Chủ động phát hiện sớm để kiểm soát đái tháo đường

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh khám sàng lọc bệnh ĐTĐ tại phường Xuân Trường - Đà Lạt

Bệnh thần kinh ĐTĐ

TS Đặng Thức Anh Vũ - Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết, sở vừa chỉ đạo các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn tỉnh thực hiện theo đúng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh thần kinh ĐTĐ của Bộ Y tế vừa ban hành.

Bệnh thần kinh ĐTĐ là biến chứng mạn tính của bệnh ĐTĐ do glucose huyết tăng cao trong máu làm tổn thương dây thần kinh. Bệnh có thể biểu hiện tổn thương ở hệ thần kinh ngoại biên và hệ thần kinh tự chủ. Theo Hội ĐTĐ Hoa Kỳ, biến chứng thần kinh là biến chứng mạn tính phổ biến nhất, ước tính hơn 50% trong suốt cuộc đời người bệnh ĐTĐ. Theo Liên đoàn ĐTĐ Quốc tế, tỷ lệ bệnh thần kinh ngoại biên ước tính khoảng 30 - 50% người bệnh ĐTĐ.

Trong khi đó, theo thống kê của Việt Nam, năm 2020, biến chứng thần kinh ngoại biên xuất hiện trên 38% người bệnh ĐTĐ tuýp 2, cao hơn cả biến chứng thận và biến chứng tim mạch. Tỷ lệ mắc bệnh thần kinh tự chủ tim mạch ở người bệnh ĐTĐ tuýp 1 tăng đáng kể theo thời gian, ít nhất 30% sau 20 năm mắc bệnh. Ở người bệnh ĐTĐ tuýp 2, tỷ lệ mắc bệnh cũng tăng theo thời gian và có thể gặp ở tới 60% người bệnh sau 15 năm. Bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến trẻ và thanh thiếu niên, đặc biệt là nữ giới trẻ tuổi và người bệnh có mức đường huyết cao, với tỷ lệ mắc ít nhất 20% được ghi nhận ở thanh, thiếu niên mắc ĐTĐ tuýp 1 và tuýp 2. Trong các bệnh thần kinh ĐTĐ, thường gặp nhất là bệnh đa dây thần kinh ĐTĐ, chiếm 70 - 80%.

Phát hiện sớm phòng các biến chứng ĐTĐ

Bệnh ĐTĐ là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến trên toàn cầu do rối loạn chuyển hóa khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin. Lâm Đồng hiện có 37.845 bệnh nhân ĐTĐ đang quản lý, điều trị tại trạm y tế. Tuy nhiên, số bệnh nhân được quản lý, điều trị trên thực tế còn thấp hơn nhiều so với tổng số bệnh nhân đang sống tại cộng đồng mà chưa được phát hiện.

Bệnh ĐTĐ nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như: mù lòa, suy thận, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não… Nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và duy trì lối sống lành mạnh, người bệnh vẫn có thể sống khỏe mạnh, làm việc và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.

Theo các bác sĩ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, để phòng bệnh ĐTĐ hướng tới sự khỏe mạnh toàn diện, người dân cần: ăn uống cân đối, tăng rau xanh, giảm đường, chất béo; tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày; giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng; kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ; không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.

Lưu ý khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt ở người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc bệnh, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu. Đối với người đã được chẩn đoán mắc bệnh ĐTĐ cần biết cách tự theo dõi đường huyết, tuân thủ chế độ dinh dưỡng, luyện tập, dùng thuốc đúng cách và kiểm soát tốt biến chứng.

Theo số liệu mới nhất của Liên đoàn ĐTĐ Quốc tế, năm 2025 có 11,1% người trưởng thành trên thế giới từ 20 - 79 tuổi đang sống chung với bệnh ĐTĐ tương đương với 1/9 dân số. Trong đó, hơn 4/10 người đã mắc ĐTĐ mà không biết tình trạng bệnh của mình.

Trong năm 2025, xu hướng này tiếp tục tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ do thói quen ăn uống nhiều đường, ít vận động, thừa cân và căng thẳng kéo dài. Ở Việt Nam khoảng 10% dân số trưởng thành mắc ĐTĐ và 7% dân số chung với khoảng 50% bệnh nhân đã có biến chứng khi mới được chẩn đoán ĐTĐ. 2 biến chứng cũng như 2 bệnh đồng mắc thường xảy ra nhất ở người bệnh ĐTĐ đó là bệnh tim mạch (tăng huyết áp, bệnh tim mạch do xơ vữa, suy tim) và bệnh thận mạn tính.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ, nên tầm soát suy tim cho tất cả bệnh nhân ĐTĐ có nguy cơ suy tim cao như: người mắc bệnh béo phì, tăng huyết áp, tăng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, bệnh thận mạn tính…

Khi người bệnh mắc ĐTĐ thì sẽ giảm 6 năm tuổi thọ, khi bị thêm nhồi máu cơ tim hay đột quỵ sẽ giảm 12 năm tuổi thọ và giảm đi rất nhiều chất lượng sống. Bệnh nhân ĐTĐ ở giai đoạn sớm có thể không có bất kỳ triệu chứng nào, chỉ có thể chẩn đoán dựa vào xét nghiệm máu. Bác sĩ chỉ ra 6 tín hiệu cảnh báo cần khám ngay: hay cảm thấy đói, liên tục khát nước, đi tiểu thường xuyên, sụt cân, mờ mắt, mệt mỏi.

An Nhiên .