Chuẩn bị đàm phán thương mại với Nhật Bản, Tổng thống Mỹ Donald Trump lộ chiêu bài 'mặc cả'

Tổng thống Mỹ Donald Trump phàn nàn về thỏa thuận an ninh với Nhật Bản là 'không cân xứng'. (Nguồn: Bloomberg)

Trong cuộc họp nội các ngày 10/4, Tổng thống Trump cho rằng, hiệp ước an ninh hiện tại giữa Mỹ và Nhật Bản là không cân xứng, khi Mỹ phải chi “hàng trăm tỷ USD” để bảo vệ đồng minh Đông Bắc Á nếu nước này bị tấn công, trong khi Tokyo không có nghĩa vụ tương tự đối với Washington.

Theo hãng thông tấn Nhật Bản Kyodo, tuyên bố trên được ông Trump đưa ra khi ông đang bình luận về thuế quan với lời phàn nàn rằng, Mỹ từ lâu đã bị đối xử bất công trong hệ thống thương mại toàn cầu và trách nhiệm là do những người tiền nhiệm ở xứ cờ hoa.

Ông đột ngột chuyển hướng sang thỏa thuận an ninh song phương giữa Mỹ và Nhật Bản, đồng thời đặt câu hỏi về động cơ của những người đã ký kết những thỏa thuận này, cho rằng họ không thực sự quan tâm đến lợi ích của Washington.

Mỹ và Nhật Bản đã ký Hiệp ước song phương sửa đổi vào năm 1960. Theo hiệp ước, Washington có quyền đặt các căn cứ quân sự trên quần đảo Nhật Bản và cam kết sẽ bảo vệ Tokyo nếu đồng minh châu Á này bị tấn công.

Hiệp ước đánh dấu sự hiện diện quân sự lớn nhất của Washington ở một quốc gia đồng minh, với hơn 50.000 quân nhân Mỹ đồn trú tại Nhật Bản. Tokyo cũng chi khoảng 2 tỷ USD mỗi năm để hỗ trợ chi phí cho sự hiện diện này.

Theo Kyodo, đây không phải là lần đầu tiên ông chủ thứ 47 của Nhà Trắng đưa ra những nhận xét về thỏa thuận an ninh song phương, nhưng bối cảnh đưa ra những tuyên bố mới này có thể tiết lộ phần nào con đường đàm phán thương mại sắp tới giữa hai nước.

Hiện Nhật Bản đang chuẩn bị cử một nhóm đàm phán tới Washington để trao đổi chính sách thuế quan mới của Mỹ. Một nguồn thạo tin cho biết, Bộ trưởng Phục hồi Kinh tế Nhật Bản Ryosei Akazawa dự kiến sẽ gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent.

Cũng trong cuộc trao đổi với báo chí tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã đề cập thương vụ gây tranh cãi giữa Nippon Steel (Nhật Bản) và United States Steel – tập đoàn sản xuất thép có trụ sở tại Pittsburgh, Mỹ.

Ông tỏ rõ quan điểm phản đối việc để một công ty nước ngoài tiếp quản một “thương hiệu mang tính biểu tượng” của Mỹ. Mặc dù không nói rõ sẽ ngăn cản hoàn toàn, song Tổng thống Mỹ cho biết ông “đã phản đối thỏa thuận” ban đầu.

Trong tuần này, ông cũng đã yêu cầu các cơ quan liên bang xem xét lại thương vụ mua lại, đồng thời chỉ đạo Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) đưa ra khuyến nghị trong vòng 45 ngày.

Trước đó, hồi tháng 1, cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đã ra quyết định chặn thương vụ vì lý do an ninh quốc gia, theo đề xuất của CFIUS.

Theo Kyodo, ngoài các vấn đề về thương mại và thuế quan, chính quyền Trump còn ám chỉ muốn giải quyết các vấn đề tồn đọng khác với các đồng minh Đông Bắc Á như Nhật Bản và Hàn Quốc, đều có quân đội Mỹ đồn trú và nằm dưới sự bảo trợ an ninh của Washington.

Là một phần trong việc chia sẻ chi phí cho lực lượng Mỹ đồn trú tại Nhật Bản, Tokyo cung cấp hỗ trợ cho đồng minh khoảng 2 tỷ USD mỗi năm, số tiền này được Washington chi cho các nhu cầu như nhân công, tiện ích và mua sắm thiết bị phục vụ đào tạo.

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, ông Trump đã gây sức ép với Nhật Bản cũng như Hàn Quốc để tăng chi tiêu cho quốc phòng và hỗ trợ quân sự của Mỹ.

Bảo Minh