Chó nghiệp vụ, vũ khí đặc biệt trong cuộc tìm kiếm nạn nhân động đất

Thành viên đội cứu hộ El Salvador mang một chú chó K9 lên máy bay tới Thổ Nhĩ Kỳ. (Nguồn: AlJazeera)

Vài giờ sau hai trận động đất lớn cùng hàng trăm dư chấn xảy ra ở khu vực Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và Tây Bắc Syria vào ngày 6/2, các đội cứu hộ K9 từ khắp nơi trên thế giới đã bắt đầu lên đường đến Thổ Nhĩ Kỳ để hỗ trợ GEA, một đội cứu hộ tình nguyện của quốc gia này.

K9, một từ đồng âm với từ “chó” (canine) trong tiếng Anh, được dùng để chỉ những con chó được huấn luyện đặc biệt để hỗ trợ công tác an ninh và cấp cứu, trong những cuộc giải cứu khẩn cấp, truy tìm ma túy hoặc các hoạt động khác.

Với khả năng tìm kiếm nạn nhân chỉ bằng mùi hương, những "nhân viên cứu hộ" đặc biệt này đang rất được trọng dụng bởi các nhóm K9 Thổ Nhĩ Kỳ. Chúng được sử dụng tại những địa điểm từng là các tòa nhà cao tầng, đã sụp đổ sau động đất, khiến cho công tác cứu nạn trở nên vô cùng khó khăn.

REDOG, một nhóm tình nguyện viên K9 từ Thụy Sĩ gồm 10 người và 6 con chó được huấn luyện tốt, đang có mặt tại thành phố Iskenderun của Thổ Nhĩ Kỳ để làm việc với nhóm GEA địa phương.

Kể từ khi đến nơi vào lúc gần nửa đêm 6/2 cho đến nay, REDOG cùng GEA đã tìm thấy 39 người còn sống dưới đống đổ nát.

Trong quy trình tìm kiếm thông thường, những con chó K9 sẽ sục sạo trong đống đổ nát để đánh hơi. Nếu một con chó phát hiện ra vị trí có mùi hương người, nó sẽ dừng lại và sủa lớn để báo cho người điều khiển biết về nơi có dấu hiệu nghi vấn. Sau đó, một con chó thứ hai được đưa tới để xác nhận xem nó có phát hiện mùi hương tương tự hay không.

Nếu hai con chó cùng đưa ra xác nhận có mùi hương người, các nhân viên cứu hộ sẽ tập trung nỗ lực đào bới vào vị trí cụ thể đó, cho đến khi họ tìm thấy nạn nhân.

Phó trưởng ban phụ trách tìm kiếm cứu nạn của REDOG, Matthias Gerber, cho biết: “Tôi nghĩ giây phút một trong những con chó của chúng tôi báo hiệu rằng nó tìm thấy người trong đống đổ nát, việc đó đã trở thành một trong những khoảnh khắc xúc động nhất đời tôi”.

Những con chó K9 làm việc cả ngày theo nhóm tại các đống đổ nát. Mỗi nhóm có 3 con, thay phiên nhau làm việc trong 20 phút và nghỉ giải lao 40 phút.

Mỗi lần một con chó thuộc đội REDOG tìm thấy dấu vết của một con người, nó sẽ được khen ngợi và thưởng đồ chơi hoặc thức ăn.

Chó nghiệp vụ làm việc theo nhóm 3 con một. (Nguồn: AlJazeera)

Những con chó nghiệp vụ làm việc với REDOG ngoài thực địa ở Thổ Nhĩ Kỳ, gồm một con chó labrador, một chó chăn cừu Đức, một chó chăn cừu Bỉ và vài con khác thuộc giống chó chăn cừu, đã có 7 năm kinh nghiệm làm nhiệm vụ cứu hộ. Chúng đã giúp tìm kiếm nhiều người sống sót sau các thảm họa ở Nhật Bản, Nepal và Albania.

Tuy nhiên, Gerber cho biết, trong 30 năm làm công việc cứu hộ cùng chó K9, nhiệm vụ hiện tại ở Thổ Nhĩ Kỳ là khó khăn và bi thảm nhất mà ông từng trải qua, nếu xét đến quy mô và sự tàn phá của trận động đất.

Nếu người sống sót không bị chôn vùi quá sâu, chó cứu hộ có thể đánh hơi khá nhanh. Nhưng ở Iskenderun, một số tòa nhà cao 8 tầng bị sập xuống, với lớp bê tông dày 2-3 mét ngăn giữa mỗi tầng. Điều này khiến việc tìm kiếm những người bị chôn sâu hơn trở thành thách thức lớn.

“Đối với những con chó của chúng tôi, sẽ rất khó để tìm thấy các nạn nhân nếu họ bị đè dưới đống đổ nát quá sâu. Đó là một trở ngại lớn. Thật tốt nếu chúng tôi có thể quay lại cùng một địa điểm, sau khi người ta đã mang đi vài tầng trên của đống đổ nát, để tìm kiếm lại. Khi đó, chúng tôi sẽ có cơ hội tìm thấy những người còn sống ngay cả khi họ bị chôn vùi rất sâu,” Gerber nói.

Trong số các con chó K9 đang tìm kiếm người sống sót ở Thổ Nhĩ Kỳ, có 7 con được triển khai từ Mỹ đã qua huấn luyện tại Tổ chức phi chính phủ về Chó tìm kiếm trong Thảm họa Quốc gia (SDF), có trụ sở ở California.

Một con chó K9 của đội cứu hộ Mexico ở Adiyaman, Thổ Nhĩ Kỳ. (Nguồn: AlJazeera)

Denise Sanders, chỉ huy của nhóm tìm kiếm và liên lạc tại SDF cho biết những con chó “phát hiện mùi hương tốt hơn rất nhiều so với bất kỳ công nghệ nào mà SDF sở hữu.

"Chúng chạy trên các đống đổ nát và bắt đầu đánh hơi trong không khí. Chúng bắt những phân tử mùi trong không khí và sau đó đi theo chỉ dẫn của khứu giác đến nguồn mùi mạnh nhất. Đó có thể sẽ là vị trí tiềm năng cho thấy một nạn nhân”, bà Sanders chia sẻ.

Từ kinh nghiệm làm việc sau những trận động đất như ở Haiti, Sanders nói rằng những con chó có thể đánh hơi được “những mùi hương rất khác biệt, phân tán trong không khí”, tỏa ra từ vị trí nằm sâu tới 6-9 mét so với bề mặt.

Cũng theo Sanders, chó K9 rất dồi dào năng lượng và tận tâm khi thực hiện nhiệm vụ. “Chúng không phải là những con thú cưng dễ mệt mỏi và nằm xuống sau vài lần chơi đùa với chủ. Những con chó này sẽ đi cho đến khi bạn nói với chúng rằng đã tới lúc dừng lại. Sự kiên cường và quyết tâm đó chính xác là những gì chúng tôi cần. Chúng phải ở trên hiện trường trong một hoặc hai tuần và cần phải tìm kiếm một khu vực rộng lớn, kiểm tra rất nhiều địa điểm khác nhau, chạy qua rất nhiều núi gạch vụn khác nhau”, bà nói.

Khi thực hiện nhiệm vụ ở những nơi như Thổ Nhĩ Kỳ, chó cứu hộ K9 cũng phải đối mặt với nhiều nguy hiểm như những người đồng hành của chúng.

Ngày 13/2 vừa qua, Proteo, một con chó chăn cừu Đức làm việc với đội cứu hộ Mexico ở Kahramanmaras, đã qua đời vì bị đống đổ nát của một tòa nhà đổ sập vào người khi đang tìm kiếm nạn nhân. Proteo đã được Bộ Quốc phòng Mexico vinh danh là một “anh hùng”.

Khánh Linh (Vietnam+)