Chợ tự phát '3 không': Mối nguy an toàn vệ sinh thực phẩm

Thực phẩm "3 không" bán tràn lan trên lòng đường dân sinh trên địa bàn Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh.

Chợ “3 không”

Tại rất nhiều tuyến đường, con hẻm hoặc quanh các khu công nghiệp, khu đông dân cư, chợ tự phát hoạt động nhộn nhịp từ sáng tới tối muộn. Chỉ cần 1 xe đẩy, một tấm bạt, một cái mẹt, người bán hàng có thể bày đủ loại rau củ, thịt cá, thủy hải sản, mất mỹ quan đô thị và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm.

Tuyến đường Bà Hạt, Nguyễn Lâm… quanh chợ Nguyễn Tri Phương (Quận 10, TP Hồ Chí Minh) là một thí dụ điển hình. Những sạp hàng rong mọc lên san sát ngay cổng chợ. Không thuế, không phí, không bị kiểm soát về nguồn gốc hàng hóa, những điểm bán này cạnh tranh trực diện với tiểu thương đang hoạt động hợp pháp trong chợ.

Thực phẩm không được kiểm tra giám sát, không nguồn gốc xuất xứ, không an toàn được bày bán tràn lan tại các khu chợ tự phát, kích thích người tiêu dùng vì giá rẻ và thuận tiện khi mua bán.

Ghi nhận tại khu vực chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn (huyện Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh), tình trạng chợ tự phát nhức nhối lâu nay. Theo các tiểu thương trong chợ, thịt bán bên ngoài thường rẻ hơn 15.000 - 20.000 đồng/kg so với trong nhà lồng, nhưng không đảm bảo về chất lượng, điều kiện vệ sinh, truy xuất nguồn gốc.

“Bên ngoài họ bán lợn nhỏ, lợn bệnh hay không mình không biết, nhưng giá rất rẻ. Theo kinh nghiệm lâu năm của chúng tôi, giá rẻ thì khó có thịt ngon. Chưa kể họ chế biến và bày bán rất mất vệ sinh, không sạch sẽ, không có chỗ tiêu thoát nước như trong chợ”, chị Nguyễn Thị Cẩm Vân, tiểu thương lâu năm tại chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn chia sẻ.

Chế biến và bày bán thịt lợn ngay trên nền đất tại đường N4 đối diện chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn (Thành phố Hồ Chí Minh).

Nhiều người tiêu dùng lo ngại về chất lượng hàng hóa tại các điểm chợ tự phát. Thường xuyên đi qua các quầy sạp bán thịt tự phát, chứng kiến thịt lợn bày bán ngay trên tấm bạt trải bên đường, nước thải đổ tràn lan, ô nhiễm môi trường, anh Q. trú quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh nhận xét: “Nhìn qua thì không an tâm về chất lượng, không biết có được kiểm tra, giám sát hay không, nên mình cứ chạy thẳng vào chợ đầu mối cho an tâm”.

Tuy vậy, vẫn có người chấp nhận rủi ro vì giá rẻ. Một người tiêu dùng ở huyện Hóc Môn cho biết: Sáng sớm tranh thủ ghé vào đây mua về kịp nấu ăn và đi làm; giá rẻ hơn trong chợ, kinh tế khó khăn nên cũng nhắm mắt mua. Chưa kể, những khu chợ này còn kích thích những người bán hàng ăn uống vì lợi nhuận, bất chấp sự an toàn, sức khỏe của người tiêu dùng.

Đáng báo động là tình trạng tiểu thương bỏ chợ ra ngoài bán, không chỉ gây thất thu thuế mà còn phá vỡ quy hoạch tổng thể, khiến hoạt động giám sát, kiểm dịch trở nên lỏng lẻo, nguy hại sức khỏe người tiêu dùng. “Nhiều điểm bán bên ngoài còn giả mạo: Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn khiến người tiêu dùng nhầm lẫn”, ông Phan Anh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý an toàn thực phẩm và môi trường chợ đầu mối Hóc Môn lo ngại chia sẻ.

Tiểu thương lao đao vì chợ tự phát

Hoạt động chợ tự phát không chỉ làm dấy lên lo ngại về vệ sinh thực phẩm mà còn khiến tiểu thương trong chợ lao đao. Không ít tiểu thương chật vật cầm cự khi phải cạnh tranh không lành mạnh. Bà Trần Thị Đường, tiểu thương tại chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn cho biết: “Tôi từng bán mỗi ngày khoảng 50 con lợn, giờ chỉ còn hơn 30 con, không cạnh tranh nổi với giá ngoài chợ. Chúng tôi phải đóng các loại thuế, phí, tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm, khám bệnh định kỳ, mua hàng hóa giá cao thì phải bán cao. Giờ khách hàng đổ ra mua ở bên ngoài, chỉ còn khoảng 50% tiểu thương mua về bán tại các chợ lẻ. Mong các cơ quan chức năng có thẩm quyền dẹp nạn chợ tự phát”.

Theo Ban quản lý chợ Hóc Môn, mỗi ngày khu vực trong chợ tiêu thụ khoảng 320 tấn thịt, giảm đáng kể so với trước đây, trong bối cảnh người dân đang đổ ra mua thịt bên ngoài, nơi “không kiểm tra, không truy xuất, không trách nhiệm”. Trái ngược với tình trạng ảm đạm trong chợ, khu vực bên ngoài ngày một sôi động. Ban quản lý chợ đã liên tục kiến nghị cơ quan chức năng, chính quyền địa phương ra quân dẹp chợ tự phát, nhưng 1 - 2 ngày sau lại đâu vào đó, quầy, sạp tự phát lại mọc lên tiềm ẩn nỗi lo mất an toàn thực phẩm, ô nhiễm môi trường.

“Chợ tự phát hoạt động rất phức tạp, ngày càng mở rộng bất chấp nỗ lực của chính quyền địa phương. Chúng tôi mong muốn giải quyết dứt điểm bất cập này, trả lại sự lành mạnh trong kinh doanh buôn bán giữa trong và ngoài chợ, giúp các tiểu thương yên tâm gắn bó và kinh doanh trong chợ, đảm bảo vấn đề an toàn thực phẩm, đảm bảo môi trường, không phá vỡ quy hoạch chợ đã được phê duyệt và quản lý lâu nay”, ông Tuấn cho biết.

Rác thải từ chợ tự phát gây ô nhiễm môi trường.

Theo ông Phan Thanh Hà, Trưởng ban quản lý chợ Nguyễn Tri Phương (Quận 10, TP Hồ Chí Minh), sức tiêu thụ ở trong chợ chỉ còn 50 - 60% so với trước đây. Chưa kể, trong khi tiểu thương đang loay hoay, lúng túng khi chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế doanh thu thực tế, thì kinh doanh ngoài chợ tự phát vẫn “thản nhiên”, không chịu sự quản lý về chất lượng, lại không phải lo các quy định trong kinh doanh, càng gây áp lực cho tiểu thương trong chợ.

“Chợ tự phát gây mất an ninh, an toàn, ảnh hưởng rất lớn đến sức tiêu thụ ở trong chợ, tiểu thương chán nản dù đã gắn bó với chợ hàng chục năm nay. Chúng tôi mong muốn cơ quan chức năng có giải pháp căn cơ chấm dứt hoạt động chợ tự phát, góp phần ổn định an ninh trật tự, an toàn vệ sinh thực phẩm, đồng thời có cơ chế quản lý chặt chẽ và tính thuế, các loại phí… đối với các các hình thức mua bán hàng online để tạo sự công bằng đối với tiểu thương tại các chợ truyền thống”, ông Phan Thanh Hà chia sẻ.

Thiếu chế tài, lực lượng mỏng khiến việc kiểm soát và xử lý tình trạng kinh doanh buôn bán tự phát như “bắt cóc bỏ đĩa” là thực trạng nhiều năm nay tại TP Hồ Chí Minh, đòi hỏi những biện pháp căn cơ, gắt gao hơn nữa, dẹp nạn chợ tự phát, kiểm soát và đẩy lùi mối nguy mất an toàn thực phẩm từ quầy, sạp “3 không”, đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

Bài và ảnh: Hương Giang (TTXVN)