Chính sách thuế của Mỹ khiến các NHTW thị trường mới nổi rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan

Trước đó, các NHTW Ấn Độ (CBI) và Indonesia (BI) vẫn giữ thái độ thận trọng trong việc cắt giảm lãi suất, nhằm tránh những cuộc khủng hoảng thị trường từng gây rối loạn nền kinh tế của họ trong hàng thập kỷ qua.

Tuy nhiên, giờ đây, những lo ngại về sự ổn định của thị trường đang dần nhường chỗ cho mối quan ngại lớn hơn về các yếu tố cơ bản của nền kinh tế. Theo các nhà phân tích, điều này có thể khiến một số NHTW tại các thị trường mới nổi sẽ mạnh tay cắt giảm lãi suất, thậm chí vượt xa mức độ mà Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) – với lập trường còn khá do dự – dự kiến thực hiện.

“Việc tái định hình sự ưu tiên theo hướng này có thể khiến các đồng nội tệ đối mặt với áp lực lớn hơn trong năm nay, khi các NHTW đẩy mạnh kích thích tăng trưởng thông qua nới lỏng chính sách tiền tệ”, chuyên gia David Chao, chiến lược gia thị trường khu vực châu Á – Thái Bình Dương tại Invesco, nhận định.

Theo chuyên gia này, đây có thể là lần đầu tiên trong nhiều năm, các NHTW châu Á chủ động đi trước Fed trong việc nới lỏng chính sách.

Lịch sử cho thấy các thị trường mới nổi vốn cực kỳ dễ tổn thương trước sự chênh lệch lãi suất lớn với Mỹ, thường gây ra tình trạng thoái vốn, kèm theo những hệ lụy chính trị và kinh tế bất ổn.

Tuần trước, niềm tin của nhà đầu tư vốn đã lao dốc càng thêm suy giảm sau phát biểu của Chủ tịch Fed Jerome Powell, khi ông cho biết cơ quan này sẽ không vội vàng cắt giảm lãi suất thêm nữa, bất chấp thị trường toàn cầu đang chao đảo. Cách tiếp cận "chờ đợi và quan sát" này trái ngược hoàn toàn với kỳ vọng của thị trường rằng Fed sẽ giảm lãi suất gần 5 lần, mỗi lần 25 điểm cơ bản trong năm nay.

Trong vài thập kỷ qua, nhiều thị trường mới nổi đã củng cố hệ thống của mình để trở nên bền vững hơn thông qua việc tích lũy dự trữ ngoại hối, tăng cường giám sát thị trường và tăng cường kỷ luật tài khóa.

Đơn cử như Ấn Độ đã thực hiện đợt cắt giảm lãi suất đầu tiên sau 5 năm vào tháng 2 vừa qua, nhưng gần đây lại tập trung giải quyết tình trạng thiếu hụt tiền mặt trong hệ thống ngân hàng bằng cách bơm thanh khoản, thay vì tiếp tục giảm lãi suất – vốn có thể gây áp lực lên đồng rupee.

Tuy nhiên, chính sách thuế quan mới của Mỹ đã thay đổi tình thế. CBI được dự báo sẽ cắt giảm lãi suất ít nhất 25 điểm cơ bản trong tuần này, thậm chí kỳ vọng còn tăng lên với mức giảm sâu hơn và sẽ cắt giảm thêm 50 điểm cơ bản trong phần còn lại của năm.

NHTW Ấn Độ được dự báo sẽ cắt giảm lãi suất ít nhất 25 điểm cơ bản trong tuần này

Sự khác biệt giữa các khu vực

Những thách thức mà các thị trường mới nổi phải đối mặt có sự khác biệt rõ rệt giữa các khu vực và trên toàn cầu.

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đang chịu áp lực lớn hơn trong việc cắt giảm lãi suất, khi đồng rupiah tiến sát mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1998, một phần do lo ngại của nhà đầu tư về kế hoạch chi tiêu của chính phủ. Dự kiến, chính phủ nước này sẽ can thiệp mạnh để bảo vệ đồng tiền khi thị trường mở cửa trở lại sau kỳ nghỉ kéo dài 11 ngày vào thứ Ba.

“Đồng rupiah suy yếu mạnh có thể dẫn đến việc NHTW giữ nguyên lãi suất chính sách lâu hơn dự kiến, dù xu hướng dài hạn vẫn nghiêng về cắt giảm”, ông Michael Wan, chuyên gia phân tích tiền tệ cấp cao tại Mitsubishi UFJ Financial Group nhận định.

Biểu đồ thể hiện tổng số lần và tổng giá trị của các đợt điều chỉnh lãi suất chính sách từ 18 NHTW thuộc các thị trường mới nổi, bao gồm: Brazil, Trung Quốc, Indonesia, Ấn Độ, Hàn Quốc, Mexico, Nga, Nam Phi, Thổ Nhĩ Kỳ, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Israel, Séc, Hungary, Ba Lan, Colombia, Chile. (Số liệu tính đến tháng 3/2025). Nguồn: LSEG Datastream

Trong khi đó, tại Mỹ Latinh, nơi phần lớn các quốc gia chịu mức thuế tương đối thấp, các NHTW đã chủ động đi trước Fed trong những tháng và năm gần đây. Tuy nhiên, những diễn biến mới nhất sẽ hạn chế thêm không gian điều chỉnh chính sách của những cơ quan này.

Brazil đang rơi vào tình thế đặc biệt khó khăn khi phải kiểm soát kỳ vọng lạm phát không ổn định, sau khi kế hoạch chi tiêu năm ngoái làm dấy lên lo ngại về bất ổn tài khóa, đẩy đồng real xuống mức thấp kỷ lục.

NHTW Brazil (BCB) đã tăng lãi suất 100 điểm cơ bản trong tháng trước, đánh dấu lần tăng thứ ba liên tiếp. Ngược lại, NHTW Mexico giảm lãi suất trong tháng trước và cảnh báo về sự bất ổn gia tăng do căng thẳng thương mại trong bối cảnh nền kinh tế suy yếu. Dù không nằm trong danh sách áp thuế mới công bố ngày 2/4 của ông Donald Trump, Mexico vẫn phải đối mặt với mức thuế 25% áp lên một loạt sản phẩm từ trước đó.

“Khi tăng trưởng giảm, các NHTW – tùy vào ưu tiên của họ – có thể sẽ cắt giảm lãi suất. Nhưng điều đó lại có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ giá hối đoái theo cách mà họ không mong muốn”, bà Aurelie Maảtin từ Công ty quản lý tài sản Ninety One cho hay.

Chuyên gia này cũng đưa ra dự đoán châu Á và Mexico sẽ chịu tác động mạnh nhất, đồng thời cho rằng nhiều quốc gia sẽ phải đối mặt với bài toán khó: nên cắt giảm hay tăng lãi suất trong bối cảnh suy thoái.

Những rủi ro mới từ đợt áp thuế tuần trước của ông Donald Trump đang khiến các quốc gia đứng trước những lựa chọn khó khăn hơn trong quyết định chính sách so với trước đây.

Hàn Quốc, quốc gia không xa lạ với các cuộc khủng hoảng tài chính, cũng được dự báo sẽ phải mở rộng các biện pháp tài chính và tiền tệ nhanh hơn, dù vẫn rất cảnh giác với rủi ro trong nền kinh tế có đòn bẩy tài chính cao.

“Có những thảo luận về các chính sách kích thích kinh tế và chắc chắn việc này là cần thiết. Tuy nhiên, chúng ta phải đảm bảo rằng các biện pháp này không làm suy yếu những thành tựu đạt được trong 2-3 năm qua liên quan đến nợ hộ gia đình”, Thống đốc NHTW Hàn Quốc (BoK) Rhee Chang-yong cho hay.

Lê Minh