Chở nặng, lái ẩu, hiểm họa vẫn 'rình rập' trên luồng tuyến đường thủy

Hơn 1,4 triệu lượt vi phạm bị xử phạt trong 10 năm

Doanh nghiệp vừa đóng mới một số tàu container cấp VR-SB (tàu sông pha biển) vừa đưa vào hoạt động, điều ông Lê Mạnh Cương (Giám đốc Công ty Cổ phần vận tải container ven biển Macstar) trăn trở nhất luôn là tuyển dụng lực lượng thuyền viên.

Công tác bảo đảm an toàn giao thông đường thủy cần được tăng cường trong thời gian tới trong bối cảnh đẩy mạnh phát triển vận tải thủy (Ảnh Tạ Hải).

Theo ông Cương, các thuyền viên có bằng cấp, trình độ chuyên môn cao hầu hết đều đi cho tàu biển trọng tải lớn vì có thu nhập cao hơn. Do đó, khối tàu VR-SB khó để tuyển dụng được nguồn lực chất lượng cao. Đa số, các thuyền viên đi tàu sông pha biển được đào tạo qua các trường trung cấp nghề nên hạn chế về chuyên môn. Chỉ có thuyền trưởng, máy trưởng có trình độ cao đẳng trở lên và có các chứng chỉ khả năng chuyên môn theo quy định.

Đây là điều khiến ông Cương băn khoăn, bởi trong quá trình tàu thuyền hành hải nói chung nhân lực đóng vai trò rất quan trọng không chỉ để đảm bảo các yêu cầu về công việc mà còn trong bảo đảm an toàn giao thông khi lưu thông phương tiện trên luồng. Với các tàu SB đã vậy, khối phương tiện thủy nội địa càng phức tạp về trình độ chuyên môn của thuyền viên.

"Trình độ, ý thức kém của thuyền viên, người lái phương tiện thủy nội địa là nguyên nhân gây ra nhiều vụ tai nạn", ông Cương chia sẻ.

Có thể nói, yếu tố con người luôn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an toàn giao thông đường thủy. Theo thống kê trên hệ thống Cơ sở dữ liệu tai nạn giao thông do Bộ Công an quản lý, từ ngày 15/12/2015 đến ngày 14/07/2025, toàn quốc xảy ra 535 vụ tai nạn giao thông đường thủy khiến 353 người chết, 6 người mất tích và 76 người bị thương.

Trong đó, nguyên nhân phần lớn do người điều khiển phương tiện thủy vi phạm luật lệ giao thông, ý thức chấp hành pháp luật kém, kỹ năng xử lý tình huống chưa cao, còn tình trạng vi phạm quy tắc tránh, vượt, không nhường đường.

Ngoài ra, còn do phương tiện chở quá tải trọng cho phép, đi không đúng luồng tuyến, chở quá số người quy định, phương tiện không đảm bảo an toàn kỹ thuật... Các hành vi vi phạm này đều được quy định trong Luật Giao thông đường thủy nội địa và Nghị định 139/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa.

Cùng trong giai đoạn này, lực lượng Cảnh sát đường thủy đã phát hiện, xử phạt hơn 1,4 triệu trường hợp vi phạm về trật tự an toàn giao thông.

Tăng cường đào tạo thuyền viên, siết quản lý để bảo đảm an toàn

Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam, cho biết trước đây, phương tiện thủy trên cả nước rất nhiều, song chủ yếu là tàu nhỏ, trọng tải chỉ khoảng 300-500 tấn, phần lớn vỏ gỗ, chất lượng thấp, không ít chiếc đã cũ kỹ, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Những năm gần đây, số lượng phương tiện giảm nhưng trọng tải bình quân tăng lên 800-2.000 tấn. Phương tiện vỏ sắt ngày càng phổ biến, được kiểm định và đăng kiểm định kỳ, góp phần hạn chế đáng kể số vụ tai nạn giao thông đường thủy”, ông Liêm nói.

Tuy nhiên, theo ông, nguy cơ mất an toàn vẫn luôn rình rập khi hạ tầng chưa theo kịp sự phát triển của đội tàu. “Nhiều khu vực sâu trong nội địa có tĩnh không cầu quá thấp, phương tiện trọng tải lớn khi lưu thông dễ va chạm, gây tai nạn nghiêm trọng", ông cảnh báo.

Theo thống kê của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, cả nước hiện có 3.551 sông, kênh với tổng chiều dài hơn 80.000km đường thủy nội địa, trong đó mới hơn 27.000km được công bố và quản lý. Gần 42.000km còn lại chưa được công bố nhưng vẫn đang được khai thác vận tải, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Trên các tuyến đường thủy hiện có gần 8.000 cảng, bến thủy, hơn 1.900 bến khách ngang sông, hàng trăm hồ, đập, thủy điện và hàng nghìn công trình vượt qua luồng. Nhiều chướng ngại vật, công trình ngầm và hệ thống cầu cũ vẫn chưa được rà soát, nâng cấp, khiến việc điều tiết giao thông gặp khó khăn.

Trong bối cảnh ngành giao thông đang đẩy mạnh phát triển vận tải thủy nội địa, các chuyên gia cho rằng bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường thủy đang trở thành nhiệm vụ cấp bách.

Lãnh đạo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam nhấn mạnh, để kiềm chế tai nạn, cần giải pháp đồng bộ từ hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường tuyên truyền pháp luật đến rà soát, thống kê toàn bộ phương tiện, thuyền viên, người lái đang hoạt động. Những phương tiện đóng theo kinh nghiệm dân gian cần được khảo sát, phân nhóm để tạo điều kiện đăng ký, đăng kiểm phù hợp, thay vì để hoạt động “ngoài luồng”.

Song song đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý phương tiện, đào tạo thuyền viên và giám sát an toàn cần được đẩy mạnh.

Đặc biệt, lực lượng Cảnh sát đường thủy được yêu cầu tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy tắc giao thông, điều khiển phương tiện không đủ điều kiện kỹ thuật, chở quá tải, quá số người, hay bốc xếp hàng hóa sai quy định - những nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng thời gian qua.

Hoàng Anh