Chính sách đào tạo giáo viên tại Angola: Hiệu quả và bất cập

Đào tạo GV dự bị tại Angola có mục đích mang tính chính trị.

Khan hiếm Giáo viên

Có đến 75% giáo viên (GV) bản ngữ ở Angola chỉ đạt tiêu chuẩn tối thiểu để giảng dạy cấp tiểu học. Chính phủ Angola đã có nhiều nỗ lực trong việc cải thiện, đào tạo GV. Tuy nhiên, Angola đang đối mặt với nhiều khó khăn, trở ngại đến mức khó có được một đội ngũ GV ổn định. Đó là điều kiện giảng dạy khó khăn và đặc biệt có quá nhiều HS bị nhồi nhét trong một lớp học nhỏ, thiếu sách vở, bàn học, thậm chí cả ghế, và phương tiện học tập khác.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục Angola, trung bình cứ 36 HS mới có một GV đứng lớp. Tỷ lệ này cũng có sự khác biệt lớn giữa các khu vực trong nước. Có một số khu vực, 1 GV phải phụ trách giảng dạy từ 30 - 100 HS cấp tiểu học. Một trong những thách thức lớn nhất khác của công tác giảng dạy, đó là GV thường không được trả lương đúng hạn, có khi 6 tháng nhận lương một lần, nên tỷ lệ GV bỏ việc ngày càng tăng.

Để khắc phục phần nào tình trạng trên, một số chương trình đào tạo GV có triển vọng đã được phát triển bởi các tổ chức nhân đạo quốc tế, nhằm mở rộng đội ngũ GV trên toàn quốc. Như Tổ chức đào tạo GV Tương lai được đặt tại Angola, với kế hoạch đào tạo GV trong 1,5 năm, thêm một năm thực tập và cam kết giảng dạy tại một trường học nông thôn.

Những chính sách hiệu quả

Theo chương trình của Tổ chức đào tạo GV Tương lai của Angola, SV sau khi tốt nghiệp có khả năng làm việc ở môi trường nông thôn, nhằm mục đích cải thiện hệ thống giáo dục ở nơi đây. Mỗi năm, chương trình dự kiến đào tạo khoảng 5.000 GV tại 53 Trường Cao đẳng Sư phạm ở Angola và một số quốc gia ở châu Phi.

Tiêu chí của chương trình là “GV- một phần không thể thiếu của cộng đồng, nơi có nhiều trường học và tạo ra những mối quan hệ tốt đẹp với HS, các bậc phụ huynh và các cấp lãnh đạo tại địa phương”. Ngoài ra, chương trình còn tập trung vào việc đào tạo GV theo đúng tiêu chí của ngành Giáo dục Angola, giúp họ có thêm kiến thức, kỹ năng và năng lực, để phục vụ công tác giảng dạy. Đồng thời đào tạo các kỹ năng làm việc theo nhóm và trách nhiệm xã hội, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa cá nhân và tập thể.

Việc thực tập của GV tại các trường tiểu học được xem là một phần của giáo dục và được liên kết với các nghiên cứu trong chương trình giảng dạy quốc gia. Bên cạnh đó, việc kết hợp giữa tính thực tiễn và lý thuyết trong một quá trình biện chứng sẽ làm phong phú thêm việc giảng dạy của GV và học tập của HS. Báo cáo cho thấy, vào cuối năm 2015, đã có 25.000 GV được đào tạo và khoảng 80% trong số họ đang công tác tại các trường học nông thôn Angola. Đây là một thành tích đáng ghi nhận trong việc đào tạo GV ở Angola cho các trường học nông thôn, góp phần nâng cao phổ cập giáo dục tiểu học có chất lượng.

Ngoài ra, trong hơn 25 năm qua, Bộ Giáo dục Angola đã áp dụng chương trình thu hút giới trẻ trở thành GV tiểu học. Theo chương trình này, các GV tương lai sẽ trải qua 3 năm nghiên cứu học tập để sau này có thể dạy học tại vùng nông thôn.

Vào năm thứ nhất, SV được trải nghiệm những chuyến đi du lịch để mở rộng tầm nhìn, dựa theo tiêu chí “Học hỏi từ du lịch” và “Du lịch để học hỏi”. Ở năm thứ 2, SV kiến tập tại các trường tiểu học, kết hợp giữa lý thuyết với thực hành. Trong năm thứ 3, SV làm việc toàn thời gian tại các trường tiểu học nông thôn, tiếp tục các khóa học, thực hiện các nghiên cứu sư phạm và các dự án phát triển cộng đồng. Sau đào tạo, GV sẽ có được những kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm, cho phép họ không chỉ cung cấp cho HS một nền giáo dục tốt mà còn thích nghi với các điều kiện cơ bản ở các trường học nông thôn. Từ đó, GV cũng trở nên tháo vát và sáng tạo, đồng thời nhận thức được đúng khả năng của bản thân, nhất là trong hoạt động tương tác với những người khác.

Bất cập trong đào tạo GV dự bị

Ở Angola, đào tạo GV dự bị được xem là giải pháp ngắn hạn, nhằm thúc đẩy sự phát triển của giáo dục và xã hội trong nước. Trong đó, giám sát giảng dạy cũng là một mục tiêu chiến lược, nhằm hỗ trợ, đổi mới giáo dục, để có được một đội ngũ GV chất lượng hơn và chương trình giảng dạy dựa trên tiêu chí lấy việc học tập làm trọng tâm. Tuy nhiên, vấn đề là còn thiếu các nghiên cứu về tính hiệu quả trong chương trình đào tạo dành cho GV.

Theo kết quả khảo sát về hiệu quả đào tạo GV của Trường ĐH Sư phạm Namibe (Angola) cho thấy, có những điểm không phù hợp về quan điểm giữa GV và HS đối với thực tiễn (những gì được xem là quan trọng hơn) và cách trải nghiệm nó (những gì thấy được nhiều hơn trong thực tế).

Những điểm không phù hợp đó có thể dẫn đến không hài lòng trong việc đáp ứng những kỳ vọng của GV và HS. Đồng thời, cho thấy sự cần thiết của việc cải thiện các phương pháp thực hành của GV. Khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành (dạy những lớp học lớn, giải quyết những hành vi sai trái của HS, các vấn đề trong học tập, nguồn lực…), khiến giáo sinh gặp khó khi đi thực tập. Ngoài ra, vẫn còn thiếu sự liên lạc, phối hợp giữa các trường học và cơ sở đào tạo GV.

Những vấn đề kể trên cũng được các chuyên gia nghiên cứu giáo dục Angola chỉ ra, nhằm nhấn mạnh sự cần thiết thực hiện những thay đổi sớm nhất.