Chuẩn nghề nghiệp áp dụng cho cả giảng viên trường công và tư sẽ tạo sự bình đẳng, công bằng

Theo nhiều lãnh đạo CSGDĐH, dự thảo chuẩn nghề nghiệp giảng viên nhằm nâng cao chất lượng và công bằng trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.

Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giảng viên giảng dạy trong cơ sở giáo dục đại học để lấy ý kiến. Dự kiến, Thông tư này áp dụng đồng bộ cả trường công và trường tư.

Trước đó, Thông tư 40/2020/TT-BGDĐT ngày 26/10/2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, bổ nhiệm và xếp lương đối với viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học công lập. Đối với dự thảo Thông tư mới, đối tượng áp dụng là giảng viên giảng dạy trong cơ sở giáo dục đại học và các tổ chức, cá nhân có liên quan, bao gồm cả công lập và tư thục.

Nhiều thuận lợi khi có một chuẩn chung áp dụng cho cả trường công và tư

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Song – Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Miền Đông bày tỏ, việc áp dụng một chuẩn nghề nghiệp chung cho giảng viên ở cả khối trường đại học công và tư là sự khẳng định mạnh mẽ về mặt chính sách cho sự bình đẳng giữa các loại hình cơ sở đào tạo.

Trên thực tế, trong nhiều năm, xã hội vẫn tồn tại những định kiến nhất định về chất lượng giữa trường công và trường tư. Do đó, việc ban hành một bộ chuẩn nghề nghiệp duy nhất, không phân biệt loại hình trường, đã đặt ra một "sàn" chất lượng chung mà mọi giảng viên, dù công tác ở đâu đều phải hướng tới. Điều này gửi đi một thông điệp rõ ràng: chất lượng giáo dục đại học được đo bằng năng lực thực chất của đội ngũ giảng viên và chuẩn mực đào tạo, chứ không phải bởi danh xưng "công lập" hay "tư thục".

Khi tất cả các giảng viên đều được đánh giá dựa trên cùng một hệ quy chiếu về đạo đức, trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn và đặc biệt là năng lực nghiên cứu khoa học, chúng ta đang dịch chuyển từ việc quản lý theo loại hình sang quản lý theo chất lượng. Đây chính là biểu hiện cốt lõi của sự bình đẳng.

 Ảnh minh họa. Nguồn: Website rường Đại học Công nghệ Miền Đông.

Ảnh minh họa. Nguồn: Website rường Đại học Công nghệ Miền Đông.

Ở góc độ quản trị nhà trường, chuẩn nghề nghiệp chung cũng mang lại nhiều thuận lợi nhất định.

Thứ nhất là, tạo ra sự minh bạch. Chuẩn nghề nghiệp cung cấp một bộ tiêu chí rõ ràng, khách quan để các trường xây dựng kế hoạch tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch và phát triển đội ngũ. Cả nhà trường và người giảng viên đều biết rõ mục tiêu cần phấn đấu cho từng chức danh nghề nghiệp.

Thứ hai là, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh. Khi có cùng một mặt bằng về chuẩn, các trường sẽ cạnh tranh với nhau bằng chất lượng đào tạo thực sự, bằng môi trường làm việc, chế độ đãi ngộ và cơ hội phát triển dành cho giảng viên, thay vì chỉ dựa vào các lợi thế sẵn có.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng, việc áp dụng cùng một chuẩn cũng đặt ra những thách thức. Sự bình đẳng về tiêu chuẩn phải đi đôi với sự công bằng về điều kiện thực hiện. Thực tế, giữa các trường công lập và tư thục vẫn có sự khác biệt về lịch sử phát triển, nguồn lực đầu tư, cơ chế tài chính và mức độ tự chủ. Các yêu cầu cao về nghiên cứu khoa học, như chủ trì đề tài hay công bố quốc tế, có thể là một áp lực lớn đối với các trường tư, đặc biệt là các trường còn non trẻ, nếu không có cơ chế hỗ trợ phù hợp.

Vì vậy, để chính sách này thực sự đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, cần có một lộ trình triển khai hợp lý và các chính sách hỗ trợ đi kèm nhằm tạo điều kiện cho khối đại học tư thục có thể tiệm cận và đáp ứng các yêu cầu của chuẩn mới.

Cùng bàn về điểm mới trên, Thạc sĩ Trịnh Hữu Chung – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định cho rằng, việc áp dụng chuẩn nghề nghiệp thống nhất cho giảng viên giảng dạy trong cơ sở giáo dục đại học cho cả khối công lập và tư thục là rất đúng và hoàn toàn hợp lý trong bối cảnh hiện nay.

“Giảng viên nào cũng là giảng viên, vì vậy chúng ta nên có một chuẩn chung, thống nhất, không nên phân biệt công hay tư,” thầy Chung nhấn mạnh.

Chính vì vậy, nếu chuẩn nghề nghiệp giảng viên này được ban hành sẽ trở thành “thước đo cần thiết” để mỗi giảng viên tự nâng cao nghiệp vụ, kiến thức và kỹ năng sư phạm. Hơn nữa, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, ngoài nền tảng kiến thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp, giảng viên cần thường xuyên cập nhật công nghệ mới, nâng cao năng lực ngoại ngữ, đồng thời đổi mới phương pháp giảng dạy cho phù hợp với nhu cầu của người học và xã hội.

Theo thầy Chung, từ nhiều năm nay, nhiều trường đại học tư đã luôn chú trọng tuyển dụng đội ngũ giảng viên có uy tín, trình độ cao, thậm chí mời chuyên gia, giảng viên nước ngoài nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo và phù hợp với yêu cầu của thị trường lao động.

Việc có chuẩn nghề nghiệp giảng viên sẽ là cơ sở để trường tư tích cực chủ động đầu tư kinh phí nhằm bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ, và cũng là động lực để bản thân giảng viên nỗ lực tự hoàn thiện đáp ứng yêu cầu của chuẩn mới.

Theo Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định, việc ban hành chuẩn nghề nghiệp giảng viên áp dụng chung cho cả hệ thống giáo dục đại học sẽ không chỉ đảm bảo công bằng và chất lượng đào tạo, mà còn là động lực để các trường tư phát triển bền vững hơn.

Còn theo Tiến sĩ Đàm Quang Minh – Phó Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Phú Xuân, việc ban hành chuẩn nghề nghiệp giảng viên thống nhất toàn hệ thống là xu hướng tất yếu, hướng tới tạo công bằng, minh bạch và nâng cao chất lượng giáo dục đại học Việt Nam. Đây là việc làm cần thiết và mang lại nhiều lợi ích.

“Tiêu chuẩn chung về nghề nghiệp giảng viên giảng dạy trong cơ sở giáo dục đại học sẽ góp phần nâng cao hiệu quả cho toàn bộ hệ thống giáo dục đại học nước ta, giúp xã hội nhìn nhận rõ hơn chất lượng giảng viên giữa trường công và trường tư. Khi đạt chuẩn như nhau, giảng viên ở khối tư thục cũng có thể nhận được những quyền lợi tương xứng, như khen thưởng hay cơ hội tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước” – Tiến sĩ Minh nhấn mạnh.

Theo thầy Minh, việc thiết lập chuẩn chung về chuyên môn, năng lực ngoại ngữ hay trình độ học thuật là rất cần thiết, bởi đó là những yêu cầu bắt buộc đối với giảng viên đại học hiện nay, bất kể đang công tác tại cơ sở công lập hay tư thục.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Đàm Quang Minh cũng lưu ý, khi chuẩn nghề nghiệp giảng viên trên được ban hành tất yếu sẽ có tác động nhất định đến công tác tuyển dụng và sử dụng đội ngũ giảng viên tại trường đại học tư. Bởi, hiện nay, nhiều trường tư có cơ chế xếp lương, chế độ đãi ngộ và thang bậc khác biệt so với khối công lập. Việc áp dụng chuẩn thống nhất chắc chắn sẽ đặt ra những điều chỉnh nhất định trong chính sách nhân sự của các trường.

Cuộc cách mạng thực sự trong công tác nhân sự tại cơ sở giáo dục đại học tư

Còn theo thầy Song, việc áp dụng một chuẩn nghề nghiệp thống nhất sẽ tạo ra một cuộc cách mạng thực sự trong công tác quản trị nhân sự học thuật tại các trường đại học tư trên cả ba phương diện: tuyển dụng, đánh giá và bồi dưỡng giảng viên.

Về tuyển dụng: Chuẩn mới buộc các trường phải thay đổi hoàn toàn chiến lược tuyển dụng. Trước đây, trường tư có thể linh hoạt hơn, đôi khi ưu tiên kinh nghiệm giảng dạy thực tế hoặc kinh nghiệm làm việc tại doanh nghiệp. Giờ đây, "sàn" tiêu chuẩn đã được thiết lập. Do đó, trường tư cũng không thể bổ nhiệm giảng viên Giảng viên đại học chính hay cao cấp nếu họ không có đủ công trình nghiên cứu khoa học theo quy định và sẽ không tuyển dụng một giảng viên nếu họ không chứng minh được năng lực nghiên cứu khoa học và khả năng ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ vào giảng dạy và các công việc được giao.

Điều này làm cho quy trình tuyển dụng của trường đại học tư tất yếu phải khắt khe hơn, phải cạnh tranh và bắt buộc các có nhiều chế độ đãi ngộ để thu hút được những ứng viên đủ chuẩn, đồng thời cũng giúp nâng cao chất lượng đầu vào của đội ngũ một cách rõ rệt.

Về đánh giá: Chuẩn nghề nghiệp mang đến một bộ "thước đo" khách quan và minh bạch. Quy trình đánh giá giảng viên hàng năm và xét thăng tiến chức danh sẽ không còn cảm tính hay chỉ dựa vào số giờ dạy và phản hồi từ sinh viên. Thay vào đó, sẽ có những chỉ số định lượng cụ thể. Nhờ vậy, tạo ra sự công bằng, thúc đẩy giảng viên phải phát triển toàn diện cả về giảng dạy và nghiên cứu, đồng thời giúp nhà trường dễ dàng hơn trong việc quy hoạch và phát triển đội ngũ kế cận.

Về bồi dưỡng giảng viên: Đây là khía cạnh chịu tác động mạnh mẽ nhất và cũng là nơi thể hiện vai trò của Nhà trường rõ nhất. Trường đại học không thể chỉ "yêu cầu" giảng viên phải đạt chuẩn, mà phải "đầu tư" để họ đạt được chuẩn. Nhà trường sẽ phải xây dựng các chính sách cụ thể và mạnh mẽ hơn để hỗ trợ giảng viên học tập nâng cao trình độ lên tiến sĩ, tài trợ kinh phí thực hiện đề tài nghiên cứu, khuyến khích và thưởng cho các công bố khoa học. Công tác bồi dưỡng sẽ phải chuyển từ cần phải có một chiến lược phát triển sự nghiệp dài hạn, đặc biệt là nâng cao năng lực nghiên cứu cho đội ngũ.

 Sinh viên ngành Ngôn ngữ Trung Quốc, Trường Đại học Phú Xuân trong giờ học. Ảnh: Website Nhà trường.

Sinh viên ngành Ngôn ngữ Trung Quốc, Trường Đại học Phú Xuân trong giờ học. Ảnh: Website Nhà trường.

Dùng một tiêu chuẩn tối thiểu về trình độ và năng lực nghiên cứu khoa học cho tất cả giảng viên, quy định này sẽ xóa bỏ dần khoảng cách và những định kiến về chất lượng đội ngũ giữa hai khối trường. Khi một giảng viên tại trường tư được công nhận chức danh "giảng viên chính" hay "giảng viên cao cấp", xã hội, phụ huynh và sinh viên có thể tin tưởng rằng người thầy đó đã đáp ứng những yêu cầu nghiêm ngặt về chuyên môn và học thuật tương đương với một đồng nghiệp ở bất kỳ trường công lập danh tiếng nào.

Điều này tạo ra một mặt bằng chung, một nền tảng chất lượng đồng đều cho toàn hệ thống. Từ nền tảng đó, sự cạnh tranh giữa các trường sẽ là sự cạnh tranh về môi trường học thuật, về định hướng nghiên cứu, về chính sách đãi ngộ và văn hóa nhà trường, chứ không còn là sự cạnh tranh dựa trên sự chênh lệch về tiêu chuẩn đội ngũ nữa. Về lâu dài, điều này sẽ góp phần làm lành mạnh hóa và nâng cao uy tín chung cho cả hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.

Mặt khác, theo thầy Song, để đảm bảo công bằng giữa trường công – tư, vừa không gây áp lực hoặc bất khả thi cho khối tư thục thì bình đẳng về tiêu chuẩn phải đi đôi với công bằng về cơ hội và có một lộ trình phù hợp. Nếu làm được những điều này, dự thảo chuẩn nghề nghiệp giảng viên nếu được ban hành có thể trở thành một động lực mạnh mẽ để khối trường đại học tư tự nâng cấp và phát triển, góp phần tạo nên một hệ thống giáo dục đại học Việt Nam thực sự chất lượng và công bằng.

Tóm lại, chuẩn nghề nghiệp giảng viên giảng dạy tại cơ sở giáo dục đại học là một bộ khung cần thiết, nhưng để bộ khung đó có "hồn" và tạo ra giá trị thực, cần có những giải pháp quản lý thông minh và một môi trường làm việc thực sự coi trọng chất lượng từ cả bên trong và bên ngoài nhà trường.

Tường San

Nguồn Giáo Dục VN: https://giaoduc.net.vn/chuan-nghe-nghiep-ap-dung-cho-ca-giang-vien-truong-cong-va-tu-se-tao-su-binh-dang-cong-bang-post255102.gd