Chủ tịch Quốc hội: Người dân và doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm

Sáng 18-5, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết 66-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trình bày báo cáo chuyên đề về Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 66.

Các lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu tham dự hội nghị. Ảnh: Hồ Long

Trong báo cáo, Chủ tịch Quốc hội đã tập trung làm rõ một số vấn đề về tầm quan trọng, ý nghĩa của việc ban hành Nghị quyết 66; những mặt được, những mặt tồn tại, hạn chế trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật thời gian qua; những nội dung trọng tâm, cốt lõi Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị, bao gồm quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp.

Chủ tịch Quốc hội cũng quán triệt các nội dung trọng tâm của Nghị quyết 197 ngày 17-5 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để kịp thời thể chế hóa ngay các quyết sách của Nghị quyết 66 và những nội dung cơ bản trong Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 66 của Đảng ủy Quốc hội và Đảng ủy Chính phủ.

Nhiều văn bản còn mang nặng tính mệnh lệnh

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 66 là đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của đất nước.

Công tác xây dựng và thi hành pháp luật thời gian qua đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Năm 2024, GDP của Việt Nam đã tăng 7,09%, đạt mức cao nhất trong khu vực, 15/15 chỉ tiêu kinh tế đạt và vượt - một phần nhờ vào việc ban hành kịp thời nhiều chính sách, pháp luật tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp và người dân.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng và thi hành pháp luật vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế. Một số chủ trương, định hướng của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời, đầy đủ. Tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý, chưa chú trọng đúng mức đến thúc đẩy phát triển, tạo động lực đổi mới sáng tạo.

Nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn mang nặng tính mệnh lệnh hành chính. Chất lượng xây dựng pháp luật chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn.

Việc nghiên cứu, đánh giá tác động chính sách, đánh giá tác động của văn bản quy phạm pháp luật còn mang tính hình thức, chưa thực chất; việc tham vấn ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động của văn bản quy phạm pháp luật chưa được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc.

Theo thống kê của Bộ Tư pháp, có tới 32% số văn bản quy phạm pháp luật ban hành trong 5 năm gần đây đã phải sửa đổi, bổ sung trong vòng 2 năm sau khi có hiệu lực.

Tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu đồng bộ, không rõ ràng chưa được khắc phục triệt để, gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Việc phân cấp, phân quyền trong nhiều lĩnh vực chưa đủ mạnh, triệt để, thiếu rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền; thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp

Trước thực tế đó, để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải quán triệt sâu sắc 5 quan điểm chỉ đạo đã được xác định tại Nghị quyết 66, trong đó phải xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước. Xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn.

Nghị quyết 66 xác định 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới. Trước hết, khẳng định xây dựng và thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm của xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cần được thực hiện dưới sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đại biểu tham quan Triển lãm "Những thành tựu trong phát triển kinh tế tư nhân". Ảnh: Hồ Long

Một điểm nhấn quan trọng là đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật. Pháp luật phải thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng; xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, ưu tiên bảo đảm quyền con người và quyền công dân.

Luật pháp được xác định là lợi thế cạnh tranh của đất nước, do đó Nghị quyết 66 yêu cầu dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm" - thay vào đó phải khuyến khích sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển.

Các quy định pháp luật cần ổn định, đơn giản, dễ hiểu, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Nghị quyết 66 nhấn mạnh phải hoàn thiện quy trình lập pháp minh bạch, chuyên nghiệp và công khai ý kiến đóng góp, không đẩy khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Đặc biệt, đối với các luật chủ yếu phục vụ phát triển kinh tế, Nghị quyết yêu cầu cắt giảm tối đa điều kiện kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ; bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; coi khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận dễ dàng nguồn vốn, đất đai, nhân lực chất lượng cao.

Nghị quyết 66 đặt ra yêu cầu bảo đảm quan điểm "người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm".

Văn Duẩn - Minh Chiến