Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam: Cần có một chính sách hỗ trợ pháp lý chính danh, rõ ràng cho HTX

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân tại buổi làm việc với Thứ trưởng Bộ Tư Pháp Nguyễn Thanh Ngọc (ngồi giữa).

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân đã chỉ ra một “khoảng trống chính sách” lớn đang gây khó khăn cho sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể.

“Với hơn 30.000 HTX và 100 liên hiệp HTX đang hoạt động trên cả nước, việc hỗ trợ pháp lý không chỉ là nhu cầu thiết yếu mà còn là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao năng lực quản trị và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, công tác hỗ trợ pháp lý cho khu vực này hiện còn nhiều hạn chế, chưa có tính hệ thống và đặc biệt là chưa có chương trình, đề án hỗ trợ pháp lý riêng biệt như đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa”, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết.

Cụ thể là Nghị định 55/2019/NĐ-CP về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa không có đối tượng là HTX. Điều đó đã tạo ra một nghịch lý: khi các HTX tìm đến cơ quan chức năng để được hỗ trợ pháp lý, họ thường nhận được câu trả lời rằng "phải thành lập doanh nghiệp mới được hỗ trợ". “Điều này đi ngược chủ trương của Đảng và Nhà nước về khuyến khích phát triển kinh tế tập thể, HTX”, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh và trích dẫn một bức thư của một giám đốc HTX gửi đến Liên minh HTX Việt Nam, trong đó có viết: “Chính sách của chúng ta là như vậy, nhưng khi triển khai thực tế, các HTX lại bị đẩy về hướng thành lập doanh nghiệp. Trong khi mục tiêu của Nhà nước là đến năm 2030 có ít nhất 10-15% dân số tham gia HTX, nhưng với những rào cản pháp lý như vậy, làm sao chúng ta đạt được?”.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho rằng các HTX đang nằm ngoài phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 55/2019/NĐ-CP, từ đó khiến khu vực kinh tế tập thể, HTX không thể tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ quý giá từ Nhà nước.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cũng chỉ ra những bất cập cụ thể trong các văn bản khác. Ví dụ, Nghị định 113 về phát triển kinh tế tập thể lại quy định hỗ trợ pháp lý dưới dạng "cung cấp dịch vụ", khiến các HTX hiểu rằng đây là hoạt động mất phí, thay vì là một chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Bên cạnh đó, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX theo Nghị định 45 đã được quy định từ lâu nhưng nhiều địa phương vẫn chưa thể thành lập và vận hành do thiếu bộ thủ tục hướng dẫn cụ thể.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh: “Chúng tôi kiến nghị cần có một chính sách hỗ trợ pháp lý chính danh, rõ ràng cho HTX. Có thể sửa đổi Nghị định 55 để bổ sung đối tượng HTX, hoặc tốt hơn là xây dựng một cơ chế riêng, toàn diện để đảm bảo HTX được hưởng sự hỗ trợ công bằng và phù hợp với bản chất hoạt động của mình”.

Đặc biệt, để tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, Liên minh HTX Việt Nam kiến nghị Chính phủ xem xét, sửa đổi Nghị định 55/2019/NĐ-CP theo hướng: Bổ sung đối tượng thụ hưởng: Đưa trực tiếp "hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã" vào danh sách các đối tượng được áp dụng chính sách hỗ trợ pháp lý. Đi liền với đó là công nhận vai trò của Liên minh HTX Việt Nam như: Bổ sung hệ thống Liên minh HTX Việt Nam là một trong những tổ chức đại diện chính thức tham gia triển khai các hoạt động hỗ trợ pháp lý.

Ghi nhận những trăn trở và đề xuất tâm huyết từ phía Liên minh HTX Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc khẳng định, Bộ Tư pháp hoàn toàn chia sẻ và thấu hiểu những khó khăn mà các HTX đang gặp phải. Thứ trưởng cho rằng, việc HTX không nằm trong phạm vi của Nghị định 55 là do Nghị định này được xây dựng để hướng dẫn Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi HTX hoạt động theo Luật HTX – một loại hình pháp nhân khác.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cũng thẳng thắn thừa nhận đây là một "sự thiếu sót" trong tổng thể chính sách chung: “Khi loại HTX ra khỏi một chính sách hỗ trợ, đáng lẽ phải có một chính sách khác thay thế ngay lập tức. Việc này đã tạo ra một khoảng trống, gây khó khăn cho các HTX”.

Để giải quyết căn cơ vấn đề, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đã đưa ra một lộ trình cụ thể và nhận được sự đồng thuận cao: Không sửa đổi Nghị định 55, vì việc cố gắng đưa HTX vào một Nghị định dành cho doanh nghiệp là không phù hợp và khó khả thi.

Đại biểu đóng góp ý kiến tại buổi làm việc.

Thay vào đó, cần tập trung vào chính sách chuyên ngành cho HTX: Lộ trình đúng đắn là rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho HTX, điển hình là Nghị định 113. Liên minh HTX Việt Nam đóng vai trò chủ động trong việc tiến hành một cuộc khảo sát, đánh giá toàn diện về nhu cầu và thực trạng tiếp cận hỗ trợ pháp lý của các HTX thành viên trên cả nước. Từ đó, xây dựng một đề án, kiến nghị chính thức, bài bản. Trên cơ sở đề án của Liên minh HTX Việt Nam, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp chặt chẽ để thẩm định, hoàn thiện và cùng các Bộ, ngành liên quan trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành chính sách mới hoặc sửa đổi, bổ sung chính sách hiện hành.

“Đây là con đường nhanh nhất và phù hợp nhất. Chúng ta cần một kiến nghị tổng thể, xuất phát từ thực tiễn của chính các HTX để trình lên Thủ tướng. Bộ Tư pháp cam kết sẽ ủng hộ và đồng hành đến cùng”, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh.

Trước mắt, để hỗ trợ ngay cho các HTX, Bộ Tư pháp đề nghị Liên minh HTX hướng dẫn thành viên khai thác tối đa Cổng thông tin pháp luật quốc gia - một công cụ miễn phí, toàn diện vừa được ra mắt. Đồng thời, Bộ Tư pháp sẵn sàng phối hợp tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật lồng ghép, mời các HTX tham gia cùng với các chương trình dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Buổi làm việc đã kết thúc với sự thống nhất cao, mở ra một hướng đi rõ ràng nhằm tháo gỡ nút thắt về hỗ trợ pháp lý cho khu vực kinh tế HTX, góp phần tạo ra một môi trường pháp lý công bằng, minh bạch, thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển bền vững, đúng với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước.

Trong công văn số 50/TT-BKTr, do Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân ký gửi Bộ Tư pháp, Liên minh HTX Việt Nam đề xuất lồng ghép các nội dung hỗ trợ pháp lý cho HTX vào các Chương trình, đề án quốc gia hiện có, như "Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021-2025" (theo Quyết định 81/QĐ-TTg), nhằm tận dụng tối đa các nguồn lực và tạo sự đồng bộ.

Để các chính sách đi vào thực tiễn, Liên minh HTX Việt Nam đề xuất một lộ trình rõ ràng về nguồn lực: Giải pháp ngắn hạn (trong năm 2025):

Phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp triển khai ngay các hoạt động cấp thiết, bao gồm: Tổ chức các lớp bồi dưỡng, nâng cao kiến thức pháp luật cho đội ngũ cán bộ tư vấn trong hệ thống Liên minh HTX.

Tổ chức 02 Hội nghị tọa đàm cấp vùng tại miền Bắc và miền Nam để đối thoại, giải đáp trực tiếp các vướng mắc pháp lý cho HTX. Tổ chức các lớp bồi dưỡng, phổ biến giáo dục pháp luật cho cán bộ quản lý HTX.

Giải pháp dài hạn và bền vững: Liên minh HTX Việt Nam kiến nghị Bộ Tư pháp chủ động đề xuất với Bộ Tài chính bố trí một khoản kinh phí riêng từ ngân sách nhà nước được cấp hàng năm để đảm bảo nguồn lực ổn định cho công tác hỗ trợ pháp lý cho HTX. Đây được xem là đề xuất mang tính đột phá, nhằm đảm bảo sự bền vững và hiệu quả lâu dài của chính sách.

Những đề xuất của Liên minh HTX Việt Nam được đánh giá là rất kịp thời và cần thiết, xuất phát từ chính nhu cầu thực tiễn của hơn 30.000 HTX trên cả nước. Nếu được thông qua, các giải pháp này được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích quan trọng, không chỉ gỡ bỏ rào cản pháp lý mà còn tạo ra một "sân chơi" bình đẳng, giúp khu vực kinh tế HTX phát triển mạnh mẽ, đóng góp hiệu quả hơn vào sự phát triển chung của kinh tế - xã hội đất nước.

Huyền Trang-Phạm Hòa