Chủ tịch HGBA: Chuyển đổi xanh, 'áp lực kép' với doanh nghiệp trong kỷ nguyên BANI

ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM chia sẻ thông tin tại sự kiện. Ảnh LH

Ngày 28-8, ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM (HGBA) và là Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) đã có bài chia sẻ về những thách thức trong chuyển đổi xanh hiện nay tại sự kiện "Phát triển bền vững 2025: Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh”. Sự kiện thuộc chuỗi Diễn đàn Kinh tế Xanh do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn (Saigon Times Group) tổ chức hàng năm, được tổ chức tại TPHCM.

Diễn giả tập trung phân tích những thách thức mà doanh nghiệp Việt Nam đối mặt khi chuyển đổi xanh trong “Kỷ nguyên BANI” (Brittle, Anxious, Non-linear and Incomprehensible – Mong manh, Lo âu, Phi tuyến tính và Khó lý giải), bao gồm áp lực từ chính sách và thị trường quốc tế như CBAM và ESG.

“Gánh nặng kép” chuyển đổi xanh

Dẫn nghiên cứu của Nhà tương lai học người Mỹ Jamais Cassio, ông Đinh Hồng Kỳ cho rằng, thế giới hiện nay không phải là VUCA (Biến động – Bất định – Phức tạp – Mơ hồ) mà đã chuyển sang thời kỳ BANI (Mong manh – Lo Lắng – Phi tuyến tính – Khó lý giải). Cụ thể nếu như thế giới VUCA cho phép các nhà điều hành “dự đoán và kiểm soát phần nào”, thì kỷ nguyên BANI không cho phép doanh nghiệp cơ hội đó. Các kế hoạch dài hạn - từng là niềm tin của nhiều lãnh đạo giờ đây có nguy cơ trở thành “di sản nguy hiểm” nếu thiếu sự linh hoạt và khả năng xoay trục nhanh chóng.

Cùng lúc, các quy định khắt khe từ thị trường quốc tế như CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon), tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội & Quản trị Doanh nghiệp), yêu cầu về phát thải và minh bạch chuỗi cung ứng đang siết chặt tại EU, Mỹ, Nhật Bản… buộc doanh nghiệp Việt phải chuyển đổi xanh, bền vững.

Trong "thế giới BANI", theo ông Kỳ việc chuyển đổi xanh với doanh nghiệp càng thách thức. Ảnh: Thành Đạt

Trong một thế giới BANI như thế, yêu cầu chuyển đổi xanh thực sự là một thách thức lớn với mọi doanh nghiệp. “Doanh nghiệp vừa phải đầu tư chuyển đổi xanh, vừa phải chịu các thiệt hại về tài chính. Doanh nghiệp đang kiệt quệ nhưng vẫn phải đầu tư cho chuyển đổi xanh. Chúng ta đang luẩn quẩn trong bài toán giữa phục hồi, tăng tưởng và yêu cầu chuyển đổi xanh”, ông Kỳ nói.

Đặc biệt, với doanh nghiệp trong nước chiếm đa số quy mô nhỏ và vừa, thách thức chuyển đổi xanh lại càng lớn hơn. Doanh nghiệp Việt Nam vừa thiếu vốn, vừa thiếu công nghệ, nhân lực hạn chế và đặc biệt là thiếu dữ liệu. Đây là thách thức lớn trong cuộc chuyển đổi xanh của doanh nghiệp nội địa.

90% doanh nghiệp Việt vẫn chưa sẵn sàng chuyển đổi xanh

Một thách thức không kém phần nguy hiểm khác được ông Chủ tịch HGBA nêu ra là tình trạng “xanh giả” (greenwashing). Theo ông, nhiều doanh nghiệp công bố cam kết ESG, trung hòa carbon… nhưng thiếu minh chứng thực chất, thiếu dữ liệu minh bạch. Hệ quả là người tiêu dùng và nhà đầu tư dễ bị đánh lừa, còn thị trường rơi vào trạng thái bất công và méo mó.

Ngoài ra, công nghệ cũng đặt doanh nghiệp vào tình thế “con dao hai lưỡi”. AI (Trí tuệ nhân tạo), IoT (Internet vạn vật), blockchain (công nghệ chuỗi khối) hay năng lượng tái tạo là những công cụ cần thiết cho xanh hóa. Nhưng chi phí đầu tư cao là rào cản lớn, nhất là với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Mặt khác, AI còn có thể tạo ra nghịch lý: vận hành hiệu quả nhưng lại cắt giảm lao động, gây lệch dữ liệu, thậm chí đi ngược với mục tiêu chuyển đổi xanh nếu không được tích hợp và kiểm soát chặt chẽ.

Có lẽ chính những áp lực trên mà phần lớn doanh nghiệp chưa sẵn sàng cho công cuộc chuyển đổi xanh. Theo ông Kỳ, có đến 90% doanh nghiệp trong nước vẫn chưa thực sự sẵn sàng cho hành trình chuyển đổi xanh.

Bên cạnh khó khăn về vốn, nguyên nhân còn do thiếu hụt nhân lực chuyên môn và đặc biệt yếu kém trong năng lực thu thập, xử lý dữ liệu - yếu tố then chốt trong thực hiện ESG.

Doanh nghiệp phải thay đổi nhanh hơn - mạnh hơn

Tuy nhiên, chuyển đổi xanh là xu hướng bắt buộc; doanh nghiệp không thể bỏ qua, nếu không muốn đối mặt với rủi ro bị loại khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất lòng tin của người tiêu dùng.

Trước thực tế đó, ông Đinh Hồng Kỳ khuyến nghị doanh nghiệp cần xác định chuyển đổi xanh không thể là những điều chỉnh nhỏ lẻ. Để có thể thích ứng kịp thời, trong việc xây dựng chiến lược dài hạn, các doanh nghiệp nên chia nhỏ mục tiêu, thử nghiệm nhanh, đo lường liện tục và xoay chuyển linh hoạt. Đồng thời doanh nghiệp phải tái định hình mô hình kinh doanh và tư duy lãnh đạo. Doanh nghiệp phải tái cấu trúc toàn diện từ sản phẩm đến chuỗi cung ứng, quy trình, văn hóa doanh nghiệp và kể cả sứ mệnh phát triển.

Chủ tịch HGBA nhấn mạnh doanh nghiệp phải thay đổi nhanh hơn - mạnh hơn. Ảnh: T. Đạt

Mô hình kinh doanh cần chuyển đổi mạnh mẽ, từ chuỗi giá trị khép kín sang hệ sinh thái mở. Thay vì vận hành độc lập, doanh nghiệp cần chủ động tham gia hoặc kiến tạo các hệ sinh thái hợp tác với đối tác, khách hàng, nhà cung ứng, cộng đồng… để cùng tạo giá trị và chia sẻ trách nhiệm trong mục tiêu phát triển xanh.

Đặc biệt, cần nâng tầm vai trò lãnh đạo chiến lược. Theo đó, người lãnh đạo doanh nghiệp phải trở thành kiến trúc sư của chuyển đổi xanh – người định hình tầm nhìn, dẫn dắt văn hóa và truyền cảm hứng bền bỉ cho toàn tổ chức. Đây là yếu tố quyết định để biến áp lực thành cơ hội và duy trì lợi thế cạnh tranh dài hạn. Trên thực tế, theo Kỳ, các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó nhiều doanh nghiệp TPHCM trong nhiều lĩnh vực cũng đã từng bước chuyển đổi xanh hiệu quả.

Các chuyên gia, doanh nghiệp thảo luận tại Tọa đàm. Ảnh: LH

Các cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam từ xu thế xanh hóa còn được làm rõ hơn thông qua cuộc tọa đàm Làm gì để người dân, doanh nghiệp hưởng lợi từ tăng trưởng xanh? với sự điều phối của ông Nguyễn Công Minh Bảo, đồng sáng lập Green Transition Consulting & Training, đồng Chủ tịch ESG Task Force thuộc Phòng Thương mại Pháp (CCIFV) với sự tham gia của các diễn giả gồm TS. Bùi Thanh Minh, ông Đinh Hồng Kỳ, ông Tô Thanh Sơn, ông Phạm Bình An (Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM), bà Đặng Thùy Trang (Giám đốc đối ngoại, Grab Việt Nam) và bà Nguyễn Thanh Hương (Giám đốc Đầu tư Tập đoàn, Tập đoàn Nam Long).

Lê Hoàng