Chủ động phòng vệ thương mại trong hội nhập

Nâng cao chất lượng sản phẩm và tìm hiểu, thích ứng với thị trường là giải pháp mà các doanh nghiệp chủ động trong phòng vệ thương mại. Trong ảnh: Các doanh nghiệp tham gia một hội chợ triển lãm ngành nội thất tại Thành phố Hồ Chí Minh tháng 8-2025. Ảnh: minh họa

Việc chủ động thích ứng, nâng cao năng lực của doanh nghiệp, nâng cấp chiến lược phát triển mới là “chìa khóa” để doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khu vực tư nhân, vừa giữ vững trong nước vừa tăng tốc hội nhập, từng bước khẳng định vị thế trên chuỗi giá trị toàn cầu.

Thích ứng để phát triển

Khi quy mô xuất khẩu ngày càng lớn, các biện pháp PVTM từ các nước với hàng hóa Việt Nam sẽ không ngừng gia tăng. Doanh nghiệp cần theo dõi những biến động của từng ngành hàng xuất khẩu, lưu trữ hồ sơ, dữ liệu đầy đủ để chủ động ứng phó.

Theo ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công Thương), đây là điều tất yếu đối với một nền kinh tế có ngoại thương mạnh như Việt Nam. Thông qua việc giải quyết thành công các vụ việc pháp lý với quốc tế đã giúp nâng cao năng lực ứng phó của doanh nghiệp Việt. Từ đó, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam ngày càng có chỗ đứng vững chắc hơn tại các thị trường nước ngoài, được thừa nhận về chất lượng và có thể cạnh tranh tạo ra sức ép đối với hàng hóa của nước nhập khẩu.

PVTM cũng là cách làm mà hầu hết các quốc gia trên thế giới áp dụng để bảo vệ những ngành công nghiệp chủ chốt của họ. Điển hình như Tổng thống Mỹ Donald Trump, thời gian gần đây, đã áp dụng rất nhiều biện pháp để đánh thuế quan đối với hàng hóa xuất khẩu của các nước vào thị trường Hoa Kỳ.

Riêng trong ngành thép của Việt Nam, ông Lê Việt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho hay: Từ năm 2004 đến tháng 8-2025, thép Việt Nam đã đối mặt với 86 vụ kiện PVTM từ nước ngoài, chiếm hơn 30% tổng số vụ kiện PVTM đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp, ứng phó với các biện pháp PVTM, hàng rào thuế quan của các đối tác thì việc chủ động nâng cao năng lực của mình để thích ứng là rất quan trọng.

Ông Dương Duy Hưng, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương cho rằng: Các doanh nghiệp Việt cần chuyển từ gia công sang sáng tạo giá trị gia tăng cao. Chỉ có đầu tư vào nghiên cứu, phát triển, nâng cao kỹ năng lao động và xây dựng thương hiệu thì doanh nghiệp nói riêng, các ngành hàng mới đứng vững trước rào cản và cạnh tranh toàn cầu... Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã mở rộng thị trường sang Trung Đông, Nam Mỹ, Đông Âu... cho thấy sự năng động trong tìm kiếm thị trường mới. Đây được xem là chiến lược cần thiết để giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống, đồng thời tăng sức đề kháng trước biến động thương mại quốc tế.

Doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong chủ động phòng vệ

Cùng với việc chủ động thích ứng với các tiêu chí của thế giới thì đối với thị trường trong nước, việc chủ động PVTM cũng là giải pháp để bảo vệ doanh nghiệp, bảo vệ sản xuất. Theo Cục PVTM, kể từ khi thành lập, cục đã thực hiện 48 vụ việc điều tra mới và 35 vụ việc rà soát các biện pháp PVTM đang áp dụng. Trên cơ sở đó, Cục PVTM đã kiến nghị Bộ Công Thương áp dụng 36 biện pháp PVTM đối với hàng nhập khẩu.

Trong số các biện pháp PVTM, điều tra chống bán phá giá chiếm tỷ lệ lớn nhất. Đáng chú ý, hầu hết các ngành bị ảnh hưởng đều thuộc lĩnh vực công nghiệp nền tảng của Việt Nam như: thép và hóa chất, vốn giữ vai trò trụ cột trong cơ cấu sản xuất của các quốc gia. Đặc biệt, các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc chủ động PVTM. Tính đến nay, đã có 82/130 doanh nghiệp tham gia các vụ kiện PVTM là doanh nghiệp tư nhân.

Ông Nguyễn Hữu Trường Hưng, Trưởng phòng Điều tra thiệt hại và tự vệ, Cục PVTM nhận định khu vực kinh tế tư nhân không chỉ là động lực tăng trưởng của nền kinh tế mà còn là lực lượng chủ chốt trong việc khởi xướng và tham gia các biện pháp PVTM. Điều này phản ánh rõ nhận thức ngày càng cao của doanh nghiệp tư nhân về vai trò của PVTM như một công cụ hiệu quả để bảo vệ thị trường nội địa trước khi bước ra hội nhập quốc tế sâu hơn.

Tương tự, Phó Chủ tịch Hội Xuất nhập khẩu Đồng Nai Nguyễn Duy Hưng cho rằng: Đồng Nai là một trong những địa phương xuất nhập khẩu tốp đầu cả nước. Trong quá trình sản xuất, xuất nhập khẩu, các doanh nghiệp sẽ vướng những rào cản về pháp lý, PVTM của các quốc gia áp đặt lên hàng hóa Việt Nam. Qua đó, việc các doanh nghiệp linh hoạt ứng phó với PVTM của các nước cũng như chủ động khởi xướng và tham gia các hoạt động phòng vệ đối với thị trường trong nước sẽ góp phần bảo vệ hàng hóa của Việt Nam cũng như tạo môi trường cạnh tranh cho sản phẩm nội địa.

Vương Thế