Chưa sửa Luật thuế thu nhập cá nhân, Bộ Tài chính nói đang làm đúng luật

Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình trước Quốc hội tại chương trình Kỳ họp thứ 7, chiều 29/5.

Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, thuế thu nhập cá nhân bắt đầu có hiệu lực từ năm 2009. Tại thời điểm, mức giảm trừ gia cảnh là 4 triệu đồng/tháng (48 triệu đồng/năm) áp dụng với bản thân người nộp thuế và mỗi người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng.

Khi Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi năm 2013, mức giảm trừ gia cảnh là 9 triệu đồng/tháng (108 triệu đồng/năm), mỗi người phụ thuộc có mức giảm trừ 3,6 triệu đồng/tháng. Cùng với đó Luật bổ sung thêm quy định khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Đến năm 2020, Quốc hội đã có Nghị quyết điều chỉnh việc giảm trừ gia cảnh này quy định mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng. Hiện nay, với những người có người phụ thuộc, thu nhập từ 17 triệu trở lên mới phải nộp thuế thu nhập. Người có hai người phụ thuộc thì có thu nhập trên 22 triệu mới phải nộp thuế thu nhập.

"Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân hiện nay là 4,96 triệu đồng. Như vậy để nộp thuế là 11 triệu đồng thì cao hơn mức thu nhập bình quân là 2,2 lần. Trong khi trên thế giới là dưới 1 lần. Bên cạnh đó, CPI năm 2023 chỉ tăng 3,25%, năm 2022 tăng 3,15%, năm 2021 tăng 1,84%… Trong khi theo Luật thì CPI phải biến động trên 20% thì mới tăng mức giảm trừ gia cảnh. Điều này có nghĩa Bộ Tài chính đang thực hiện đúng luật”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc. (Ảnh: quochoi.vn)

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, ông Phớc cho biết, hiện nay Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung chương trình xây dựng luật, pháp lệnh để sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân vào kỳ họp tháng 10/2025, thông qua vào Kỳ họp tháng 5/2026.

"Nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định làm ngay trong năm nay để thông qua vào tháng 5/2026, thì Bộ Tài chính sẽ chấp hành, xin ý kiến đại biểu Quốc hội, nhân dân để đưa ra các quy định phù hợp", ông Phớc nói.

Trước đó, sáng 29/5, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho biết, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh đối với bản thân người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng, đối với mỗi một người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng. Theo bà Thủy, cử tri cho rằng mức giảm trừ gia cảnh, nhất là mức giảm trừ với người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/tháng) là quá lạc hậu và cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm, mà không nên chờ đến 2 năm (2026) mới được thông qua như đề xuất.

Đại biểu đoàn Bắc Kạn nêu 4 lý do cho đề xuất này. Thứ nhất, theo nữ đại biểu này, mức giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/tháng) thực sự không còn phù hợp với tình hình hiện nay, nhất là ở những thành phố lớn đang gây thiệt thòi cho những người nộp thuế. Bên cạnh đó, mức giảm trừ 4,4 triệu đồng/tháng cũng đã được duy trì từ năm 2020, trong khi 5 năm vừa qua, giá rất nhiều mặt hàng hàng hóa dịch vụ thiết yếu đều tăng.

Thậm chí có những hàng hóa dịch vụ thiết yếu có giá tăng nhanh hơn cả tăng thu nhập. Đại biểu Thủy dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê, giá hàng hóa so với năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng hơn 100%…

Toàn cảnh chương trình Kỳ họp thứ 7, chiều 29/5. (Ảnh: quochoi.vn)

“Nhiều cử tri chia sẻ, gia đình có con nhỏ phải thuê người trông, riêng tiền lương trả cho người trông trẻ cũng đã không dưới 5 triệu đồng/tháng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ. Nếu như gia đình có con cái đi học, chi phí học hành chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình. Gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc, không chỉ là tiền ăn uống sinh hoạt, mà còn các chi phí y tế, thuốc men”, đại biểu Thủy cho biết.

Do vậy mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu căn bản của gia đình, cá nhân cũng như phản ánh cuộc sống thực tế hiện nay. Vì vậy nếu phải chờ 2 năm nữa mới được thông qua (khi Luật Thuế thu nhập cá nhân được thông qua) sẽ có rất nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng song vẫn phải thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thứ 2 là sự bất hợp lý trong việc tính theo giỏ hàng hóa CPI. Theo quy định Điều 19 của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi chỉ số CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều trình mức giảm trừ gia cảnh. Tại buổi họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, đại diện Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất mức giảm trừ gia cảnh bởi biến động CPI chưa đến 20%.

Song nhiều chuyên gia và các cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI trên 20%, tức là dựa trên giỏ hàng hóa gồm 750 mặt hàng là bất hợp lý. Trong khi đó các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ khoảng trên 20 mặt hàng. Nếu phải chờ tính mức trung bình mức giá của 750 mặt hàng sẽ phải rất lâu mới thay đổi mức giảm trừ gia cảnh, thậm chí 6-7 năm.

“Khoảng thời gian 6,7 năm là quá dài, nó không phản ánh đúng kịp thời những biến động trong chi tiêu của người dân và các hộ gia đình, do vậy sẽ gây thiệt thòi cho người dân”, đại biểu đoàn Bắc Kạn cho biết.

Thứ 3, theo bà Thủy quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp điều kiện của một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như ở nước ta. Bởi vì là một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp, nên phần lớn thu nhập của người dân sẽ dành cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu. Ví dụ thu nhập 10 triệu đồng/tháng, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu phải mất đến 70%.

“Theo khảo sát các chuyên gia của Đại học Kinh tế Quốc dân cho thấy, đối với những quốc gia có thu nhập cao, ví dụ khoảng 100 triệu đồng/tháng thì chi cho dịch vụ hàng hóa thiết yếu cũng chỉ chiếm 30-40%. Do đó mức giảm trừ gia cảnh hiện nay ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân”, bà Thủy nói.

Cuối cùng, nếu lương tăng song thuế thu nhập và mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh sẽ dẫn đến bất cập.

Theo kế hoạch từ ngày 1/7 tới đây sẽ thực hiện cải cách tiền lương, dự kiến mức lương bình quân của cán bộ công chức, viên chức sẽ tăng khá nhiều. Tuy nhiên, khi lương tăng mà mức thuế thu nhập cá nhân và giảm trừ gia cảnh chưa được điều chỉnh kịp thời sẽ gây âu lo cho người lao động, bởi lương tăng đồng nghĩa với việc thu nhập tính thuế sẽ tăng. Chính vì vậy nếu không điều chỉnh sẽ ảnh hưởng đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương.

“Từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi kiến nghị Chính phủ sớm trình Luật Thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10 năm nay, và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025”, bà Thủy đề xuất.

Thành Lâm