Chủ tịch nước 'bắt mạch' 3 lý do Việt Nam thiếu đột phá trong đổi mới, sáng tạo
'Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ, manh mún' - một trong những nguyên nhân khiến đổi mới sáng tạo ở Việt Nam còn hạn chế được Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc chỉ ra.
Tại lễ khai khóa năm 2022 do ĐH Quốc gia TP.HCM tổ chức ngày 13-10 với chủ đề “Sinh viên tiên phong trong đổi mới, sáng tạo, thực hiện khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh – hạnh phúc”, được mời với tư cách diễn giả, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có những chia sẻ tâm huyết về đổi mới sáng tạo.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho biết thời còn làm Thủ tướng, ông thử tìm từ khóa về đổi mới sáng tạo trên mạng thì có 47,6 triệu thông tin nay đã lên đến 55,4 triệu thông tin.
“Điều đó cho thấy đổi mới sáng tạo giờ như một làn gió mát, len lỏi trong từng ngõ ngách của đời sống kinh tế xã hội nước ta. Tuy nhiên nếu tìm từ khóa này bằng tiếng Anh thì kết quả lên đến 2,17 tỉ tin nói về đổi mới sáng tạo. Như vậy so với Việt Nam, thông tin này có lớn nhanh nhưng vẫn còn khiêm tốn so với toàn cầu” – ông Phúc bày tỏ.
Theo Chủ tịch nước, ở Việt Nam, đổi mới sáng tạo là chìa khóa vàng, là thời cơ vượt qua thách thức, để trở thành một nước phát triển hùng cường theo định hướng vào năm 2045.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đang chia sẻ cùng sinh viên tại lễ khai khóa. Ảnh: NGUYỆT NHI
Tuy nhiên, ông Phúc thẳng thắn cho rằng dù có nỗ lực nhiều nhưng đổi mới sáng tạo ở Việt Nam còn khiêm tốn, dưới mức trung bình, chưa có đột phá.
Bàn về lý do, ông Phúc chỉ ra ba nguyên nhân chính.
Thứ nhất, chưa thực hiện sự ưu tiên, chi cho khoa học công nghệ một cách tương xứng và sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả. Cụ thể, tỉ lệ chi cho khoa học công nghệ của Việt Nam cả công lẫn tư chỉ khoảng 0,44% GDP, mức rất thấp so với bình quân của thế giới là 2,23% GDP, riêng khối ĐH chỉ chi 0,3% trên tổng GDP. Bên cạnh đó, Việt nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng suất lao động so với một số nước châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaixia, Singapore…
Nguyên nhân thứ hai, ông Phúc cho rằng chúng ta chưa thực sự có những chính sách hay cơ chế tốt, chưa có bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia. Hành lang pháp lý, cơ chế chính sách thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo động lực cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ.
Thứ ba, Chủ tịch nước cho rằng còn ít doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đầu tư phát triển đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ tiên tiến, ý tưởng mới cho sản xuất kinh doanh. Rất ít trường ĐH có những khuyến khích hiệu quả, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo. Vì vậy năng lực nghiên cứu khoa học, ứng dụng khoa học phục vụ cuộc sống, công nghệ và đổi mới sáng tạo còn hạn chế. Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ, manh mún.
Do đó, Chủ tịch nước đề nghị cần có một chương trình khắc phục những tồn tại, yếu kém này, đặc biệt là vấn đề bất cập trong sự phối hợp giữa viện, trường, với các cơ sở sản xuất kinh doanh.
Để thực hiện hóa mục tiêu trở thành một đất nước phát triển, có thu nhập cao, Chủ tịch nước nhấn mạnh yếu tố quyết định vẫn là con người, chất lượng con người. Vì vậy, trách nhiệm của Chính phủ mà trực tiếp là Bộ GD&ĐT và toàn ngành giáo dục rất nặng nề. Trong đó, ông mong ĐH Quốc gia TP.HCM phải nhìn thấy trách nhiệm, phải lĩnh ấn tiên phong, không ngừng đổi mới sáng tạo, có những giải pháp đột phá.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị ĐH Quốc gia TP.HCM phải xây dựng và hoàn thiện mô hình ĐH tiên tiến, theo xu hướng thế giới, không ngừng cập nhật, đổi mới chương trình đào tạo, tiếp cận các trường ĐH nghiên cứu trong khu vực châu Á.
Đồng thời, ĐH Quốc gia TP.HCM phải thay đổi tư duy quản lý, đổi mới cơ chế hoạt động khoa học và công nghệ, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, nghiên cứu chuyển giao công nghệ, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo trong toàn trường, bao gồm cả đội ngũ giảng viên, sinh viên.
Ông cũng lưu ý cần phát triển Khu đô thị ĐH Quốc gia TP.HCM thành khu đô thị ĐH hiện đại, thông minh, trong đó có trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, gắn với khu đô thị phía Đông của TP.HCM, nâng cao thứ hạng quốc tế cao hơn nữa trong thời gian tới.
Chia sẻ với sinh viên, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ: "Mỗi chúng ta, dù là chủ tịch nước hay các bạn sinh viên, bất kỳ ai cũng phải luôn học hỏi, rèn luyện, không ngừng đổi mới, bổ sung kiến thức mới. Chúng ta phải luôn nói những điều mới để thu hút và phát triển trong xu thế mới, để vừa hoàn thiện mình, để đóng góp cho đất nước trong nhiệm vụ của mình".
