Chính thức trình Quốc hội quy định gỡ vướng Luật Đất đai

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế tháo gỡ khó khăn trong thi hành Luật Đất đai. Ảnh: Quochoi.vn.

Chiều 18/11, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng thừa ủy quyền Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế tháo gỡ khó khăn trong thi hành Luật Đất đai.

Theo Bộ trưởng, sau hơn 1 năm triển khai Luật Đất đai 2024 cùng các văn bản hướng dẫn, các chính sách mới đã bước đầu mang lại hiệu quả, góp phần giải phóng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội là cần thiết để thể chế hóa các quan điểm, định hướng của Đảng, đồng thời tháo gỡ các “điểm nghẽn” trong quá trình tổ chức thi hành Luật.

Trong đó, mục đích ban hành Nghị quyết là thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương về chính sách đất đai, tháo gỡ khó khăn mới phát sinh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, phù hợp với yêu cầu quản lý hiện nay.

Bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất

Đáng chú ý, tại dự thảo Nghị quyết, Chính phủ đã đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm thực hiện dự án khu thương mại tự do, dự án trung tâm tài chính quốc tế. Thực tế, các dự án này có quy mô sử dụng đất lớn, thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương, góp nguồn thu lớn cho ngân sách, tạo thêm việc làm, nhưng chưa có quy định thu hồi đất. Điều này gây khó khăn cho quá trình tiếp cận đất đai và triển khai dự án.

Trường hợp thứ 2 là dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Trường hợp 3 là tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao (hợp đồng BT), để cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh.

Bên cạnh đó, dự thảo quy định giá đất để tính bồi thường về đất và giá đất tái định cư được tính theo giá đất trong bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết Chính phủ đề nghị áp dụng bảng giá và hệ số điều chỉnh làm căn cứ bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Hiện tại, việc bồi thường theo giá đất cụ thể do UBND địa phương quyết định tại thời điểm duyệt phương án bồi thường, tái định cư.

Với trường hợp giao, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư lấn biển hoặc có hạng mục lấn biển, dự thảo đưa ra quy định nhà đầu tư thực hiện nghĩa vụ tài chính theo giá đất cụ thể.

Cũng theo dự thảo Nghị quyết, bảng giá đất sẽ được xây dựng theo loại, vị trí và khu vực đất. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá này, và áp dụng từ 1/1/2026. Bảng giá sẽ được sửa đổi, bổ sung khi cần thiết. Riêng khu vực có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất, Chính phủ đề xuất xây dựng bảng giá đến từng thửa đất.

Lưu ý nguyên tắc định giá đất theo cơ chế thị trường

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết cơ bản tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết, đồng thời đề nghị rà soát, hoàn thiện dự thảo để đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, minh bạch, công bằng, tránh phát sinh khiếu kiện, khiếu nại ảnh hưởng quyền lợi người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết. Ảnh: Quochoi.vn.

Về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, đa số ý kiến đề xuất cơ chế nhằm tháo gỡ “nút thắt” khi triển khai dự án phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong các trường hợp đã nhận được sự đồng thuận của phần lớn chủ sử dụng đất nhưng chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng, tuy nhiên cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ tỷ lệ diện tích, số lượng người đồng thuận và cơ chế xử lý phần đất còn lại, bảo đảm quyền con người và hạn chế khiếu nại, khiếu kiện.

Về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành việc lựa chọn hình thức thuê đất linh hoạt, phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội. Đây là những quy định quan trọng, đảm bảo quyền định đoạt của Nhà nước với đất đai, phục vụ chính sách phát triển kinh tế - xã hội và nguồn thu ngân sách.

Đồng thời, Ủy ban cũng thống nhất về căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, nhưng đề nghị làm rõ cơ sở tính toán để bảo đảm hài hòa, minh bạch, tránh gánh nặng tài chính cho người dân và doanh nghiệp.

Nguyên tắc định giá đất được đề xuất theo cơ chế thị trường, hướng tới một thị trường bất động sản minh bạch và công bằng. Tuy nhiên, việc triển khai phải thận trọng, có lộ trình rõ ràng, sử dụng phương pháp định giá khoa học, khách quan, kết hợp củng cố cơ sở dữ liệu và tăng cường vai trò giám sát của các cơ quan độc lập.

Về Bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong kiểm soát, quyết định giá đất, đồng thời đề nghị rà soát quy định chuyển tiếp để tránh vướng mắc trong áp dụng. Điều này sẽ giúp tháo gỡ bất cập giữa bảng giá đất và giá đất cụ thể theo Luật hiện hành, bảo đảm quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.

An Viết