Làm rõ các nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP.HCM
Mặc dù phạm vi, số lượng và mật độ các nguồn phát sinh khí thải của TP.HCM lớn hơn thành phố Hà Nội, nhưng mức độ ô nhiễm của khu vực thành phố Hà Nội lớn hơn.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh.
Chiều 26/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.
Báo cáo nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Lê Quang Huy nêu một số kết quả, như các nguồn thải lớn đã được kiểm soát chủ động và chặt chẽ, không để xảy ra sự cố môi trường lớn. Tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải tăng dần qua các năm; công tác quản lý chất thải có nhiều chuyển biến, việc tái chế, tái sử dụng chất thải được tăng cường, giảm hình thức chôn lấp. Nhiều dự án lớn đã được kiểm soát chặt chẽ về bảo vệ môi trường (BVMT) để đi vào vận hành chính thức, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế. Hoạt động đầu tư lắp đặt thiết bị quan trắc nước.
Ông Huy cho biết, giai đoạn 2022-2024, Bộ Tài nguyên và môi trường (trước đây) đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền 96,7 tỷ đồng. Các địa phương đã xử phạt 14.863 vụ với tổng số tiền 643 tỷ đồng. Kiểm toán nhà nước đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong quản lý môi trường tại khu công nghiệp, cụm công nghiệp, nhà máy nhiệt điện; trong quản lý và sử dụng kinh phí BVMT. Bên cạnh đó, lực lượng Cảnh sát môi trường đã phát hiện, khởi tố mới 2.336 vụ/2.935 bị can trong giai đoạn 2022-2024, tội phạm về môi trường diễn biến phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Liên quan đến kiểm soát chất lượng môi trường không khí, báo cáo giám sát nêu rõ, theo kết quả quan trắc cho thấy, trong năm 2024, tình trạng ô nhiễm không khí vẫn xảy ra vào một số thời điểm trong năm, tập trung tại các đô thị lớn của Việt Nam, trọng tâm là 2 khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc (xung quanh “vùng thủ đô” Hà Nội) và phía Nam (xung quanh khu vực TP.HCM). Ô nhiễm tập trung vào hàm lượng bụi, trong đó có bụi mịn (PM2.5), đối với các thông số khác (NO2, O3, CO, SO2) đều đạt giới hạn cho phép của QCVN 05:2023/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí.
Tại 2 thành phố lớn (Hà Nội và TP.HCM), mặc dù phạm vi, số lượng và mật độ các nguồn phát sinh khí thải của TP.HCM lớn hơn thành phố Hà Nội, nhưng mức độ ô nhiễm của khu vực thành phố Hà Nội lớn hơn do chịu tác động của điều kiện khí hậu, thời tiết bất lợi. Tại thành phố Hà Nội, có 65/90 ngày chất lượng không khí bị ô nhiễm. Riêng tháng 12/2024, hàm lượng bụi PM2.5 tại Hà Nội trung bình 24h (điểm cổng Đại học Bách Khoa Hà Nội) có thời điểm lên tới 143 µg/Nm3 (so với QCVN 05:2023/BTNMT là 50µg/Nm3) vào ngày 22/12/2024.
Kết quả giám sát cho thấy Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện nhiều giải pháp để kiểm soát các nguồn khí thải lớn.
Chính phủ đã chỉ đạo việc xây dựng hệ thống tích hợp dữ liệu và kết nối dữ liệu quan trắc tự động (qua Trung tâm tích hợp và điều hành mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia thuộc Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để theo dõi, kiểm soát. Đối với các nguồn di động và phân tán, triển khai việc điều tra, thống kê thí điểm để xây dựng và tổ chức thực hiện hệ thống các quy chuẩn về khí thải phương tiện giao thông (nhập khẩu, sản xuất mới và đang lưu hành trong nước), từng bước củng cố hành lang pháp lý về kiểm soát nguồn thải.
Nguồn giao thông vận tải được xác định là nguồn lớn nhất gây ô nhiễm không khí, cụ thể là bụi, tại thành phố Hà Nội, bụi được hình thành từ quá trình chuyển động của bánh xe gây xáo trộn, phát tán; quá trình mài mòn của bánh xe; quá trình phát sinh khí thải từ đốt nhiên liệu…, báo cáo nêu.
Theo báo cáo của Chính phủ, đến nay có 27/63 tỉnh, thành phố đã ban hành kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh. Đồng thời để giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, một số địa phương đã thực hiện kế hoạch chuyển đổi phương tiện giao thông từ nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) sang dùng điện, năng lượng xanh, báo cáo giám sát cho hay.
Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề cập tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh.
Ông Vinh cho rằng cần phải trả lời các câu hỏi về nguồn phát thải ở các đô thị. Phát thải từ công nghiệp thế nào, từ bụi xây dựng, từ các loại khí từ phương tiện giao thông rồi các nguồn phát thải khác ra sao? Phải nhìn được một thực trạng rất rõ ràng thì giải pháp sẽ sát hơn, ông Vinh nhấn mạnh.
Đề cập vấn đề về quản lý nước thải đô thị, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh dẫn số liệu từ báo cáo giám sát cho thấy mới xử lý được có 18%, tức là còn tới hơn 80% nước thải đô thị vẫn xả thẳng ra môi trường gây ô nhiễm.
“Mình làm rất nhiều đường vành đai 3, đường vành đai 4, rất nhiều hạ tầng chiến lược, tại sao không có một cái dự án giải quyết dứt điểm ô nhiễm của sông Tô Lịch?", bà Thanh đặt vấn đề.
Sau khi tiếp thu ý kiến tại phiên họp này, báo cáo kết quả giám sát sẽ được hoàn thiện gửi các vị đại biểu tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội.
