Chính sách năng lượng Mỹ đã thay đổi ra sao trong năm 2025?
Kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 1, chính quyền của ông đã công khai ưu tiên nhiên liệu hóa thạch, đồng thời né tránh năng lượng tái tạo, các hành động vì khí hậu và những quy định môi trường.
Kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 1/2025, chính quyền của ông đã công khai ưu tiên nhiên liệu hóa thạch, đồng thời né tránh năng lượng tái tạo, các hành động vì khí hậu và những quy định môi trường. (Ảnh: AFP)
Dưới đây là một số phương thức mà chính quyền đã làm thay đổi chính sách năng lượng trong suốt năm 2025.
Dốc toàn lực cho nhiên liệu hóa thạch và năng lượng hạt nhân
Chính quyền ông Trump đã ôm trọn nhiên liệu hóa thạch, đồng thời thúc đẩy cả năng lượng hạt nhân. Mục tiêu là dồn nguồn lực tài chính cho các lĩnh vực này và cắt giảm thủ tục hành chính.
Ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức, Tổng thống Trump đã tuyên bố “tình trạng khẩn cấp về năng lượng” - một phần trong nỗ lực kích hoạt nhanh sản lượng từ các nguồn năng lượng mà ông ủng hộ.
Cùng ngày, ông cũng chỉ đạo mở rộng hoạt động khoan dầu khí tại Alaska - điều mà chính quyền sau đó đã đề xuất thực hiện - đồng thời yêu cầu rà soát các chính sách bị cho là “gây gánh nặng cho việc phát triển các nguồn năng lượng trong nước”.
Kể từ đó, chính quyền đã đề xuất bãi bỏ các quy định đối với các nhà máy điện than và khí. Họ cũng miễn trừ cho hàng chục nhà máy điện than khỏi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về phát thải thủy ngân, chì, niken và asen, đồng thời trì hoãn các quy định khác vốn nhằm hạn chế ô nhiễm từ điện than.
Bộ Nội vụ cũng rút ngắn đáng kể thời gian đánh giá môi trường đối với các dự án nhiên liệu hóa thạch và khai khoáng trên đất liên bang.
Chính quyền còn trì hoãn việc áp đặt giới hạn đối với khí methane gây nóng lên toàn cầu từ hoạt động khoan dầu khí, với mục tiêu tiến tới xóa bỏ hoàn toàn các hạn chế này. Việc phê duyệt giấy phép khoan vẫn tiếp diễn, ngay cả trong thời gian chính phủ Mỹ bị đóng cửa kéo dài kỷ lục.
Ngoài ra, chính quyền đã đề xuất mở rộng mạnh mẽ hoạt động khoan dầu khí ngoài khơi - bao gồm cả ngoài khơi bờ biển California và Florida. Chính quyền cũng tìm cách tăng xuất khẩu khí tự nhiên do Mỹ khai thác.
Bên cạnh đó, chính quyền cho biết họ đặt mục tiêu cuối cùng là tăng gấp bốn lần sản lượng điện hạt nhân của cả nước. Trong khuôn khổ nỗ lực này, ông Trump đã chỉ đạo Ủy ban Điều tiết Hạt nhân rút ngắn thời gian đánh giá môi trường đối với các lò phản ứng hạt nhân và xem xét lại các tiêu chuẩn về bức xạ.
Gia tăng sức ép lên năng lượng tái tạo
Ngay từ ngày đầu nhậm chức - và thậm chí từ thời kỳ tranh cử - Tổng thống Trump đã tìm cách cản trở năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió.
Trong ngày đầu tiên, ông ký sắc lệnh ngăn chính phủ đấu giá quyền xây dựng các trang trại điện gió trên đất công hoặc vùng biển công.
Kể từ đó, chính quyền đã đình chỉ các giấy phép đã được cấp cho việc xây dựng một số dự án điện gió ngoài khơi. Đến tháng 12, họ còn leo thang hơn nữa khi tạm dừng các hợp đồng thuê đối với năm dự án điện gió lớn.
Trong khi đó, dự luật thuế “big, beautiful” của Tổng thống đã xóa bỏ các khoản ưu đãi thuế béo bở cho các dự án năng lượng tái tạo, trừ khi dự án bắt đầu xây dựng trong vòng một năm kể từ khi luật có hiệu lực hoặc phát điện trước năm 2028 - một đòn giáng mạnh vào lĩnh vực này cũng như các nỗ lực khí hậu của Mỹ. Dự luật cũng loại bỏ ưu đãi thuế dành cho xe điện.
Chính quyền còn dựng thêm nhiều rào cản đối với ngành năng lượng tái tạo, bao gồm việc đưa các dự án điện mặt trời và điện gió vào quy trình thẩm định ở mức cao hơn, có khả năng làm chậm tiến độ phê duyệt và khiến việc thông qua các dự án quy mô lớn trở nên khó khăn hơn - động thái được dự báo sẽ gây bất lợi cho điện mặt trời và điện gió.
Ngoài ra, chính quyền còn tìm cách loại bỏ dần các khoản trợ cấp cho nhiều nguồn năng lượng carbon thấp từ thời chính quyền ông Biden ở cấp cơ quan, với nỗ lực thu hồi hàng tỷ USD dành cho các dự án xanh tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) và Bộ Năng lượng Mỹ.
Tập trung nới lỏng và phủ nhận các chính sách khí hậu
Chính quyền ông Trump không chỉ tìm cách kìm hãm năng lượng tái tạo mà còn nhắm tới nhiều chính sách khí hậu khác, thậm chí hạ thấp hoặc phủ nhận biến đổi khí hậu.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) đề xuất bãi bỏ “kết luận về mối đe dọa” năm 2009, vốn khẳng định biến đổi khí hậu gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng. Động thái này nhằm cắt giảm các giới hạn ô nhiễm từ phương tiện giao thông được xây dựng dựa trên kết luận đó.
Liên quan, chính quyền đề xuất đảo ngược tiêu chuẩn hiệu suất nhiên liệu đối với xe cộ tại Bộ Giao thông Vận tải, đồng thời xóa bỏ các khoản phạt vi phạm tiêu chuẩn này trong dự luật thuế quy mô lớn.
Bộ Năng lượng công bố một báo cáo gây tranh cãi do các nhân vật hoài nghi về biến đổi khí hậu chấp bút, trong đó xem nhẹ mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng khí hậu và các ảnh hưởng của nó. Báo cáo này sau đó bị nhiều nhà khoa học khí hậu bác bỏ.
Chính quyền cũng nhắm vào nghiên cứu khí hậu, sa thải các nhà khoa học từng tham gia Báo cáo Đánh giá Khí hậu Quốc gia và cắt hợp đồng hoàn thiện báo cáo theo yêu cầu của Quốc hội. Đến tháng 12, một trung tâm nghiên cứu khí hậu tại Colorado bị tuyên bố “giải thể”.
Ngay ngày đầu nhậm chức, ông Trump khởi động thủ tục rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris, hiệp định toàn cầu nhằm hạn chế biến đổi khí hậu. Việc rút lui sẽ chính thức có hiệu lực vào năm 2026.
Chính quyền không cử đại diện tham dự các cuộc đàm phán khí hậu toàn cầu tại COP30 ở Brazil, đồng thời tìm cách làm suy yếu các thỏa thuận khí hậu và môi trường quốc tế khác, bao gồm nỗ lực áp thuế carbon với vận tải biển toàn cầu.
Bên cạnh đó, chính quyền tìm cách làm suy yếu các nỗ lực khí hậu và môi trường ở cấp bang, khi ông Trump chỉ đạo Bộ Tư pháp nhắm vào các luật cấp bang bị cho là cản trở phát triển năng lượng.
Nới lỏng các quy định về môi trường
Trong năm nay, chính quyền thúc đẩy nới lỏng hàng loạt quy định liên quan đến nước, hóa chất độc hại và các lĩnh vực khác.
Tổng thống Trump chỉ đạo các cơ quan liên bang cho hết hiệu lực nhiều quy định về năng lượng và môi trường vào tháng 10/2026. EPA đồng thời đề xuất thu hẹp phạm vi áp dụng của Đạo luật Nước sạch.
Cơ quan này cũng đề xuất trì hoãn yêu cầu các công ty cấp nước tuân thủ các giới hạn ban hành năm 2024 đối với “hóa chất vĩnh cửu” trong nước uống, đồng thời thu hẹp quy định từ sáu xuống còn hai loại hóa chất.
Ngoài ra, chính quyền cho biết sẽ xem xét lại các hạn chế đối với ô nhiễm không khí nguy hại từ các ngành năng lượng, sản xuất và hóa chất. EPA tuyên bố sẽ đánh giá lại tiêu chuẩn an toàn cho người lao động tại các nhà máy hóa chất và đề xuất nới lỏng quy trình sàng lọc an toàn khi tái đánh giá các hóa chất có khả năng gây độc.
Trước đó, Tổng thống Trump miễn trừ cho hơn 100 cơ sở gây ô nhiễm khỏi các giới hạn phát thải thời chính quyền ông Biden, vốn nhằm siết chặt việc xả thải hóa chất độc hại.
Một số động thái liên quan đến hóa chất vấp phải phản đối không chỉ từ đảng Dân chủ mà cả từ các đồng minh trong phong trào “Make America Healthy Again”.
Ưu tiên phát triển AI
Chính quyền Trump ủng hộ mạnh mẽ việc xây dựng các trung tâm dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo (AI), những động thái được dự báo có ảnh hưởng đáng kể tới môi trường và khí hậu.
Chính quyền tìm cách đẩy nhanh quá trình cấp phép cho các trung tâm dữ liệu, bao gồm việc tạo ra cơ chế “miễn trừ theo danh mục”, qua đó rút gọn hoặc hạn chế đánh giá ảnh hưởng môi trường đối với các dự án này.
EPA cho biết sẽ thúc đẩy nhanh việc phê duyệt các loại hóa chất mới dự kiến sử dụng cho trung tâm dữ liệu. Bộ Năng lượng cũng triển khai các biện pháp nhằm kết nối các trung tâm dữ liệu với lưới điện nhanh hơn.
Tinh giản bộ máy liên bang
Chính quyền tìm cách cắt giảm lực lượng lao động liên bang, bao gồm tại các cơ quan môi trường.
Đầu năm, chính quyền đưa ra nhiều đợt đề nghị mua lại hợp đồng để khuyến khích nhân viên liên bang nghỉ việc, khiến hàng chục nghìn người rời khu vực công trên toàn chính phủ.
Nhiều cơ quan và bộ, trong đó có Bộ Nội vụ và Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), tiến hành sa thải hàng loạt nhân viên trong thời gian thử việc ngay từ đầu năm.
Các đợt cắt giảm tại NOAA và Cơ quan Khí tượng Quốc gia trực thuộc vấp phải phản ứng mạnh, buộc chính quyền ông Trump sau đó phải điều chuyển nhân sự và tuyển thêm các nhà khí tượng để bù đắp thiếu hụt.
Một số cơ quan chứng kiến các đợt sa thải có mục tiêu. EPA giải thể Văn phòng Nghiên cứu và Phát triển, đồng thời cắt giảm nhân sự phụ trách công bằng môi trường, vốn tập trung xử lý ô nhiễm tại các cộng đồng chịu ảnh hưởng nặng nề và còn thiếu thốn.
Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh sa thải toàn bộ nhân viên thuộc Chương trình Hỗ trợ Năng lượng cho Hộ thu nhập thấp.
Tại EPA, lực lượng lao động tiếp tục thu hẹp trong năm, còn 15.166 nhân viên, giảm so với hơn 17.000 người vào đầu năm 2025, theo các kế hoạch dự phòng công bố cuối tháng 9.
Cơ quan Quản lý Tình trạng Khẩn cấp Liên bang (FEMA) cũng nằm trong tầm ngắm, khi ông Trump và Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem từng đề cập khả năng xóa bỏ cơ quan này.
Dù sau đó chuyển sang định hướng cải tổ thay vì giải thể, chính quyền chưa công bố kế hoạch cụ thể. Theo CNN, chính quyền dự kiến cắt giảm một nửa lực lượng lao động của FEMA.
