Chính sách ngoại giao ASEAN của Trung Quốc đẩy lùi sự 'bao vây' của Mỹ

Ngoại trưởng Malaysia Hishammuddin Hussein, bên trái, va chạm khuỷu tay với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại Nam Bình, thuộc tỉnh Phúc Kiến của Trung Quốc, vào ngày 1 tháng 4 - Ảnh: Tân Hoa xã / AP

Bài liên quan

Trung Quốc ủng hộ cách tiếp cận của ASEAN đối với cuộc khủng hoảng Myanmar

Việt Nam thảo luận với phía Trung Quốc, Ấn Độ và Nga về vắc xin phòng COVID-19

Các nước ASEAN kêu gọi Myanmar đối thoại khi bạo lực tiếp diễn

Khủng hoảng ở Myanmar: ASEAN thể hiện vai trò trung tâm

Thúc đẩy ngoại giao khu vực

Sau cuộc hội đàm Alaksa được đánh giá là không có nhiều đột phá trong quan hệ Mỹ-Trung, Trung Quốc đang đẩy mạnh hoạt động ngoại giao khu vực nhằm thể hiện vai trò, sự ảnh hưởng cũng như thu hút sự ủng hộ. Nước này gần đây đã công khai ủng hộ các nỗ lực của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng Myanmar, đồng thời thắt chặt quan hệ với các nước láng giềng trong một chiến dịch ngoại giao được truyền thông nhà nước đánh giá là "rất dễ dàng" trước sức ép của Mỹ.

Liên tiếp trong ít ngày, Ngoại trưởng Trung Quốc có các cuộc tiếp xúc với những người đồng cấp trong khu vực như tiếp Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi, Ngoại trưởng Teodoro Locsin của Philippines vào thứ Sáu (2/4), sau các cuộc gặp với Ngoại trưởng Vivian Balakrishnan của Singapore vào thứ Tư (31/3) và Hishammuddin Hussein của Malaysia vào thứ Năm (1/4).

Hôm nay (3/4), Ông Vương Nghị sẽ tiếp người đồng cấp Hàn Quốc Chung Eui-yong cũng tại thành phố Phúc Kiến. Trước đó, ông Vương Nghị cũng đã có cuộc gặp với ngoại trưởng Lavrov của Nga tại thành phố Quý Châu.

Những hoạt động đối ngoại tích cực của Trung Quốc cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của nước này đối với tình hình khu vực và thế giới. Trong một tuyên bố mới đây, Ngoại trưởng Vương Nghị khẳng định sự ủng hộ của Bắc Kinh đối với hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của các nhà lãnh đạo ASEAN đối với thành viên đang vướng vào xung đột bạo lực của khối là Myanmar.

"Trung Quốc kiên quyết ủng hộ các nỗ lực do ASEAN dẫn đầu, nhằm thúc đẩy đàm phán hòa bình và ủng hộ việc tổ chức kịp thời một cuộc họp các nhà lãnh đạo đặc biệt để làm trung gian ở Myanmar", đài truyền hình nhà nước CCTV đưa tin hôm thứ Năm (4/3).

Tuyên bố của Ngoại trưởng Trung Quốc đưa ra trong cuộc gặp với người đồng cấp Hishammuddin ở Phúc Kiến. Trong một cuộc họp báo, Ngoại trưởng Malaysia cho biết chính phủ của ông tin rằng "Trung Quốc có thể cùng với ASEAN đóng một vai trò quan trọng và mang tính xây dựng ... để khôi phục nền dân chủ" ở Myanmar sau cuộc đảo chính quân sự ngày 1 tháng 2”.

Cuộc gặp của Ngoại trưởng Vương Nghị và người đồng cấp Philippine Locsin bị lu mờ đôi chút bởi sự xâm nhập gần đây của các tàu Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp ở Biển Đông. Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đã hạ thấp tranh chấp hôm thứ Năm (1/4), khi cho rằng việc tàu cá Trung Quốc trú ẩn tại một rạn san hô trong khu vực là "hoàn toàn bình thường”.

Nữ phát ngôn viên nhận định rằng, “một số lực lượng không bao giờ bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào với các tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines. Chúng tôi chắc chắn rằng Philippines có thể nói ra sự thật từ sự ngụy biện và sẽ không sa vào các mánh khóe của họ".

Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Marsudi (trái) và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị chạm khuỷu tay - Ảnh: Twitter

Những thỏa thuận trao đổi

Các cuộc gặp gỡ cấp Ngoại trưởng của Trung Quốc với các nước trong khu vực đã có những kết quả khá tích cực. Ngoại trưởng Hishammuddin tỏ ra rất nhiệt tình về mối quan hệ của Malaysia với Trung Quốc, khi tờ Nikkei trích dẫn một cuộc hội thoại cho biết rằng cả Ngoại trưởng đều hứa hẹn xem nhau “là anh em”.

Trước đó, Malaysia và Trung Quốc đã thành lập Ủy ban Cấp cao về Hợp tác sau COVID-19, mà ông Hishammuddin giải thích là sẽ "cung cấp hướng dẫn chính sách cho tất cả các khía cạnh" của mối quan hệ. Điều này bao gồm thương mại và đầu tư, an ninh lương thực, khoa học và công nghệ, sắp xếp việc đi lại và các dự án trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Về mặt thương mại, Bắc Kinh đồng ý cho phép nhập khẩu dầu cọ đỏ của Malaysia, loại dầu không đáp ứng được các tiêu chuẩn đặc điểm kỹ thuật về màu sắc của Trung Quốc. Đây được coi là một chiến thắng cho Malaysia, quốc gia có nền kinh tế đang gặp khó khăn, chủ yếu dựa vào xuất khẩu hàng hóa.

Trung Quốc đã có chỗ đứng vững chắc hơn trên thị trường dược phẩm của Malaysia, với kế hoạch đóng chai vắc xin COVID-19 tại quốc gia Đông Nam Á này, theo một tuyên bố trong cuộc họp của Đại sứ quán Trung Quốc tại Malaysia. Điều này sẽ đưa Malaysia trở thành cơ sở sản xuất vắc xin thứ hai của Trung Quốc trong khu vực, sau Indonesia, và sau một thỏa thuận mà Trung Quốc đã ký vào tuần trước để sản xuất hàng triệu liều vắc xin Sinopharm tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Các thỏa thuận cho thấy sự chấp nhận ngày càng tăng đối với vắc xin Trung Quốc, dù vẫn chưa thâm nhập vào các nước phát triển như Mỹ và Úc. Trung Quốc và Malaysia cũng đồng ý về nguyên tắc công nhận lẫn nhau về "hộ chiếu vắc xin" - được xem là giấy chứng nhận sức khỏe kỹ thuật số sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại.

Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Marsudi đã tweet vào hôm thứ Sáu (2/4) rằng bà đã có cuộc hội đàm "thẳng thắn và rất hiệu quả" với ông Vương Nghị "về các phát triển địa chính trị trong khu vực, bao gồm vấn đề Myanmar và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như hợp tác vắc xin". Phái đoàn của bà bao gồm Bộ trưởng Thương mại Muhammad Lutfi và Bộ trưởng Doanh nghiệp Nhà nước Erick Thohir, phản ánh vai trò tiềm năng của Trung Quốc trong động lực phục hồi kinh tế của Jakarta.

Về phần mình, ông Lutfi tiết lộ rằng hai nước đã đặt mục tiêu mới là tăng gấp ba lần kim ngạch thương mại song phương lên 100 tỷ USD trong ba năm tới. Bộ trưởng Erick Thohir cũng xác nhận rằng một tập đoàn của Trung Quốc là Contemporary Amperex Technology, hay CATL, sẽ đầu tư 5 tỷ USD vào một liên doanh pin của Indonesia nhằm cung cấp năng lượng cho xe điện.

Cuộc gặp cấp cao giữa quan chức Trung Quốc và quan chức Mỹ tại cuộc hội đàm Alaska vào ngày 18-19/3 - Ảnh: Reuters

Thoát gỡ thế bao vây ngoại giao

Cuộc gặp của Ngoại trưởng Vương Nghị với người đồng cấp Malaysia Hishammuddin là một phần trong chiến dịch ngoại giao của Trung Quốc kể từ cuộc gặp trực diện căng thẳng với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ở Alaska vào tháng trước.

Ngày 23/3, ông Vương Nghị đã tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov ngay trước chuyến công du sáu nước Trung Đông vào tuần trước, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa thăm bốn quốc gia Đông Âu.

Hôm thứ Tư (31/3), Ngoại trưởng Vương Nghị đã "trao đổi quan điểm về các phát triển khu vực và quốc tế" với Ngoại trưởng Balakrishnan của Singapore. Việc tranh thủ sự ủng hộ của các quốc gia khu vực như Singapore, Malaysia, Indonesia hay Philippines là cách để Trung Quốc vượt qua những nỗ lực “bao vây” của Hoa Kỳ như tờ Global Times của Trung Quốc nói rằng trong bài xã luận.

"Điều duy nhất mà chúng tôi có thể nói là thực sự rất dễ dàng để phá vỡ cái gọi là vòng vây của Hoa Kỳ, hay nói cách khác, xây dựng các vòng vây quanh Trung Quốc là một đề xuất sai lầm được đưa ra bởi những người nghĩ quá cao về bản thân họ", Global Times viết.

Kể từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Mỹ Joe Biden đang tích cực đổi mới các liên minh ở châu Âu và châu Á, đồng thời cáo buộc Bắc Kinh vi phạm nhân quyền liên quan đến người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác. Chính quyền Biden cũng đã thúc đẩy cùng Nhật Bản, Ấn Độ và Úc thực hiện Đối thoại An ninh Tứ giác, hay Quad, một trọng tâm hợp tác để chống lại tham vọng hàng hải của Trung Quốc.

Tuy nhiên, Trung Quốc cho thấy họ không dễ dàng bị cô lập với chính sách ngoại giao tích cực. Những chuyến công du con thoi của Ngoại trưởng Vương Nghị và các hoạt động ngoại giao nổi bật trong tháng 3 và đầu tháng 4 cho thấy Trung Quốc nắm giữ vai trò quan trọng trong các mối quan hệ địa chính trị, mà thỏa thuận hợp tác 25 năm giữa Trung Quốc và Iran được xem là có thể thay đổi cục diện tại Trung Đông.

Trước cuộc gặp của Ngoại trưởng Vương Nghị và người đồng cấp Hàn Quốc Chung Eui-yong vào hôm nay (3/4) cũng tại thành phố Phúc Kiến, giới chuyên gia nhận định Trung Quốc sẽ tác động để Hàn Quốc không trở thành một nhân tố trong liên minh chống Trung Quốc do Mỹ dẫn đầu.