Chú trọng kiểm tra đột xuất, xử lý nghiêm vi phạm về an toàn thực phẩm

Phó Thủ tướng Lê Thành Long phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: VGP/Nguyễn Đức

Báo cáo tại cuộc họp, Đại tá Thân Văn Hải, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C06), Bộ Công an, cho biết trong 9 tháng đầu năm, lực lượng công an cả nước đã phát hiện, đấu tranh, xử lý 4.752 vụ vi phạm pháp luật về ATTP, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, 44 vụ với hơn 200 bị can bị khởi tố, 4.411 vụ xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền hơn 32 tỷ đồng, mức tăng tới 319% so với cùng kỳ năm ngoái.

Các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung vào sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, thực phẩm không rõ nguồn gốc, vi phạm quy định ghi nhãn, quảng cáo sai sự thật. Hầu hết các vụ việc được phát hiện thông qua công tác giám định, kiểm nghiệm sản phẩm. Tuy nhiên, năng lực kiểm nghiệm của các viện chuyên ngành trong nước vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát hiện đầy đủ các chất cấm, dược chất và chỉ tiêu chất lượng thực phẩm.

Theo kiến nghị từ Bộ Công an, Bộ Y tế cần sớm đầu tư nâng cao năng lực kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương và Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia, từng bước đáp ứng yêu cầu phục vụ công tác quản lý Nhà nước cũng như đấu tranh chống tội phạm trong lĩnh vực ATTP.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết hiện Bộ đang lấy ý kiến các địa phương để xây dựng Luật ATTP (sửa đổi), dự kiến trình Quốc hội vào năm 2026. Dự thảo Luật được thiết kế theo hướng Bộ Y tế là đầu mối chịu trách nhiệm giúp Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về ATTP trên phạm vi cả nước.

Mô hình này đã được áp dụng tại một số quốc gia khi gộp cả quản lý dược và ATTP vào một cơ quan chuyên trách. Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình, đây là “đề xuất mang tính trách nhiệm cao của Bộ Y tế”. Ông cũng cho biết, cùng với sự phối hợp của Bộ Công an, tình trạng quảng cáo sai sự thật về thuốc và thực phẩm chức năng đã giảm đáng kể.

Đại diện Bộ Công Thương cũng nhất trí với đề xuất trên nhưng cho rằng cần phân định rõ ràng trách nhiệm giữa các bộ, ngành trong quản lý từng khâu của quá trình sản xuất và lưu thông thực phẩm, tránh chồng chéo, bỏ sót.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định Bộ cùng các bộ, ngành đã rà soát, đánh giá các văn bản hiện hành, trong đó có Nghị định 15/2018/NĐ-CP và Luật ATTP 2010, để làm cơ sở cho việc sửa đổi. Trong khi chờ Luật mới, Bộ sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ cho phép xử lý trước một số nội dung cấp bách bằng các nghị định.

Một trong những vấn đề được nêu tại cuộc họp là việc triển khai mô hình quản lý ATTP tại chính quyền địa phương theo cơ chế hai cấp vẫn còn nhiều vướng mắc, đặc biệt ở cấp xã do thiếu cán bộ chuyên môn về y tế và ATTP. Bộ Y tế đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, thành phố quan tâm, bổ sung nhân lực để bảo đảm công tác quản lý tại cơ sở.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ghi nhận những kết quả đạt được, trong đó nổi bật là sự vào cuộc mạnh mẽ của các bộ, ngành và địa phương, sự gia tăng số vụ việc vi phạm được phát hiện và xử lý, cũng như những chuyển biến tích cực trong công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội về ATTP.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Lê Thành Long chỉ rõ vẫn còn những hạn chế, như tiến độ xây dựng thể chế còn chậm, nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng gây bức xúc xã hội, thậm chí phải khởi tố. Bên cạnh đó, việc sắp xếp tổ chức quản lý ATTP theo mô hình chính quyền hai cấp còn gặp nhiều khó khăn.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu trong thời gian tới, các bộ, ngành và địa phương cần chủ động kiểm tra, chú trọng kiểm tra đột xuất, khi phát hiện vi phạm phải xử lý nghiêm minh, cương quyết, nếu cần thiết chuyển hồ sơ sang cơ quan Công an.

Tăng tần suất hậu kiểm, kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh, không để tồn đọng. Đồng thời hoàn thiện thể chế, tập trung vào dự thảo Luật ATTP (sửa đổi), nghị định thay thế Nghị định 15/2018/NĐ-CP, và nghị quyết của Chính phủ về đăng ký, công bố sản phẩm thực phẩm.

Đánh giá tác động khi xây dựng cơ chế mới, cân nhắc giữa tiền kiểm và hậu kiểm, tránh phát sinh thêm thủ tục hành chính bất hợp lý. Phân định rõ thẩm quyền quản lý, có lộ trình chuyển tiếp hợp lý về nhân lực và nguồn lực để địa phương triển khai thuận lợi.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh, nhiệm vụ quan trọng là tiếp tục nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý ATTP phù hợp với thực tiễn Việt Nam, cần phải "giải mã" vấn đề chỉ một đầu mối thực hiện nhiệm vụ về ATTP.

Mây Hạ