Chùa Vĩnh Nghiêm chuẩn bị đón Bằng công nhận Di sản Văn hóa thế giới: Gấp rút tôn tạo cảnh quan, nâng tầm giá trị

Đầu tư bài bản, nâng tầm giá trị di tích

Với kiến trúc cổ kính, hệ thống tượng pháp, bia đá, chuông đồng và kho mộc bản độc đáo, chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn là báu vật văn hóa có tầm ảnh hưởng sâu rộng khi ngày 12/7 vừa qua, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc (UNESCO) đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa thế giới.

Sân phía trước chùa Vĩnh Nghiêm đang được mở rộng, nâng cấp.

Để nâng tầm giá trị di tích chùa Vĩnh Nghiêm, cuối năm 2023, UBND tỉnh Bắc Giang đã phê duyệt dự án tu bổ, tôn tạo di tích quốc gia đặc biệt này với tổng kinh phí hàng trăm tỷ đồng do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư, thực hiện trong giai đoạn 2025- 2026. Các hạng mục gồm: Xây dựng khu Giảng đường Phật học (nhà giảng đường và nhà Phương đình), sân phía trước rộng khoảng 1.300 m2 lát đá; tôn tạo sân chùa (sân cát tường) với diện tích 5.400 m2 lát gạch, trục nhất chính đạo lát đá; tu bổ tam quan; bến thuyền du lịch tạo thành cảng hành khách; cổng vào di tích hình hộp với kiến trúc hai tầng mái đao, dán ngói. Đây là bước chuẩn bị cần thiết và có ý nghĩa lớn, không chỉ phục vụ công tác bảo tồn di sản chùa Vĩnh Nghiêm mà còn mở ra triển vọng phát triển du lịch văn hóa - tâm linh bền vững, tăng khả năng đón tiếp khách quốc tế và nội địa; cân bằng giữa bảo tồn và phát triển, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế địa phương thông qua dịch vụ du lịch, lưu trú, thương mại.

Đồng chí Dương Văn Đức, Chủ tịch UBND phường Tân An cho biết: “Để phục vụ cho triển khai dự án, địa phương đã thực hiện xong việc giải phóng mặt bằng tại khu vực xây dựng bến thuyền du lịch (diện tích khoảng 0,84 ha) liên quan đến 4 hộ dân. Qua rà soát, các hộ này không có giấy tờ về quyền sử dụng đất hợp pháp nên không được bồi thường theo quy định. Tuy nhiên, nhờ sự tuyên truyền, vận động tận tình của chính quyền địa phương, đến ngày 6/9/2025, hộ ông Nguyễn Văn Đính đã đồng thuận bàn giao mặt bằng phần diện tích lớn nhất (khoảng 3.000 m2). 3 hộ còn lại cũng đã thống nhất bàn giao phần diện tích liên quan sau khi ranh giới thi công được xác định rõ ràng. Như vậy, toàn bộ diện tích thuộc chỉ giới thực hiện dự án đã được các gia đình đồng thuận. UBND phường Tân An đã bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư và nhà thầu thi công.

Đẩy nhanh tiến độ

Mục tiêu trước mắt của dự án là phục vụ Lễ đón Bằng công nhận chùa Vĩnh Nghiêm là Di sản Văn hóa thế giới (thuộc Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc), dự kiến diễn ra vào tháng 12/2025 do ba tỉnh, thành phố: Bắc Ninh, Quảng Ninh và Hải Phòng phối hợp tổ chức.

Ngày 12/7 vừa qua, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc (UNESCO) đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa thế giới. Lễ đón nhận Bằng công nhận Quần thể di tích này dự kiến diễn ra vào tháng 12/2025 do ba tỉnh, thành phố: Bắc Ninh, Quảng Ninh và Hải Phòng phối hợp tổ chức.

Tuy nhiên, tiến độ thi công hiện vẫn còn rất chậm so với kế hoạch. Qua khảo sát ngày 21/10, nhiều hạng mục vẫn dang dở, đặc biệt là bến thuyền du lịch - điểm nhấn quan trọng phục vụ du khách đường thủy vẫn chưa triển khai.

Thực tế hằng năm, chùa Vĩnh Nghiêm đều tổ chức các sự kiện, lễ hội đông người với nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật có quy mô lớn, thu hút rất nhiều tăng ni, phật tử hành hương, tu học; du khách thập phương đến chiêm bái. Trên cơ sở thực trạng, chỉ đạo của đồng chí Mai Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh và đề xuất từ trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm, UBND phường Tân An kiến nghị UBND tỉnh, Sở Tài chính, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, chấp thuận thực hiện 2 dự án.

Thứ nhất là Dự án đầu tư xây dựng, cải tạo hạ tầng phụ trợ chùa (khoảng 20 tỷ đồng) từ nguồn kinh phí sự nghiệp văn hóa của tỉnh nhằm cải thiện hệ thống điện, chiếu sáng, phòng cháy, chữa cháy, cây xanh, vỉa hè, bãi đỗ xe đang thiếu và xuống cấp. Theo đó, UBND phường Tân An sẽ xây dựng bãi đỗ xe cạnh tỉnh lộ 299B trên diện tích khoảng 13.900 m² đã giải phóng mặt bằng, có hệ thống thoát nước, vệ sinh công cộng, tường rào… Bên cạnh đó là lát hè, lắp đèn chiếu sáng, chỉnh trang cảnh quan, hồ bán nguyệt trước chùa, lắp đặt nhà vệ sinh di động phục vụ lễ hội và du khách thập phương.

Thứ hai là dự án cải tạo, xây dựng một số hạng mục trong Di tích chùa Vĩnh Nghiêm (giai đoạn 2) do Ban Quản lý Di tích chùa làm chủ đầu tư, với nguồn vốn tài trợ khoảng 10 tỷ đồng từ nhà chùa. Các hạng mục gồm: Xây dựng khu chế tác phiên bản mộc bản và in kinh sách (diện tích 360 m², kiến trúc 9 gian) nhằm phục vụ công tác bảo tồn, phục dựng và giới thiệu kỹ thuật khắc in mộc bản truyền thống (nhà chùa đã chuẩn bị đủ gỗ để xây dựng); cải tạo vườn tháp tổ (khoảng 20 tháp) theo kiến trúc Phật giáo; xây dựng tạm nhà ăn 200 m² phục vụ khách hành hương, bảo đảm hài hòa với cảnh quan, có thể tháo dỡ khi cần quy hoạch. Các hạng mục trên hoàn toàn độc lập, không trùng với nội dung đang được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch triển khai và không sử dụng ngân sách nhà nước mà sử dụng kinh phí của nhà chùa. UBND phường Tân An kiến nghị UBND tỉnh chấp thuận chủ trương tiếp nhận tài trợ, giao phường làm chủ đầu tư nhằm đẩy nhanh tiến độ, kịp phục vụ sự kiện quan trọng sắp tới.

Bài, ảnh: Thu Phong