Cho phép các bên tranh chấp lựa chọn hòa giải tiền tố tụng hoặc hòa giải trong tố tụng
Dự thảo cần tối ưu hóa thời gian giải quyết tranh chấp tại Tòa án bằng việc quy định cụ thể các trường hợp không được hòa giải tại Tòa án và tạo điều kiện cho các bên tranh chấp lựa chọn hòa giải tiền tố tụng hoặc hòa giải trong tố tụng.
Ngày 1-10, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Tòa án nhân dân tối cao đã phối hợp tổ chức hội thảo góp ý Dự thảo Luật hòa giải, đối thoại tại Tòa án.
Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, việc đưa ra cơ chế hòa giải tại tòa án là một bước đi tiếp theo nhằm cải cách tư pháp, để cho hệ thống tòa án trở nên thân thiện hơn và quyền tiếp cận công lý của người dân và doanh nghiệp được bảo đảm hơn. Hoạt động hòa giải tại tòa án đã được thí điểm tại một số địa phương và mang lại kết quả tích cực.
“Mặc dù vậy, các quy định cụ thể của đạo luật này sẽ tác động như thế nào đến việc giải quyết các tranh chấp kinh doanh thương mại thì vẫn đang được nghiên cứu, đánh giá”, ông Tuấn nói.
Ông Tống Anh Hào, thẩm phán TANDTC nhìn nhận, con đường giải quyết tranh chấp bằng hòa giải, đối thoại khiến các bên giải quyết tranh chấp bằng đưa ra 1 phương án đồng thuận là tốt nhất. Và sau hòa giải thành, các bên còn có thể tiếp tục hợp tác với nhau.
Thẩm phán Tống Anh Hào phát biểu tại hội thảo
Phương thức này còn rút ngắn được thời gian giải quyết tranh chấp, tiết kiệm chi phí, nhân lực, thời gian, công sức, và với sự đồng thuận, việc thi hành cũng tự nguyện.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, có thể phân loại thành hai nhóm quy định về hòa giải là hòa giải, đối thoại trong tố tụng và hòa giải, đối thoại ngoài tố tụng. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành chưa có quy định về cơ chế hòa giải, đối thoại đối với những vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án mà cá nhân, cơ quan, tổ chức đã có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu Tòa án giải quyết, trước khi Tòa án thụ lý theo quy định của pháp luật tố tụng.
Vì vậy, Dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án đang được xây dựng nhằm tạo cơ chế pháp lý mới về hòa giải, đối thoại, không trùng lặp, không mâu thuẫn, không thay thế các cơ chế pháp lý về hòa giải, đối thoại hiện có.
Theo Dự thảo, hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật này được thực hiện trước khi Tòa án thụ lý đơn khởi kiện vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn, đơn khởi kiện vụ án hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính.
Phát biểu tham luận tại hội thảo, hòa giải viên Nguyễn Mạnh Dũng, Phó giám đốc Trung tâm hòa giải Việt Nam - Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng, Dự thảo cần tối ưu hóa thời gian giải quyết tranh chấp tại Tòa án bằng việc quy định cụ thể các trường hợp không được hòa giải tại Tòa án và tạo điều kiện cho các bên tranh chấp lựa chọn hòa giải tiền tố tụng hoặc hòa giải trong tố tụng.
Luật sư Nguyễn Thế Truyền cho rằng nên xây dựng dự thảo luật theo hướng “Luật hòa giải đối thoại bên cạnh tòa”
Đồng thời, rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp, cho phép các bên tranh chấp lựa chọn tiến hành hòa giải tiền tố tụng hoặc hòa giải trong tố tụng. Cụ thể, nên bổ sung quy định về miễn thủ tục hòa giải do thẩm phán tiến hành với các tranh chấp đã được tiến hành hòa giải, đối thoại tại Tòa án trong giải đoạn tiền tố tụng.
“Điều này cũng đảm bảo nguyên tắc tự do, tự nguyện thỏa thuận của các bên và đảm bảo rút ngắn quá trình tố tụng do không phải lặp lại bước hòa giải, nếu vụ việc không thể hòa giải, đối thoại được”, ông Dũng nói.
Bên cạnh đó, ông Dũng cho rằng, cần công bố công khai danh sách và thông tin cá nhân, lý lịch chuyên môn của hòa giải viên, đối thoại viên để các bên tham gia hòa giải có thể tiếp cận và lựa chọn.
Còn theo Luật sư Nguyễn Thế Truyền, Công ty Luật Thiên Thanh, nên xây dựng dự thảo luật theo hướng “Luật hòa giải đối thoại bên cạnh tòa”. Trung tâm này có tư cách pháp nhân riêng trực thuộc tòa án, dưới sự quản lý của tòa án. Vừa đảm bảo cơ chế, địa vị pháp lý bình đẳng với các trung tâm hòa giải thương mại hiện đang hoạt động theo Nghị định 22, do Bộ Tư pháp quản lý.
Đồng thời, nên theo cơ chế thu phí vì xác định theo nguyên tắc tối thượng trong hòa giải là tự nguyện thì việc thu phí thù lao cho hòa giải viên cũng như hoạt động của trung tâm là cần thiết, vừa giảm tải ngân sách quốc gia, vừa đảm bảo chất lượng chuyên môn, thu hút nhân tài tham gia công tác hòa giải, cũng như đảm bảo sự công bằng địa vị pháp lý giữa các trung tâm hòa giải ngoài tòa với trung tâm hòa giải tại tòa.
