Chỉnh trang đô thị, xóa nhà tạm ven kênh

Dự án cải tạo môi trường kênh Tham Lương-Bến Cát-rạch Nước Lên dài 32km đang được đẩy nhanh tiến độ. (Ảnh THẾ ANH)

Phấn đấu di dời, giải tỏa khoảng 6.500 căn nhà trong năm 2025 là mục tiêu mà các địa phương nỗ lực thực hiện với nhiều cơ chế, chính sách đặc thù.

CHỦ ĐỘNG BÀN GIAO MẶT BẰNG

Theo Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng Quận 8, hiện quận đang gấp rút triển khai công tác chi trả bồi thường cho các trường hợp bị thu hồi đất thuộc Dự án cải tạo bờ bắc kênh Đôi. Dự án có diện tích thu hồi đất khoảng 5.800 ha, của sáu phường thuộc Quận 8 với kinh phí bồi thường khoảng 7.400 tỷ đồng từ ngân sách thành phố. Đây cũng là dự án xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường và chỉnh trang đô thị có quy mô lớn tại Thành phố Hồ Chí Minh với hơn 1.600 trường hợp có nhà nằm trên và ven kênh rạch.

Đầu tháng 6, bà Vũ Thị Lộc, ngụ 289 đường Nguyễn Duy, Phường 9, Quận 8 tháo dỡ căn nhà cấp 4 khoảng 40 m2 nằm sát mép kênh Đôi mà gia đình bà ở từ năm 1995 bàn giao mặt bằng cho Quận 8. Trước đó, tháng 5 bà Lộc đã nhận chi phí bồi thường phần diện tích căn nhà của mình thuộc dự án và tự lo nơi ở mới. Dọc tuyến đường Nguyễn Duy có rất nhiều căn nhà đã tháo dỡ toàn bộ, bàn giao mặt bằng cho chính quyền địa phương. Tương tự, các hộ dân ở các Phường 12, Phường 14, phường Xóm Củi, phường Hưng Phú đã bàn giao mặt bằng xong cho địa phương sau khi nhận bồi thường với mong muốn thành phố đẩy nhanh tiến độ chỉnh trang đô thị, xóa bỏ nhà ven kênh. Quận này cũng đang tiếp tục tổ chức hiệp thương các trường hợp còn lại để hoàn thành công tác bàn giao mặt bằng bảo đảm khởi công dự án bờ bắc kênh Đôi trong tháng 9 tới. Tương tự, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm đi qua hai quận Bình Thạnh và Gò Vấp đang được hai quận gấp rút tổ chức chi trả bồi thường cho khoảng 2.220 trường hợp phải thu hồi đất, sau khi thành phố phê duyệt dự án bằng nguồn vốn ngân sách. Ông Trần Văn Ngọc, ngụ tại Phường 15, quận Gò Vấp nói: “Dự án rạch Xuyên Tâm nhiều năm qua ô nhiễm nặng, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân. Nay dự án được khởi công, người dân rất phấn khởi. Chúng tôi chỉ mong sao công trình thi công nhanh chóng, được nhìn thấy những dòng kênh sạch sẽ, không còn ô nhiễm quanh năm”.

Đi qua bảy quận, huyện, sau hai năm khởi công xây dựng, Dự án xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường kênh Tham Lương- Bến Cát-rạch Nước Lên dài 32km (64km cho cả hai bên) cũng bước vào giai đoạn tăng tốc thi công để hoàn thiện toàn bộ vào năm 2026. Tháng 4 vừa qua, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh - Chủ đầu tư đã tổ chức thông xe kỹ thuật 6 đoạn công trình dài khoảng 6km (thuộc các gói thầu 1, 7, 8, 9, 10) trên địa bàn các Quận 12, Gò Vấp và Bình Tân, bước đầu “thay áo mới” cho tuyến kênh dài nhất thành phố. Chủ đầu tư đánh giá, việc thông xe kỹ thuật trước mắt cũng như lâu dài khi hạ tầng đường bộ chạy dọc hai bên tuyến kênh Tham Lương- Bến Cát-rạch Nước Lên được thi công hoàn chỉnh giúp kết nối các đường nhánh ở các khu dân cư với đường trục chính, quốc lộ thông qua đường ven kênh, góp phần hình thành hệ thống mảng xanh, công viên dọc bờ kênh đồng bộ, tạo bộ mặt đô thị văn minh, xanh và sạch.

CƠ CHẾ ĐẶC THÙ KHI ĐỀN BÙ

Thực tế qua nhiều năm triển khai thực hiện Chương trình di dời nhà trên và ven kênh, rạch, thành phố đã có những chuyển biến tích cực, từng bước hoàn thiện quá trình phát triển kết cấu hạ tầng đô thị, nâng cao chất lượng và cải tạo môi trường sống cho người dân, đáp ứng nhu cầu các mặt đời sống kinh tế - xã hội như phát triển các khu nhà ở, khu đô thị mới khang trang hiện đại. Tuy nhiên, thách thức mà thành phố đang đối mặt là phải tìm kiếm quỹ đất xây dựng nhà ở tái định cư; đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư hoặc đấu giá đất ở để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng nhà ở, các dự án thương mại dịch vụ...

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Huỳnh Thanh Khiết cho biết: Trải qua 6 giai đoạn di dời, trong đó gần đây nhất (giai đoạn 2021-2025), thành phố đặt ra chỉ tiêu bồi thường, di dời khoảng 6.500 căn nhà trên và ven kênh, rạch. Đến nay, thành phố đã bồi thường, di dời được 1.447 căn. Theo phương án bố trí vốn hiện nay, đến hết năm 2025, dự kiến sẽ thực hiện bồi thường, di dời được 5.378 căn/6.500 căn, đạt tỷ lệ 82,7% chỉ tiêu đề ra, nên đòi hỏi các địa phương phải nỗ lực và tăng tốc hơn nữa mới có thể đạt được chỉ tiêu này.

Theo Ủy ban nhân dân các quận có dự án chỉnh trang nhà ở trên kênh, rạch, điểm ưu việt mà thành phố đang vận dụng để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho các hộ có nhà đất trên kênh, rạch là chính sách thuê, mua, trả góp suất tái định cư; các quy định về hỗ trợ, khen thưởng, bố trí tạm cư. Đặc biệt người dân được hỗ trợ đến 70% đơn giá đất ở khi thu hồi đất. Những chính sách này hoàn toàn mới, đặc thù mà trước đây thành phố chưa từng vận dụng, cách thực hiện cũng linh hoạt và đa dạng. Ông Võ Trung Trực, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường đánh giá: “Thành phố đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho bà con bị ảnh hưởng trong dự án, nhất là được hỗ trợ đến 70% đơn giá đất ở. Đây là chính sách hết sức nhân văn của thành phố để bảo đảm cho người dân có chỗ ở ổn định và có cuộc sống tốt hơn nơi ở cũ”.

Về lâu dài đối với các dự án chỉnh trang đô thị trọng điểm, thành phố cho biết sẽ thực hiện xây dựng cơ chế, chính sách nhằm huy động mọi nguồn lực, các thành phần kinh tế cùng tham gia. Trong đó khuyến khích hình thức đối tác công tư (PPP) trong việc thực hiện di dời, tổ chức lại cuộc sống cho các hộ dân sống trên và ven sông, kênh, rạch; rà soát danh sách các quỹ đất khác do thành phố đang quản lý, sử dụng không hiệu quả để đề xuất khai thác, bán đấu giá.