'Chưa xong chuyện trong nhà, đừng mong chuyện ngoài phố'

Khúc mắc chưa thể vượt qua

Các cuộc đàm phán cho đến nay vẫn chỉ đạt được những kết quả vô cùng ít ỏi khi lập trường của các bên vẫn còn cách nhau khá xa.

Hamas đưa ra những yêu cầu nghiêm ngặt trong các cuộc đàm phán ngừng bắn về việc Israel phải rút quân hoàn toàn khỏi Gaza và đảm bảo quyền kiểm soát của Hamas không bị đe dọa.

Thứ nhất, Hamas yêu cầu Israel phải rút quân hoàn toàn khỏi Gaza và chấm dứt các hoạt động quân sự. Họ lập luận rằng việc Israel duy trì sự hiện diện quân sự là một hình thức xâm lược và vi phạm quyền tự quyết của người Palestine.

Biểu tình tại Tel Aviv tối 1/9. Ảnh: Reuters.

Thứ hai, Hamas yêu cầu các điều kiện đảm bảo rằng quyền kiểm soát của họ không bị đe dọa và rằng họ có thể tiếp tục kiểm soát các tài nguyên và nguồn cung cấp cần thiết để duy trì hoạt động của mình.

Trong khi đó, Israel cũng có những đòi hỏi riêng về việc duy trì kiểm soát một số khu vực chiến lược và đảm bảo rằng Hamas không thể tái vũ trang hoặc nhận viện trợ từ bên ngoài. Một trong những yêu cầu chính của Israel là duy trì kiểm soát các hành lang chiến lược như Philadelphi và Netzarim nhằm ngăn chặn việc Hamas nhận viện trợ vũ khí và ngăn chặn sự tái vũ trang của nhóm này.

Hành lang Philadelphi là một khu vực hẹp dài khoảng 15 km dọc biên giới giữa Gaza và Ai Cập, là khu vực mà Israel xem như tuyến đường then chốt trong việc ngăn chặn vận chuyển vũ khí và hàng hóa qua biên giới. Do đó, Israel yêu cầu duy trì sự hiện diện quân sự hoặc cơ chế giám sát tại khu vực này để đảm bảo không có hoạt động buôn lậu vũ khí. Trong khi đó, Israel yêu cầu kiểm soát hoặc giám sát chặt chẽ Hành lang Netzarim, chia Gaza thành các phần phía Bắc và phía Nam, ngăn chặn việc chuyển giao vũ khí và hỗ trợ quân sự giữa các khu vực trong Gaza.

Cụ thể hơn, Israel yêu cầu các biện pháp nghiêm ngặt để đảm bảo rằng Hamas không thể tái vũ trang hoặc nhận viện trợ quân sự từ bên ngoài. Điều này có thể bao gồm các cơ chế kiểm soát chặt chẽ và giám sát các điểm nhập khẩu và phân phối hàng hóa vào Gaza. Israel cũng yêu cầu Hamas chấm dứt tất cả các hoạt động tấn công vào lãnh thổ Israel, bao gồm các cuộc tấn công bằng rocket và các hoạt động quân sự khác; đặt ra một số yêu cầu liên quan đến các điều kiện nhân đạo trong bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào như yêu cầu trả tự do cho tất cả con tin mà Hamas đang giữ. Điều này không chỉ là vấn đề nhân đạo quan trọng mà còn là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng lòng tin trong các cuộc đàm phán. Israel cũng đã đồng ý về việc cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân Gaza, nhưng với điều kiện việc phân phối hàng hóa và dịch vụ phải được kiểm soát để đảm bảo rằng chúng không rơi vào tay các nhóm vũ trang hoặc bị lợi dụng.

Để đảm bảo rằng các thỏa thuận ngừng bắn được thực hiện và duy trì, Israel yêu cầu triển khai các biện pháp giám sát quốc tế và cơ chế kiểm tra phù hợp cũng như các điều khoản đề phòng để bảo vệ lợi ích lâu dài và đảm bảo rằng bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào cũng không dẫn đến sự tái phát của các vấn đề trong tương lai.

Mỹ cùng các đồng minh quốc tế Qatar, Ai Cập đang nỗ lực để thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa các yêu cầu của Israel và Hamas đã khiến các cuộc đàm phán gặp khó khăn. Mỹ đã đưa ra các đề xuất hòa bình và đóng vai trò trung gian, nhưng chưa thể đạt được sự đồng thuận từ cả hai bên.

Trong khi đó, gia đình các nạn nhân bị bắt làm con tin và các nhóm xã hội đang kêu gọi Chính phủ Israel chấm dứt cuộc xung đột và đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Áp lực từ các nhóm này được xem là yếu tố quan trọng trong các cuộc đàm phán và có thể ảnh hưởng đến quyết định của Chính phủ Israel.

Áp lực tứ phía

Trong thời gian qua, cuộc xung đột ở Gaza đã đặt Chính phủ Israel vào một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Thủ tướng Benjamin Netanyahu, người đang đứng trước áp lực lớn từ các đồng minh chính trị cũng như từ các gia đình nạn nhân, phải đối mặt với sự phản đối từ nhiều phía trong chính phủ và quân đội.

Một trong những vấn đề chính mà Thủ tướng Netanyahu đang phải cân nhắc là việc duy trì sự hiện diện quân sự của Israel ở Gaza. Các quan chức trong chính phủ và quân đội Israel tranh luận liệu việc duy trì sự hiện diện quân sự này có thực sự cần thiết để đảm bảo an ninh của Israel và ngăn chặn Hamas hay không. Các đồng minh cứng rắn của ông Netanyahu, như các lãnh đạo cánh hữu Bezalel Smotrich và Itamar Ben-Gvir, cho rằng việc duy trì quân đội là cần thiết để ngăn chặn Hamas tái vũ trang và đảm bảo chặt đứt các tuyến đường vận chuyển vũ khí từ Iran. Họ lập luận rằng chỉ khi Israel giữ vững quyền kiểm soát các tuyến chiến lược như Hành lang Philadelphi và Hành lang Netzarim Corridor, an ninh lâu dài cho Israel mới có thể khả thi.

Trong khi đó, các quan chức khác có quan điểm trái ngược trong chính phủ và giới tướng lĩnh cho rằng việc duy trì quân đội lâu dài ở Gaza có thể dẫn đến sự mất mát lớn về nhân mạng và tài chính. Họ nhấn mạnh rằng các nỗ lực quân sự không thể giải quyết triệt để vấn đề và rằng một thỏa thuận hòa bình toàn diện sẽ là giải pháp hiệu quả hơn.

Nói một cách đơn giản, những khác biệt chính yếu trong giới lãnh đạo Israel diễn ra ở khía cạnh quan điểm chiến lược, phản ánh áp lực chính trị nội bộ và những bất đồng về cách thức cũng như thời điểm thực hiện các yêu cầu. Một số lãnh đạo và nhà hoạch định chính sách ở Israel, đặc biệt là trong quân đội và các cơ quan tình báo, nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của cuộc xung đột là đạt được một thỏa thuận ngừng bắn nhanh chóng để giảm thiểu tổn thất nhân mạng và duy trì an ninh. Họ ủng hộ các giải pháp linh hoạt hơn và sẵn sàng thỏa hiệp trong các yêu cầu về kiểm soát các hành lang và điều kiện ngừng bắn. Ngược lại, các lãnh đạo cánh hữu và những người ủng hộ chính sách cứng rắn, bao gồm một số quan chức trong chính phủ và các đồng minh chính trị của Thủ tướng Netanyahu, coi việc duy trì sự kiểm soát và kiên quyết ngăn chặn Hamas tái vũ trang là ưu tiên hàng đầu. Họ lo ngại rằng bất kỳ nhượng bộ nào cũng có thể dẫn đến sự gia tăng ảnh hưởng của Hamas và làm suy yếu an ninh lâu dài của Israel.

Hành lang Philadelphi ngày 15/7.

Thế khó của Thủ tướng Netanyahu là phải tìm cách cân nhắc sự ủng hộ từ các đồng minh chính trị với áp lực từ các nhóm xã hội và cử tri, yếu tố quan trọng đối với sự ổn định chính trị của chính bản thân ông, nhưng ông cũng không thể phớt lờ sự phản đối từ các nhóm xã hội và gia đình nạn nhân. Một số ý kiến nhấn mạnh việc cần phải có một giải pháp chính trị để xử lý tình hình Gaza, bao gồm việc củng cố chính quyền của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) và hỗ trợ quá trình hòa bình lâu dài. Họ thấy rằng việc chỉ tập trung vào các yêu cầu quân sự mà không có giải pháp chính trị sẽ không giải quyết được vấn đề cơ bản.

Cùng với đó, vẫn có những tranh cãi về mức độ mà các bên liên quan quốc tế, bao gồm Mỹ và các quốc gia khác, có thể đóng góp trong việc thực hiện thỏa thuận. Có ý kiến cho rằng các nhà lãnh đạo Israel không mấy tin tưởng vào khả năng của các tổ chức quốc tế trong việc duy trì an ninh và giám sát các thỏa thuận

Cuộc xung đột và các cuộc đàm phán ngừng bắn đang ít nhiều tác động đến tầm mức quan hệ quốc tế của Israel. Các đồng minh và các tổ chức quốc tế vẫn đang theo dõi sát sao tình hình và có thể ảnh hưởng đến quyết định của Chính phủ Israel. Trong số này, Mỹ được xem là nhân tố đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong các cuộc đàm phán bởi họ là một đồng minh quan trọng của Israel. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa các yêu cầu của Mỹ và các yêu cầu của Israel có thể ảnh hưởng đến quan hệ giữa hai quốc gia và đến quyết định chiến lược của Israel.

Đối với Washington, cuộc chiến ở Gaza cũng trở thành một yếu tố quan trọng trong chính trị nội bộ. Bản thân chính quyền Tổng thống Joe Biden đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ cử tri và các nhóm ủng hộ nhân quyền. Nhiều cuộc thăm dò của truyền thông Mỹ cho thấy nhiều người không đồng tình với hành động quân sự của Israel ở Gaza, đặc biệt là trong cộng đồng người Arab và các cử tri độc lập. Phản ứng từ công chúng rõ ràng là nhân tố buộc Tổng thống Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris - ứng cử viên đại diện đảng Dân chủ - phải nỗ lực mạnh mẽ để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới.

Các quốc gia Arab và các tổ chức quốc tế khác cũng đang theo dõi tình hình và cũng có những tiếng nói nhất định đến các cuộc đàm phán. Quan hệ với các quốc gia này có thể ảnh hưởng đến sự hỗ trợ và hợp tác quốc tế của Israel.

Thỏa thuận chưa tìm thấy “ánh sáng cuối đường hầm”, trong khi những tranh cãi nội bộ của chính giới Israel đặt ra trở ngại không hề nhỏ cho Trung Đông, nơi những chảo lửa luôn chực chờ bùng phát.

Thái Hân