Chọn mua sách giáo khoa ở nơi uy tín để tránh 'tiền mất, tật mang'

Năm học 2024-2025 đã kết thúc. Thời điểm này, nhiều gia đình, cơ sở đã bắt đầu cho học sinh đăng ký sách giáo khoa. Việc mua sách giáo khoa đảm bảo chất lượng không những đảm bảo kiến thức chính xác mà còn góp phần chung tay dẹp sách lậu, sách giả làm cho môi trường xuất bản trong sạch.

Tâm lý thấy nhiều người mua nên tưởng là sách chất lượng

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, chị Bùi Hoài Minh (huyện Quốc Oai, Hà Nội) nhớ lại: “Ngay gần nhà tôi có diễn ra một hội chợ sách với nhiều gian hàng bày bán sách giáo khoa, giá cả lại khá ưu đãi. Tôi cùng chồng tranh thủ ghé thăm, vừa muốn mua sách cho con vừa tham khảo thêm các đầu sách khác. Tại một gian hàng, người bán hàng rất nhiệt tình giới thiệu ‘Sách giáo khoa mới tinh từ lớp 1 đến lớp 12, in ấn sắc nét, giá ưu đãi, được nhập chính hãng từ nhà xuất bản, anh chị cứ yên tâm mua cho con học nhé’.

Thấy đông người xúm lại chọn mua, bìa sách còn mới và giấy in chắc tay, tôi cũng không ngần ngại quyết định mua bộ sách giáo khoa cho con. Lúc đó, tôi chủ quan, không kiểm tra kỹ từng cuốn sách vì nghĩ sách mới, giá tốt mà lại gần nhà nên tiện lợi.

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, khi bắt đầu kèm con học vào các buổi tối, tôi phát hiện một trang trong sách bị mất hẳn. Điều này khiến bài học bị gián đoạn, nhiều nội dung quan trọng không có, khiến con rất khó hiểu bài và phải nhờ thầy cô giải thích lại nhiều lần.

Nghi ngờ chất lượng cuốn sách, tôi đem sách đó so sánh với sách giáo khoa mua tại nhà sách uy tín thì phát hiện phần in ấn rất khác biệt. Thi thoảng lại bắt gặp trang in không đều, màu sắc bị nhạt và không sắc nét như sách chính hãng”.

Chị Minh tâm sự, lúc đầu chỉ nghĩ mua sách ở hội chợ là tiện, giá rẻ hơn mà lại gần nhà nên không để ý nhiều. Ai ngờ bộ sách lại bị thiếu trang quan trọng như vậy. Sau đó, chị phải mất thêm thời gian và chi phí để mua lại bộ sách chính hãng ở nhà sách uy tín, dù giá cao hơn nhưng ít nhất con được học tài liệu đầy đủ và chính xác.

Trường học cần tăng tính chủ động, thực hiện tốt công tác tuyên truyền cho phụ huynh

Trước thực trạng trên, cô Nguyễn Thúy Phương - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Văn Lang (quận Đống Đa, Hà Nội) bày tỏ, các trường học cần đóng vai trò chủ động trong việc định hướng, lựa chọn và tổ chức cung ứng sách giáo khoa chính thống cho học sinh.

Cô Nguyễn Thúy Phương - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Văn Lang (quận Đống Đa, Hà Nội). (Ảnh: Nhân vật từng cung cấp)

Theo cô Phương, hiện nay, theo quy định, các trường có quyền lựa chọn bộ sách thuộc danh mục được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt. Việc lựa chọn không bị bó buộc trong một bộ sách duy nhất như trước đây, mà được thực hiện theo nguyên tắc dân chủ, thông qua thảo luận tại các tổ chuyên môn. Sau khi thống nhất, danh sách sách giáo khoa sẽ được trình lên Ban giám hiệu để phê duyệt, từ đó làm cơ sở để triển khai đến từng lớp, từng học sinh.

Do vậy, nếu phụ huynh mua sách bên ngoài mà không nắm rõ thông tin, rất dễ mua nhầm sách không đúng với chương trình học mà con em họ đang theo học. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc học của học sinh mà còn gây lãng phí tài chính.

“Trước thực tế đó, nhà trường đã chủ động phối hợp với những đơn vị cung cấp sách uy tín, có đầy đủ giấy tờ, hóa đơn hợp lệ để tổ chức cung ứng sách cho học sinh. Hằng năm, sau khi giáo viên hoàn tất việc lựa chọn bộ sách giảng dạy, nhà trường sẽ thông báo và hướng dẫn phụ huynh đăng ký mua sách theo danh mục đã được thống nhất. Toàn bộ khâu mua bán, vận chuyển, phát sách đều do nhà trường phối hợp thực hiện với đơn vị cung ứng, đảm bảo học sinh có đủ sách học, đúng sách và sách chính hãng.

Do đó, tôi cho rằng, muốn ngăn chặn sách giả, sách lậu đến tay học sinh, giải pháp căn cơ và hiệu quả nhất chính là để nhà trường làm đầu mối tổ chức việc mua sách giáo khoa. Khi nhà trường đóng vai trò chủ động, không chỉ đảm bảo sách được mua đúng, đủ và đúng nguồn gốc mà còn góp phần định hướng phụ huynh trong việc lựa chọn đầu sách tham khảo phù hợp, tránh tình trạng mua dàn trải, không cần thiết dẫn đến lãng phí.

Trong bối cảnh thị trường sách giáo khoa ngày càng phức tạp, việc chủ động và trách nhiệm trong công tác cung ứng sách không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi học sinh, phụ huynh mà còn giúp củng cố niềm tin của xã hội đối với ngành giáo dục. Đó cũng là cách để mỗi trường học thể hiện vai trò của mình trong công cuộc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện”, cô Phương nhấn mạnh.

Đồng quan điểm trên, thầy Hoàng Văn Vinh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở xã Hồ Sơn (huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn) cho biết, hiện nay nhà trường đang sử dụng bộ sách Chân trời sáng tạo của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam làm tài liệu giảng dạy chính thức. Việc lựa chọn sách được thực hiện theo đúng quy trình và có sự bàn bạc, thống nhất từ các tổ chuyên môn. Mỗi bộ môn được quyền lựa chọn bộ sách phù hợp nhất với nhu cầu và điều kiện dạy học của mình, sau đó đề xuất lên ban giám hiệu nhà trường để phê duyệt. Như vậy, việc sử dụng sách giáo khoa không bị áp đặt cứng nhắc mà có sự linh hoạt, dân chủ, tôn trọng chuyên môn của giáo viên.

Tuy nhiên, bên cạnh sự chủ động trong lựa chọn sách, vấn đề đáng lo ngại là sách giả, sách lậu vẫn tồn tại ngoài thị trường. Điều này khiến cho không ít phụ huynh băn khoăn, thậm chí lo lắng khi phải tự tìm mua sách cho con em mình. Những cuốn sách giả, tuy có hình thức tương đối giống sách thật, nhưng thường được in trên giấy kém chất lượng, hình ảnh mờ nhòe, sai sót nội dung, gây khó khăn trong việc học tập của học sinh và ảnh hưởng đến tiến trình giảng dạy của giáo viên.

Thầy Hoàng Văn Vinh (áo trắng) - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở xã Hồ Sơn (huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn). Ảnh: website Trường Trung tâm học tập Cộng Đồng xã Hồ Sơn

“Thứ nhất, để nhận biết sách giả, phụ huynh cần chú ý đến chất lượng in ấn. Sách giả thường được in trên loại giấy mỏng, sần sùi, dễ rách và có màu ngả vàng hoặc xám, không trắng sáng như sách thật. Mực in của sách giả cũng thường không đều, có trang thì mờ nhòe, có trang lại đậm quá mức, dễ lem nhem. Nếu sách có hình ảnh minh họa, phụ huynh sẽ dễ dàng nhận ra sự khác biệt: hình ảnh thường bị mờ, vỡ nét, lệch màu hoặc in không rõ ràng. Điều này khiến trải nghiệm đọc bị ảnh hưởng đáng kể, đặc biệt là với các sách học thuật, sách tham khảo hay sách cho trẻ em.

Thứ hai, phụ huynh hãy kiểm tra cách đóng gáy và chất lượng gia công của sách. Sách giả thường đóng rất cẩu thả, gáy sách có thể bị lệch, không chắc chắn, dễ bung khi sử dụng. Có nhiều trường hợp sách bị thiếu trang, in lộn thứ tự các trang hoặc xuất hiện các trang trắng không lý do. Đó là hậu quả của việc in ấn và gia công thủ công, không qua quy trình kiểm định nghiêm ngặt như sách thật.

Thứ ba, phụ huynh cần để ý đến tem chống giả và thông tin xuất bản. Những cuốn sách do các nhà xuất bản uy tín phát hành như Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội… đều có tem chống giả được in bằng công nghệ đặc biệt. Nếu cuốn sách không có tem này hoặc có tem nhưng dễ bong tróc, màu in mờ nhạt thì khả năng cao là sách giả. Ngoài ra, phụ huynh nên kiểm tra mã vạch và mã ISBN in trên bìa sau hoặc trang thông tin xuất bản. Sách giả thường không có mã hoặc có mã sai lệch với nội dung. Một số còn in sai tên tác giả, tên nhà xuất bản, thậm chí lỗi chính tả ngay trên bìa.

Thứ tư, giá bán cũng là một dấu hiệu quan trọng. Giá rẻ có thể đi kèm chất lượng kém và nguồn gốc không rõ ràng. Nhiều người vì ham rẻ mà mua phải sách giả, sau đó lại phải mua lại sách chính hãng để sử dụng”, thầy Vinh bày tỏ.

Ảnh minh họa: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam

Theo thầy Vinh, để tránh mua phải sách giả, phụ huynh nên mua sách tại các nhà sách lớn, cửa hàng phân phối chính hãng hoặc các nền tảng trực tuyến uy tín. Trước khi mua, phụ huynh cần kiểm tra kỹ tem chống giả, thông tin xuất bản và mã ISBN để đối chiếu với thông tin từ nhà xuất bản chính thức. Ngoài ra, phụ huynh có thể tra cứu mã ISBN trên Google để xác minh nguồn gốc sách. Việc nói không với sách giả không chỉ bảo vệ quyền lợi bản thân mà còn góp phần gìn giữ môi trường xuất bản lành mạnh và tôn trọng công sức của những người làm sách chân chính.

Đồng thời, công tác tuyên truyền của trường học trong việc nâng cao nhận thức cho phụ huynh là vô cùng quan trọng. Bởi ở nhiều địa phương, đặc biệt là khu vực nông thôn, trình độ dân trí chưa cao, phụ huynh còn nhầm lẫn giữa sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo, thậm chí bị các đối tượng lợi dụng để tư vấn mua những cuốn sách không cần thiết, gây lãng phí tiền bạc.

“Có thể thấy, cuộc chiến với nạn sách giáo khoa giả không thể chỉ trông chờ vào sự vào cuộc của cơ quan quản lý hay lực lượng chức năng, mà còn cần sự chủ động và trách nhiệm từ chính các trường học, giáo viên và cộng đồng phụ huynh. Khi nhà trường làm tốt vai trò định hướng, tổ chức, khi phụ huynh được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng nhận biết, thì học sinh sẽ là người được học tập bằng những tài liệu chính xác, chất lượng, đúng với chương trình giáo dục mà các em đang theo học.

Chống sách giả không đơn thuần chỉ là bảo vệ quyền lợi vật chất cho người tiêu dùng, mà cao hơn hết là bảo vệ sự nghiêm túc, minh bạch và chất lượng của nền giáo dục nước nhà. Nhà trường, giáo viên và phụ huynh, nếu cùng chung tay hành động, sẽ góp phần làm lành mạnh hóa thị trường sách giáo khoa, tạo môi trường học tập an toàn, hiệu quả cho thế hệ tương lai”, thầy Vinh nhấn mạnh.

Yên Đan