Chính phủ Israel trước bão

Có thể sụp đổ trong “một đến hai tuần”

Sự việc trên diễn ra khi liên minh đa dạng về hệ tư tưởng của Thủ tướng Bennett, bao gồm các đảng cực hữu, tự do và Ảrập, đã gần như sắp tan rã chỉ sau một năm nó kết thúc 12 năm cầm quyền kỷ lục của Thủ tướng tiền nhiệm Benjamin Netanyahu.

“Tôi đã thông báo với Thủ tướng rằng dựa trên tình hình hiện tại, tôi không còn là thành viên của liên minh”, ông Nir Orbach thuộc đảng cực hữu Yamina cho biết trong tuyên bố được một số hãng truyền thông Israel đăng tải.

Ông Orbach cho rằng, các thành viên Quốc hội “cực đoan và chống chế độ Do Thái” đã đưa liên minh cầm quyền đi “theo những hướng có vấn đề”. Theo Orbach - từng là đồng minh lâu năm của Thủ tướng Bennett, liên minh đã thất bại trong sứ mệnh chính là “nâng cao tinh thần của người Israel”. Thay vào đó, ông tuyên bố sẽ làm việc để thành lập một liên minh thay thế với “tinh thần yêu nước” trong Quốc hội hiện tại.

Tuy nhiên, bất chấp những quan điểm bất đồng với với liên minh cầm quyền, chính trị gia này cho biết, bản thân muốn tránh một cuộc bầu cử khác, đồng thời sẽ không bỏ phiếu giải tán Quốc hội, mặc dù sự ra đi của ông khiến liên minh cầm quyền thiếu mất 2 ghế để đạt đa số, khi chỉ còn 59 ghế trong Knesset (Quốc hội) gồm 120 thành viên. Orbach giải thích lý do cho việc phản đối giải tán Knesset là “tôi không nghĩ đi bỏ phiếu là lựa chọn thay thế ưu tiên. Các vòng bầu cử mới không phục vụ sự ổn định cần thiết cho Chính phủ ở đất nước này”.

Ngay sau khi ông Orbach tuyên bố từ bỏ liên minh, Thủ tướng Bennett thừa nhận Chính phủ Israel có thể sụp đổ trong vòng “một hoặc hai tuần”, trừ khi những nghị sĩ đã ra đi quay trở lại để liên minh tiếp tục có đa số. Hồi đầu tháng 4, nghị sĩ Idit Silman - người đứng đầu liên minh 8 đảng trong Knesset thuộc đảng Yamina cũng bất ngờ tuyên bố từ chức và không tham gia liên minh của ông Bennett. Động thái của bà khiến Chính phủ liên minh trở về thế cân bằng với phe đối lập về số ghế trong cơ quan lập pháp.

Chính phủ Israel lung lay dữ dội
Nguồn: Reuters

Dấu hiệu suy yếu rõ nhất

Sau nhiều tuần tranh cãi giữa các đối tác, dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy sự suy yếu của liên minh cầm quyền diễn ra vào tuần trước khi dự luật mở rộng quyền theo luật dân sự và hình sự của Israel cho những người định cư ở Bờ Tây bị đánh bại tại Quốc hội. Những quy định mở rộng luật dân sự và hình sự trên ban đầu được Knesset thông qua vào năm 1967, ngay sau cuộc Chiến tranh Sáu ngày (cuộc chiến ngắn ngủi nhưng ác liệt xảy ra vào tháng 6.1967 giữa Israel và các quốc gia Ảrập gồm Ai Cập, Syria và Jordan), như là các biện pháp khẩn cấp.

Do tính nhạy cảm của vấn đề, Quốc hội Israel không bao giờ thay đổi tình trạng khẩn cấp của các quy định này, có nghĩa là chúng phải được gia hạn 5 năm một lần. Lần gần đây nhất là vào năm 2017. Như vậy, các quy định sẽ hết hạn vào cuối tháng 6. Cho đến năm 2017, các quy định trên đã được mở rộng thường xuyên bởi mọi Chính phủ Israel, dù là cánh hữu hay cánh tả. Tuy nhiên, lần này, tình hình đã thay đổi. Liên minh cầm quyền hiện tại bao gồm rất nhiều bên, bao gồm cả một bên Ảrập. Chính vì vậy, có nhiều ý kiến đã lên tiếng phản đối dự luật, cho rằng nó là sự chấp thuận ngầm về việc Israel chiếm đóng Bờ Tây.

Thất bại của việc thông qua dự luật đưa Israel tiến đến gần hơn viễn cảnh về một cuộc bầu cử thứ 5 trong vòng 3 năm, mặc dù văn bản này có thể sẽ được đưa trở lại Knesset lần thứ hai trước cuối tháng 6. Theo các nhà bình luận, luật cho người định cư, vốn thường nhận được sự ủng hộ rộng rãi của Quốc hội và được đổi mới liên tục trong 5 thập kỷ qua, đã trở thành “nạn nhân” của bầu không khí ngày càng gay gắt giữa Chính phủ và phe đối lập.

Cựu Thủ tướng Netanyahu, hiện là lãnh đạo của phe đối lập, đồng thời thề sẽ trở lại cho dù đang phải hầu tòa vì cáo buộc tham nhũng, cho biết Chính phủ Israel đang tổ chức “một trong những lễ tang dài nhất trong lịch sử”. Ông Netanyahu thậm chí có lúc chỉ trích gay gắt với Thủ tướng Bennett, vốn từng một trong những phụ tá thân cận nhất của mình, trong một cuộc tranh luận tại Quốc hội rằng: “Ông không chiến đấu cho đất nước của chúng ta mà cho chiếc ghế của chính mình”.

Trong khi đó, Thủ tướng Bennett lập luận, Chính phủ của ông đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cắt giảm tỷ lệ thất nghiệp và loại bỏ thâm hụt lần đầu tiên sau 14 năm. Ông thậm chí khẳng định trước Quốc hội: “Chúng tôi đang đấu tranh cho Chính phủ những ngày này”, “Chúng tôi đang chiến đấu vì sự lựa chọn giữa hỗn loạn và ổn định”. Ông chỉ trích phe đối lập gây khó khăn cho Chính phủ. “Trong tất cả những năm của Knesset, không có một phe đối lập nào lại có ý định phi thường đến nỗi có ý định thiêu đốt trái đất như các vị”, ông nói.

Thực tế, với những diễn biến mới nhất vừa diễn ra trên chính trường, khả năng giữ vững liên minh cầm quyền sẽ là bài toán vô cùng nan giải đối với nhà lãnh đạo này.

Linh Anh