Chính trị Hàn Quốc 'dậy sóng' với hai cuộc luận tội

Bắt đầu phiên tòa luận tội tổng thống

Phiên tòa đầu tiên luận tội Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol được tiến hành vào chiều ngày 27/12 (giờ địa phương). Phiên đầu tiên này cũng là phiên chuẩn bị để sắp xếp các luận cứ, sắp xếp thứ tự vấn đề tranh tụng, kiểm tra chứng cứ và nộp tài liệu liên quan cho phiên luận tội chính thức sẽ diễn ra vào giữa tháng 1.

Các bên liên quan không có nghĩa vụ phải xuất hiện tại phiên tòa lần này nên đại diện pháp lý của cả hai bên đã đến tòa và làm thủ tục, nêu quan điểm cơ bản về đề xuất luận tội cũng như kế hoạch tranh tụng.

Về phía nhóm truy tố luận tội của Quốc hội có Chủ tịch Ủy ban Tư pháp và Lập pháp của Đảng Dân chủ (DP) đối lập Jeong Cheong Rae, luật sư Kim Yi Soo - cựu Thẩm phán Tòa án Hiến pháp tham dự.

Bản thân Tổng thống Yoon không đến tham dự phiên tòa. Ông chỉ định đại diện pháp lý tham dự, bao gồm luật sư Bae Bo Yoon và hai công tố viên khác.

Luật sư đại diện của ông Yoon cho biết ông Yoon sẽ tham dự phiên tòa lần sau, và nhóm luật sư của ông Yoon đang được bổ sung.

Nhiều người hơn đang tham gia nhóm luật sư của ông Yoon và nhiều người đang nộp đơn, vì vậy nhóm sẽ sớm được hoàn thiện.

Ông Yoon Gap Geun - Luật sư của Tổng thống Hàn Quốc.

Trước khi phiên tòa bắt đầu, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đã nhiều lần gửi các thông báo cho Tổng thống Yoon Suk Yeol yêu cầu ông cung cấp tài liệu liên quan đến phiên tòa, nhưng ông đều từ chối. Ông Yoon cũng hai lần từ chối thông báo triệu tập từ "Trụ sở điều tra chung" yêu cầu ông đến để tiến hành thẩm vấn.

Quan điểm của Tòa án Hiến pháp là sẽ tập trung làm rõ việc ông Yoon ban hành lệnh thiết quân luật và những tranh cãi liên quan, vì hành động này có tác động lớn đến đời sống chính trị Hàn Quốc. Phiên chuẩn bị tranh luận thứ hai được ấn định tổ chức vào ngày 3/1/2025. Phiên tòa xét xử luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol dự kiến sẽ trải qua khoảng hai hoặc ba phiên chuẩn bị luận cứ và sau đó bắt đầu tranh luận chính thức sớm nhất là vào giữa tháng 1/2025.

Tòa án Hiến pháp có thời hạn 180 ngày để quyết định việc phục chức hoặc cách chức ông Yoon. Nếu ông bị cách chức, một cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 60 ngày.

Phiên điều trần đầu tiên tại Tòa án Hiến pháp là bước đi quan trọng trong việc giải quyết khủng hoảng, và là sự kiện mang tính lịch sử đánh dấu một trong những thời điểm chính trị căng thẳng nhất của Hàn Quốc kể từ cuộc cải cách dân chủ năm 1987.

Tổng thống Yoon Suk Yeol đã bị đình chỉ chức vụ từ ngày 14/12 sau khi Quốc hội thông qua việc luận tội ông vì trách nhiệm liên quan đến ban bố thiết quân luật.

Trước đó, lệnh thiết quân luật ngắn ngủi được Tổng thống Yoon ban hành vào ngày 3/12 đã gây chấn động chính trị trong nước và lo ngại từ cộng đồng quốc tế. Ông Yoon giải thích rằng biện pháp này nhằm giải quyết bế tắc chính trị và đối phó với "các thế lực chống Nhà nước".

Thủ tướng cũng bị luận tội

Cùng ngày 27/12, Quốc hội Hàn Quốc đã bỏ phiếu thông qua việc luận tội Thủ tướng Han Duck Soo, chưa đầy hai tuần sau khi ông lên nắm quyền thay Tổng thống Yoon Suk Yeol. Đảng Dân chủ, hiện nắm đa số tại Quốc hội, đã cáo buộc ông Han vượt quá thẩm quyền khi từ chối bổ nhiệm ba thẩm phán vào Tòa án Hiến pháp, gây cản trở hoạt động của cơ quan này. Giới chức Hàn Quốc cảnh báo rằng việc luận tội Thủ tướng Han có thể gây thêm bất ổn cho nền kinh tế nước này.

Chiều ngày 27/12, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua kiến nghị luận tội Thủ tướng Han Duck Soo do Đảng Dân chủ đối lập DP đưa ra, với 192 phiếu tán thành/ 0 phiếu phản đối (tỷ lệ tán thành 100%), đánh dấu lần đầu tiên một quyền tổng thống sẽ bị Quốc hội Hàn Quốc luận tội.

Đảng Dân chủ DP đưa ra 5 lý do trong động thái luận tội Thủ tướng – Quyền Tổng thống Han Duck Soo, bao gồm việc ông từ chối bổ nhiệm thêm ba thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp, việc ông tham gia trong quá trình tuyên bố thiết quân luật, cũng như từ chối ban hành hai dự luật đặc biệt nhắm vào Tổng thống Yoon Suk Yeol và Đệ nhất phu nhân Kim Keon Hee.

Vấn đề bổ nhiệm thẩm phán Tòa án Hiến pháp đã trở thành tâm điểm đấu tranh giữa chính phủ và phe đối lập vì vấn đề này liên quan trực tiếp đến việc liệu Tổng thống Yoon Suk Yeol có thể bị Tòa án Hiến Pháp bãi nhiệm hay không.

Theo các quy định liên quan, Tòa án Hiến pháp bao gồm chín thẩm phán. Phán quyết ủng hộ việc luận tội cần có sự chấp thuận của ít nhất sáu thẩm phán. Hiện tại, ba ghế thẩm phán tại Tòa án Hiến pháp do Quốc hội đề xuất đang bỏ trống. Mặc dù sáu thẩm phán hiện tại cũng có thể đưa ra phán quyết nhưng việc luận tội chỉ có thể được xác nhận nếu cả sáu người trong số họ đồng ý.

Thủ tướng Han Duck Soo từ chối bổ nhiệm ba thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp, giải thích rằng việc này trước tiên phải được các đảng cầm quyền và phe đối lập đạt được, nếu không ông sẽ đình chỉ việc bổ nhiệm.

Tôi sẽ hoãn việc bổ nhiệm các thẩm phán của Tòa án Hiến pháp cho đến khi các đảng cầm quyền và đối lập đạt được thỏa thuận và đệ trình một đề xuất. Sau khi một đề xuất được đệ trình thông qua một thỏa thuận như vậy, tôi sẽ ngay lập tức tiến hành bổ nhiệm các thẩm phán của Tòa án Hiến pháp.

Thủ tướng - Quyền Tổng thống Hàn Quốc Han Duck Soo.

Sau khi động thái luận tội được Quốc hội thông qua, quyền lực của ông Han Duck Soo với tư cách là thủ tướng và quyền tổng thống đã bị đình chỉ. Ông Han Duck Soo cho biết ông tôn trọng quyết định của Quốc hội và sẽ chờ phán quyết cuối cùng của Tòa án Hiến pháp.

Cũng giống như quy trình luận tội Tổng thống Yoon, sau khi kiến nghị luận tội của ông Han được thông qua, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc có 180 ngày để ra phán quyết luận tội.

Tuy nhiên, Đảng Quyền lực nhân dân cầm quyền PPP cho rằng khác với luận tội thủ tướng thông thường, việc luận tội thủ tướng nắm quyền tổng thống cần phải tuân theo các tiêu chuẩn luận tội tổng thống nên kết quả bỏ phiếu của Quốc hội là không hợp lệ. Đảng này cho biết sẽ nộp đơn xét xử tranh chấp quyền tài phán và đơn đình chỉ cho cuộc luận tội này.

Đợt luận tội liên tiếp và sóng thần của Đảng Dân chủ giờ đây đã vượt ra ngoài việc làm tê liệt chính phủ để hoàn toàn phá hủy các vấn đề Nhà nước. Những gì Đảng Dân chủ muốn luận tội ngày hôm nay không phải là quyền Tổng thống Han Duck Soo, mà là chính phủ, sinh kế của công chúng, ngoại giao và vị thế của Hàn Quốc.

Ông Kweon Seong Dong - Chủ tịch Đảng Quyền lực nhân dân PPP.

Hỗn loạn chính trị gia tăng

Các nhà phân tích cho rằng sau khi Thủ tướng – Quyền Tổng thống Han Duck Soo bị đình chỉ chức vụ để chờ luận tội, Hàn Quốc có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu vắng lãnh đạo chưa từng có. Hiện nay Bộ trưởng Tài chính phải kiêm nhiệm cả chức vụ tổng thống và thủ tướng, đánh dấu lần đầu tiên nền chính trị Hàn Quốc rơi vào tình trạng như vậy. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là duy trì hoạt động bình thường của các vấn đề chính trị quốc gia. Tuy nhiên, sự đối lập gay gắt giữa các thế lực chính trị khác nhau đang đẩy tình hình chính trị Hàn Quốc vào “vực thẳm”.

Sau khi Thủ tướng - Quyền Tổng thống Han Duck Soo bị đình chỉ chức vụ để chờ luận tội, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Chiến lược và Tài chính Choi Sang Mok sẽ kiêm nhiệm cả chức vụ tổng thống và thủ tướng. Dư luận và các nhà phân tích Hàn Quốc đã đặt dấu hỏi về khả năng của ông Choi Sang Mok trong việc nắm giữ cùng lúc các chức vụ này.

Trước đó, ông Choi Sang Mok cho biết việc luận tội quyền tổng thống của đất nước sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín kinh tế của đất nước và yêu cầu các đảng phái chính trị rút lại kế hoạch.

Chúng tôi tha thiết yêu cầu xem xét lại động thái luận tội đối với Thủ tướng - Quyền Tổng thống Han Duck Soo. Chúng tôi chân thành hy vọng rằng tình trạng bất ổn chính trị tiếp theo, đe dọa nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta, sẽ không trở nên trầm trọng hơn, và một lần nữa, chúng tôi kêu gọi sự hợp tác của cả đảng cầm quyền và đảng đối lập để chính phủ có thể tập trung hoàn toàn vào nền kinh tế và phúc lợi công cộng.

Quyền Thủ tướng - Quyền Tổng thống Hàn Quốc Choi Sang Mok.

Vẫn chưa rõ liệu ông Choi, một khi đã nắm giữ vị trí cao nhất, có thực hiện quyền hạn của một tổng thống, bổ nhiệm ba thẩm phán trong số chín thành viên của Tòa án Hiến pháp hay không. Đảng Dân chủ đối lập DP cũng có thể luận tội ông Choi nếu ông này từ chối bổ nhiệm các thẩm phán cho Tòa án Hiến pháp.

Nếu ông Choi và bốn thành viên nội các khác cũng bị luận tội và đình chỉ nhiệm vụ, nội các sẽ không đáp ứng được yêu cầu tối thiểu là 11 thành viên để triệu tập một cuộc họp chính thức.

Trong trường hợp đó, bất kỳ dự luật nào được Quốc hội thông qua sẽ tự động trở thành luật và có hiệu lực sau thời hạn được chỉ định, nếu không có quy trình công bố hoặc yêu cầu Quốc hội xem xét lại.

Trong lúc này, các Đảng đối lập DP vẫn đang phải “chạy đua với thời gian”. Đảng này muốn ông Lee Jae Myung, lãnh đạo Đảng, trở thành tổng thống tiếp theo. Tuy nhiên, ông này cũng vướng vào các vụ kiện.

Trong khi đó, cả Tổng thống Yoon Suk Yeol và đảng cầm quyền đều đang cố gắng "trì hoãn và chờ đợi sự thay đổi". Ông Yoon hy vọng cuối cùng sẽ thoát khỏi việc bị bãi nhiệm, còn đảng cầm quyền hy vọng tránh tổ chức một cuộc bầu cử tổng thống trong tình huống bất lợi nhất.

Hệ lụy đối với kinh tế và xã hội

Đã gần một tháng kể từ cuộc khủng hoảng "thiết quân luật" ở Hàn Quốc, đến nay lại thêm khoảng trống quyền lực chính trị ngày càng sâu sắc, tất cả những sự bất ổn này đã tác động tiêu cực đến nền kinh tế và xã hội Hàn Quốc. Tỷ giá hối đoái của đồng won Hàn Quốc so với đồng đô la Mỹ gần đây liên tục lập mức thấp mới, trong khi ngành du lịch Hàn Quốc cũng lao đao khi lượng du khách sụt giảm.

Thị trường tài chính Hàn Quốc đã phản ứng tiêu cực trước khủng hoảng chính trị. Tỷ giá hối đoái của đồng won gần đây tiếp tục trượt dốc. Ngày 27/12 khi diễn ra phiên tòa luận tội đầu tiên với Tổng thống Hàn Quốc và Quốc hội thông qua quyết định luận tội quyền tổng thống, đồng won đã giảm xuống dưới mốc 1.480 won đổi một đô la Mỹ, thiết lập mức thấp mới 15 năm qua, kể từ năm 2009.

Khủng hoảng sau thiết quân luật, các cuộc luận tội nối tiếp nhau, các cuộc biểu tình liên miên khiến cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc lo lắng. Nhiều cửa hàng bách hóa lớn cho biết lượng khách hàng gần đây của họ đã giảm đáng kể. Không chỉ người tiêu dùng Hàn Quốc thắt chặt chi tiêu mà triển vọng tín dụng quốc tế cũng bị ảnh hưởng nặng nề.

Theo kết quả khảo sát tâm lý người tiêu dùng do Ngân hàng Hàn Quốc công bố ngày 24/12, chỉ số tâm lý tiêu dùng của Hàn Quốc trong tháng 12 đã giảm 12,3 điểm so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức giảm lớn nhất kể từ khi dịch Covid mới bùng phát. Truyền thông Hàn Quốc cho rằng, bất ổn chính trị ngày càng gia tăng và bất ổn tài chính là những yếu tố chính làm suy yếu niềm tin của người dân Hàn Quốc trong tháng 12.

Ngành du lịch Hàn Quốc cũng gặp phải một “mùa đông cay đắng”. Hiện nay đang là mùa lễ hội, tuy nhiên, do tình hình chính trị bất ổn, các nhà tổ chức ở nhiều nơi gần đây đã cân nhắc việc hủy bỏ các sự kiện hoặc giảm quy mô. Các hoạt động lễ hội ở Seoul, Busan, Daegu và các nơi khác đã thông báo hủy bỏ lễ khai mạc hoặc hoạt động diễu hành.

Thành phố Busan của Hàn Quốc và Tổng công ty Du lịch Busan mới đây công bố một cuộc khảo sát với 40 công ty du lịch địa phương cho thấy đến quý I năm 2025, lượng đặt phòng dự kiến sẽ giảm khoảng 65% so với cùng kỳ năm ngoái, lượng đặt trước phòng khách sạn bị hủy với tỷ lệ cao. 75% công ty được khảo sát tin rằng cuộc khủng hoảng “thiết quân luật” và các cuộc biểu tình sẽ tác động tiêu cực đến ngành du lịch Hàn Quốc.

Các nhà phân tích cho rằng bất ổn chính trị ở Hàn Quốc sẽ tác động không chỉ kinh tế và xã hội trong nước mà còn làm mất niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài, làm giảm vị thế của Hàn Quốc trên trường quốc tế. Chừng nào sự đối đầu giữa các đảng phái vẫn chưa chấm dứt thì cuộc khủng hoảng chính trị của Hàn Quốc vẫn còn tiếp diễn và sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế và xã hội hiện có của nước này.

Hà Thu