Chú trọng phát triển nông nghiệp theo vùng sinh thái ở Lào Cai

Vùng sinh thái Đông Bắc phát triển mạnh sản xuất, chế biến cây trồng chủ lực là cây chè. Ảnh: Lê Thanh Cường

Dựa vào đặc điểm tự nhiên, điều kiện canh tác và tập quán sản xuất của nông dân vùng cao Lào Cai cũng như thế mạnh đặc trưng của các địa phương có nét tương đồng, tỉnh Lào Cai chia thành 3 vùng sinh thái để tập trung ưu tiên các nguồn lực phát triển. Đó là, vùng sinh thái phía Tây gồm huyện Bát Xát và thị xã Sa Pa; vùng sinh thái Đông Bắc gồm các huyện: Mường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà; vùng sinh thái phía Nam gồm các huyện: Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn, thành phố Lào Cai và các xã phía Đông của huyện Bát Xát.

Với lợi thế về khí hậu vùng núi cao, mát mẻ về mùa hè, các địa phương trong vùng sinh thái phía Tây đã tập trung phát triển các loại cây trồng có tiềm năng, lợi thế lớn, cho giá trị thu nhập cao. Trong đó, thị xã Sa Pa đã trồng được 785ha cây ăn quả ôn đới, 270ha dược liệu, 746ha rau trái vụ vùng cao và 275ha hoa cao cấp. Có khí hậu ôn đới tương tự với Sa Pa, một số xã vùng cao của huyện Bát Xát cũng đã hình thành vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa 283ha cây ăn quả ôn đới, 350ha cây dược liệu, 531,5ha rau trái vụ vùng cao... Đặc biệt, cả thị xã Sa Pa và huyện Bát Xát đều phát triển mạnh các sản phẩm nông nghiệp đặc sản gắn với du lịch sinh thái. Trong đó, đẩy mạnh phát triển chăn nuôi đàn đại gia súc, cá nước lạnh (cá hồi vân, cá tầm).

Hiện tại, vùng sinh thái phía Tây đã có nhiều sản phẩm nông nghiệp đạt tiêu chuẩn OCOP được chế biến từ vùng nguyên liệu nông sản của Sa Pa và Bát Xát như: cá hồi, cá tầm Sa Pa; atiso Sa Pa, miến đao sâm Bát Xát, trà shan tuyết cổ thụ Bát Xát, trà bát tiên Mường Hum... Trong năm 2024 vừa qua, sản phẩm trà từ núi Hoàng Liên Sa Pa còn được xướng tên trên bản đồ trà ngon của thế giới. Đồng thời, làm tốt công tác bảo vệ và phát huy tối đa giá trị dịch vụ môi trường, sinh thái và đa dạng sinh học gắn với phát triển du lịch tại Vườn quốc gia Hoàng Liên Sa Pa và Khu bảo tồn thiên nhiên Bát Xát.

Ở vùng sinh thái Đông Bắc, cả 3 huyện Mường Khương, Bắc Hà, Si Ma Cai có điều kiện phù hợp để phát triển hầu hết các mặt hàng chủ lực như chè, chuối, dứa, dược liệu. Đến nay, vùng sản xuất dược liệu bắt đầu hình thành tại 2 huyện Bắc Hà, Si Ma Cai với diện tích 490ha, vùng sản xuất chè tập trung 7.184ha (Mường Khương, Bắc Hà); và các vùng trồng chuối 920ha, dứa 1.790ha; cây ăn quả ôn đới khoảng 4.221ha, rau trái vụ vùng cao 500ha... trải đều cả 3 huyện. Vật nuôi chủ lực đang phát triển giống lợn đen bản địa. Đặc biệt, ở vùng sinh thái Đông Bắc, đã có nhiều sản phẩm nông nghiệp đặc hữu đã được chế biến sâu như: Các sản phẩm hồng trà, bạch trà, trà Phổ Nhĩ, chè hữu cơ... đã định hình rõ nét thương hiệu chè của Lào Cai; các loại cây ăn quả ôn đới như lê Tai nung, mận Tả Van, mận tam hoa cũng đã trở thành sản phẩm cho người nông dân địa phương có thu nhập khá. Các mô hình canh tác hiệu quả như mô hình trồng quýt của Mường Khương; mô hình trồng cây cát cánh, đương quy ở Bắc Hà; mô hình trồng tam thất ở Si Ma Cai...

Mô hình trồng nho sữa tại Y Tý, huyện Bát Xát. Ảnh: Lê Thanh Cường

Với địa hình của vùng Đông Bắc, tại 3 huyện Bắc Hà, Mường Khương, Si Ma Cai cũng đã chú trọng phát triển kinh tế đồi rừng, quản lý bền vững toàn bộ diện tích rừng hiện có; kết hợp đẩy mạnh trồng mới rừng phòng hộ đầu nguồn với diện tích trồng mới 145,3ha và 5.415,8ha rừng sản xuất bằng các loài cây đa mục đích (quế, hồi, dẻ ăn quả...) để tăng giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích kết hợp với phòng chống sa mạc hóa, bảo vệ môi trường, điều tiết nguồn nước.

Các huyện Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn, thành phố Lào Cai và các xã phía Đông của huyện Bát Xát là vùng sinh thái hội tụ các điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp hàng hóa, trình độ dân trí và đời sống của nhân dân ở mức khá hơn những vùng khác; điều kiện đất đai, khí hậu, địa hình vùng thấp rất thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Đến nay, đã hình thành một số vùng chuyên canh như: Vùng trồng chè 1.095ha (Bảo Thắng, Bảo Yên, thành phố Lào Cai), vùng trồng quế tập trung 36.190ha (Bảo Yên, Bảo Thắng, Bát Xát), gắn với 14 cơ sở chế biến tinh dầu quế tại Bảo Yên và Bảo Thắng. Các địa phương cũng đã chú trọng thâm canh rừng gắn với khai thác lâm sản ngoài gỗ; hình thành nên 2 khu chế biến lâm sản quy mô lớn tập trung tại 2 huyện: Bảo Yên, Bảo Thắng.

Vùng sinh thái nông nghiệp phía Nam của tỉnh Lào Cai đã được quan tâm đầu tư hình thành vùng sản xuất rau tập trung khoảng 6.215ha; trên 2.750ha cây ăn quả nhiệt đới tập trung tại các huyện Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn và một số cây trồng tiềm năng khác (măng sặt, măng bói...). Về lĩnh vực chăn nuôi, đang có xu hướng chuyển đổi mạnh từ hình thức phát triển chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung theo mô hình trang trại, hợp tác xã, doanh nghiệp có quy mô lớn gắn với thu hút đầu tư chế biến sản phẩm gia súc, gia cầm.

Với tiềm năng, lợi thế sẵn có, cùng với những định hướng đúng đắn, sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn, sự đồng lòng của người dân đã mang lại những kết quả quan trọng. Đến nay, tỉnh Lào Cai đã xác nhận được 168 chuỗi cung ứng nông sản an toàn, 100% các sản phẩm theo chuỗi nông sản an toàn đã xác nhận được cập nhật và quản lý trên Hệ thống phần mềm quản lý chuỗi cung ứng nông sản an toàn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc; các tiêu chuẩn có liên quan từng bước được áp dụng trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa.

Tỉnh Lào Cai hiện có 13 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chủ lực, diện tích theo chuỗi giá trị đạt 4.326ha với 6.150 hộ tham gia liên kết; công tác quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm được tăng cường đảm bảo; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án “Mỗi xã một sản phẩm” trên địa bàn tỉnh; củng cố được 73 tổ chức kinh tế sản xuất, kinh doanh sản phẩm thế mạnh hiện có của các địa phương. Từ kết quả đó, càng khẳng định, chủ trương phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa của tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là hướng đi đúng đắn, mang lại đời sống ổn định, bền vững cho người dân địa phương.

Hoàng Linh