn nổi như trước.

Đến hợp đồng tương lai và CW

Khoảng 1 năm trước, thị trường phái sinh bước vào giai đoạn bùng nổ về thanh khoản khi giá trị giao dịch được đẩy lên mốc 10.000 tỷ đồng phiên. Do thị trường chứng khoán điều chỉnh từ 1.200 điểm xuống 900 điểm, nên những ai short (mở vị thế bán) hợp đồng tương lai có lãi, thậm chí người nào long (mở vị thế mua) ngay tại những mốc hỗ trợ như 1.100, 1.000 điểm khéo léo thì cũng có lãi.

Nhìn chung giai đoạn quý II và quý III của năm ngoái là thời kỳ vàng son của phái sinh, nhưng mọi chuyện bắt đầu trở nên khó khăn hơn khi VN-Index dao động và đi ngang quanh vùng 900 điểm. Có những thời điểm, tưởng chừng chỉ số này còn có thể rơi về 860 điểm, thậm chí 800 điểm, kéo theo một lực short hợp đồng tương lai rất lớn. Tuy nhiên, một thời gian điều chỉnh mạnh đã đẩy nhiều cổ phiếu về mức giá và khó lòng giảm thêm nên dù sức ép rất lớn thì VN-Index bắt đầu phục hồi dần từ mốc 900 điểm. Đến lúc này, những phiên tăng-giảm đan xen và những biến động khó lường trong phiên bắt đầu bộc lộ và việc kiếm ăn trên thị trường phái sinh không còn dễ như trước nữa.

Những ngày gần đây, khi CW xuất hiện, cũng xuất hiện những kỳ vọng về một đoạn đầu “dễ ăn” với sản phẩm này. Chẳng hạn, đã có ý kiến cho rằng, hiện nay chỉ có CW mua, nghĩa là nếu mua loại CW này khi cổ phiếu tăng giá thì người mua CW sẽ có lãi, ngược lại CW giảm thì người mua bị lỗ, vì vậy những cổ phiếu được chọn làm cơ sở để phát hành CW sẽ phải tăng lý do là vì: giá cổ phiếu giảm, người mua CW lỗ thì không ai chơi sản phẩm này nữa.

Không bàn đến chuyện đúng sai của lập luận này, nhưng nên nhớ rằng, lãi/lỗ vốn là chuyện bình thường trên thị trường. Và thậm chí đôi khi có những cổ phiếu, giá tăng, nhưng chưa chắc đã tận dụng được cơ hội sinh lời. Nghĩa là cổ phiếu CW vẫn có thể tăng giá, nhưng thời điểm tăng như thế nào, rồi việc tận dụng cơ hội ra sao lại là vấn đề khác. Vì vậy, các xu hướng giao dịch thời thượng dù luôn có giá trị thì việc nhà đầu tư phải cẩn trọng cũng không bao giờ là thừa. Nên nhớ rằng, lợi nhuận không bao giờ chia đều cho tất cả.

Phan Long