Chuẩn hóa chức năng thanh tra chuyên ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam

Kiến nghị truy thu quyền lợi bảo hiểm cho gần 570.000 lao động

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, từ năm 2016, ngành BHXH được giao và triển khai chức năng thanh tra đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT). Thực hiện tốt chức năng thanh tra chuyên ngành được Chính phủ giao (từ năm 2016), đến nay, công tác thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực, mang lại hiệu quả cao.

Thanh tra chuyên ngành BHXH, BHYT tại đơn vị sử dụng lao động. Ảnh: TL

Trong giai đoạn 2016 - 2023, toàn ngành đã tổ chức 115.791 cuộc thanh tra, kiểm tra tại 179.415 đơn vị (trong đó thanh tra chuyên ngành tại 69.282 đơn vị). Qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện, kiến nghị truy thu đối với gần 570.000 lao động chưa đóng, đóng thiếu thời gian, thiếu mức đóng.

Đồng thời, tham mưu ban hành 5.171 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT với tổng số tiền xử phạt là gần 229 tỷ đồng. Trong đó, số tiền phạt đã nộp về ngân sách nhà nước là gần 70 tỷ đồng; kiến nghị truy thu, thu hồi về quỹ BHXH, BHTN, BHYT là 23.790 tỷ đồng.

Theo đánh giá, trong những năm vừa qua, ngành BHXH đã khẳng định được vai trò và khả năng của mình trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra, qua đó góp phần không nhỏ vào việc ngăn chặn tình trạng trốn đóng, chiếm dụng nợ đọng Quỹ BHXH, BHTYT, tạo được niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với ngành trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT.

Đồng thời, qua thanh tra cũng đã góp phần nâng cao tính tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT của người lao động và chủ sử dụng lao động, hiệu quả trong công tác thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT cũng cho thấy hầu hết kết quả thanh tra, kiểm tra là do cơ quan BHXH thực hiện.

Những kết quả tích cực trong công tác thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH giai đoạn 2016 - 2023 đã góp phần rất lớn vào việc giảm tỷ lệ chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN, lạm dụng chính sách BHXH, BHYT, trục lợi các quỹ BHXH, BHYT. Từ đó, đảm bảo quyền lợi an sinh chính đáng cho người lao động trong thời gian qua.

Theo đánh giá của BHXH Việt Nam, mặc dù đạt hiệu quả tích cực, song công tác thanh kiểm tra của ngành vẫn còn nhiều vướng mắc. Đơn cử, tuy có quyền và trách nhiệm tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng cơ quan BHXH lại chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, chứ không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân, đơn vị sử dụng lao động và cơ sở khám chữa bệnh BHYT.

Thành lập cơ quan thanh tra Bảo hiểm xã hội Việt Nam

Chuẩn hóa chức năng thanh tra chuyên ngành BHXH, ngày 11/1/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 03/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ 1/3/2024) quy định về cơ quan thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Theo đó, BHXH Việt Nam được thành lập cơ quan thanh tra.

Ra mắt Thanh tra Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Ảnh: BHXHVN

Chiều ngày 1/3, BHXH Việt Nam đã tổ chức lễ ra mắt Thanh tra BHXH Việt Nam. Theo ông Nguyễn Thế Mạnh - Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam: “Sự kiện có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của ngành BHXH Việt Nam và đặc biệt quan trọng đối với đội ngũ làm công tác thanh tra, kiểm tra của BHXH Việt Nam. Không chỉ là đơn vị tham mưu, giúp việc cho Tổng Giám đốc, Thanh tra BHXH Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức trong ngôi nhà chung “Thanh tra Việt Nam”.

Thanh tra BHXH Việt Nam có tiền thân là Ban Kiểm tra - Pháp chế, đến Ban Kiểm tra, Vụ Thanh tra - Kiểm tra và nay là Thanh tra BHXH Việt Nam.

Cũng theo ông Mạnh, việc thành lập cơ quan thanh tra ở BHXH Việt Nam còn là sự ghi nhận, đánh giá của Quốc hội, Chính phủ đối với vai trò, vị thế và sự đóng góp của ngành trong sự nghiệp an sinh xã hội đất nước.

Để xứng đáng với vị trí, vinh dự mới, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam yêu cầu Thanh tra BHXH Việt Nam tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh, chuyên nghiệp và đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông về nghiệp vụ, tâm huyết với sự nghiệp phát triển chung.

Bên cạnh đó, có phẩm chất đạo đức tốt, sẵn sàng thực hiện và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, theo đúng lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “cán bộ thanh tra cố gắng học tập, học cái hay, tránh cái dở, trau dồi đạo đức cách mạng trong sáng, nâng cao trình độ lý luận, trình độ nghiệp vụ và trình độ chuyên môn để làm việc cho tốt thì đó mới là tiền đồ vẻ vang, là xứng đáng với sự tín nhiệm của Đảng và Chính phủ” - ông Mạnh nói.

Người đứng đầu BHXH Việt Nam cũng yêu cầu Thanh tra BHXH Việt Nam tăng cường phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp, đặc biệt là các cơ quan thanh tra, kiểm tra trong xây dựng kế hoạch thanh tra, thực hiện thanh tra, sử dụng kết quả thanh tra, kiểm tra, chia sẻ kết luận.

Đồng thời, qua công tác thanh tra, kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật cho phù hợp, đặc biệt là chính sách về an sinh xã hội, quản lý tài chính, quỹ.

Ngoài ra, Thanh tra BHXH Việt Nam cần tăng cường và đổi mới hoạt động để sẵn sàng đáp ứng yêu cầu thực hiện tốt các nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT và kiểm tra việc thực hiện chính sách, giải quyết, hưởng các chế độ BHXH, BHTN, BHYT đối với các đơn vị trong và ngoài ngành...

Nghị định 03/2024/NĐ-CP quy định, Thanh tra BHXH Việt Nam là cơ quan của BHXH Việt Nam, thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BHTN theo quy định của Luật BHXH và luật chuyên ngành khác, bảo đảm không chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan khác có thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về BHXH, BHYT, BHTN; thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật. Thanh tra BHXH Việt Nam chịu sự chỉ đạo, điều hành của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam và chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về công tác thanh tra của Thanh tra Chính phủ.

Hà My