Chưa kiểm soát được nhập khẩu trái phép công nghệ cũ

Kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực cho thấy, trong giai đoạn 2022-2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền 96,7 tỷ đồng. Các địa phương đã xử phạt 14.863 vụ với tổng số tiền 643 tỷ đồng. Kiểm toán nhà nước đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong quản lý môi trường tại khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN), nhà máy nhiệt điện; trong quản lý và sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường (BVMT). Bên cạnh đó, lực lượng Cảnh sát môi trường đã phát hiện, khởi tố mới 2.336 vụ/2.935 bị can trong giai đoạn 2022-2024, tội phạm về môi trường diễn biến phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Đoàn giám sát nhận thấy, một số quy định của Luật BVMT năm 2020 chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Cụ thể chưa quy định thẩm quyền hướng dẫn một số nội dung quy định trong Luật như: trách nhiệm hướng dẫn, tổ chức thực hiện thẩm định kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; lộ trình hạn chế nhập khẩu phế liệu nhựa làm nguyên liệu sản xuất; trách nhiệm phối hợp liên ngành trong giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt giữa các lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, giao thông.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu tại phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng)

Nhiều địa phương chưa ban hành hoặc ban hành chậm các văn bản thuộc thẩm quyền được giao, quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn và giá dịch vụ thu gom, xử lý; chính sách BVMT khu công nghiệp, cụm công nghiệp; lộ trình thực hiện quy định về khoảng cách an toàn môi trường.

Cùng với đó, Đoàn giám sát cũng nhận thấy, việc tổ chức thực hiện Luật BVMT năm 2020 còn một số hạn chế, bất cập. Đơn cử, việc thực hiện một số biện pháp khẩn cấp xử lý, khắc phục ô nhiễm môi trường chưa kịp thời dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số nơi còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng. Đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) đang là vấn đề nhức nhối tại một số đô thị lớn, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.

Chất lượng môi trường một số đoạn sông, tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải, còn diễn biến phức tạp.

Việc đầu tư đồng bộ hạ tầng thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt đô thị, cụm công nghiệp, làng nghề còn chưa được quan tâm đúng mức (khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý); hạ tầng kỹ thuật xử lý CTRSH còn lạc hậu, hình thức chôn lấp trực tiếp vẫn chiếm tỷ lệ cao (62%), nhiều bãi chôn lấp không hợp vệ sinh, không đạt yêu cầu về môi trường. Việc triển khai phân loại CTRSH tại hộ gia đình, cá nhân trên toàn quốc còn rất chậm và chưa hiệu quả do thiếu hạ tầng phân loại, thu gom, xử lý đồng bộ.

Một số loại chất thải nguy hại, bao bì hóa chất bảo vệ thực vật phát sinh từ hộ gia đình chưa được thu gom, xử lý riêng mà lẫn trong chất thải rắn sinh hoạt. Tại một số địa phương, cơ sở y tế gặp khó khăn trong việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn y tế nguy hại. Việc nhập khẩu trái phép công nghệ cũ vẫn chưa được kiểm soát, ngăn chặn triệt để.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh dẫn chứng, chỉ 18% nước thải đô thị được thu gom, xử lý, tức là còn tới hơn 80% nước thải đô thị vẫn xả thẳng ra môi trường gây ô nhiễm.

Từ sông Tô Lịch tại TP Hà Nội, bà Thanh cho hay, bây giờ mình làm rất nhiều dự án hạ tầng chiến lược, đường vành đai 3, vành đai 4, vậy tại sao Hà Nội không có một dự án ra tấm, ra món cho sông Tô Lịch?. “Việc đầu tư không có gì khó, chỉ cần học tập việc cải tạo suối Thanh Khê ở Thủ đô Seoul của Hàn Quốc”, bà Thanh ví dụ.