Chứng khoán lên hạng: Cần hội đủ các điều kiện để thu hút dòng tiền bền vững

TS. Hồ Quốc Tuấn - Giảng viên cao cấp Đại học Bristol (Anh)

Dòng vốn vào Việt Nam sẽ tăng, nhưng theo lộ trình và có chọn lọc

Theo TS. Hồ Quốc Tuấn, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam mang lại hai kỳ vọng chính về dòng vốn đầu tư. Kỳ vọng đầu tiên là dòng vốn từ các quỹ thụ động – những quỹ đầu tư mô phỏng theo chỉ số, sẽ chắc chắn phân bổ vốn vào Việt Nam sau khi quá trình nâng hạng chính thức hoàn tất. Với FTSE Emerging Market All Cap, tỷ trọng của Việt Nam có thể chiếm 0,3-0,5% tổng danh mục, tương đương 300-500 triệu USD. Đây là dòng vốn có tính “bền” và được xem như chắc chắn sẽ vào thị trường Việt Nam sau tháng 3/2026.

Kỳ vọng thứ hai đến từ các quỹ chủ động, nhóm này không bị ràng buộc bởi quy tắc phân bổ cứng và có thể tùy ý lựa chọn cổ phiếu. Việc họ rót vốn phụ thuộc vào chất lượng cổ phiếu, khả năng sinh lời, mức thanh khoản và năng lực quản trị doanh nghiệp của từng công ty Việt Nam. Chính vì vậy, dòng vốn này được đánh giá là có tiềm năng lớn hơn nhiều, với quy mô dự báo từ 1-7 tỷ USD, thậm chí có tổ chức cho rằng có thể đạt 10 tỷ USD.

Theo ông, sự khác biệt giữa hai dòng vốn này cho thấy việc nâng hạng chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ nằm ở sức hấp dẫn nội tại của doanh nghiệp niêm yết và môi trường đầu tư Việt Nam. Khi nhà đầu tư nhìn thấy tăng trưởng lợi nhuận thực chất, quản trị tốt và rủi ro tỷ giá được kiểm soát, họ sẽ có xu hướng phân bổ vốn mạnh hơn, vượt ra ngoài phần vốn “bắt buộc” từ các quỹ thụ động.

Mặc dù vậy, thực tế hiện nay cho thấy khối ngoại vẫn đang bán ròng, không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều thị trường châu Á khác. Nguyên nhân, theo TS. Tuấn, là do dòng tiền toàn cầu đang tái phân bổ sau cú sốc chính sách thuế quan mà Mỹ công bố vào tháng 4/2025. Sau giai đoạn đó, dòng vốn đã di chuyển mạnh sang Hàn Quốc và Nhật Bản, trong khi rút bớt khỏi Trung Quốc, rồi mới phân bổ lại trong khu vực ASEAN. Vì vậy, sự chậm trễ của dòng tiền vào Việt Nam là hiện tượng có tính khu vực, không chỉ mang tính cục bộ.

Dòng tiền toàn cầu đang chuyển hướng, cơ hội cho thị trường mới nổi

Phân tích xu hướng dòng vốn toàn cầu, TS. Hồ Quốc Tuấn cho rằng trước khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục giảm lãi suất vào cuối tháng 10/2025, thị trường đã bắt đầu ghi nhận sự di chuyển của vốn ra khỏi Mỹ và hướng đến châu Âu, nơi triển vọng tăng trưởng ổn định hơn. Tuy nhiên, ông nhận định sớm hay muộn dòng tiền cũng sẽ quay trở lại các thị trường mới nổi, bởi khu vực này đang có triển vọng tăng trưởng cao hơn đáng kể so với nhóm nước phát triển.

Khi rủi ro thương mại và thuế quan giảm dần, cơ hội cho dòng vốn đầu tư trở lại các nền kinh tế mới nổi trở nên rõ ràng hơn. Đặc biệt, với việc Fed tiếp tục chu kỳ cắt giảm lãi suất, các nhà đầu tư toàn cầu sẽ phải xem xét chuyển hướng dòng tiền ra khỏi những khoản đầu tư có thu nhập cố định tại Mỹ và Anh để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các khu vực khác.

Ông dự báo Fed có thể tiếp tục giảm lãi suất thêm vài lần trong năm tới, khiến dòng tiền bắt đầu cân nhắc di chuyển sang châu Á. Tại khu vực này, Nhật Bản và Hàn Quốc đại diện cho nhóm thị trường phát triển, còn Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia ASEAN, trong đó có Việt Nam thuộc nhóm mới nổi đang bật lên.

Tuy nhiên, ông lưu ý rằng dòng vốn di chuyển ra khỏi Mỹ chưa chắc đã đổ thẳng vào cổ phiếu, bởi trái phiếu và vàng vẫn đang là hai kênh đầu tư hấp dẫn nhờ mức sinh lời và khả năng phòng thủ tốt. Từ đầu năm đến nay, đã có thời điểm dòng vốn vào châu Á chủ yếu chảy vào trái phiếu, như giai đoạn tháng 6/2025. Song về dài hạn, khi lợi suất giảm dần và các kênh trú ẩn trở nên kém hấp dẫn, cổ phiếu của các thị trường mới nổi sẽ trở lại vị thế trung tâm.

Theo TS. Tuấn, điều này cũng mở ra triển vọng tích cực cho Việt Nam, bởi nền kinh tế đang duy trì tốc độ tăng trưởng cao, ổn định vĩ mô tốt và định giá cổ phiếu ở mức hấp dẫn so với khu vực. Dòng vốn sẽ không đến ồ ạt trong một thời điểm, mà tăng dần theo chu kỳ chính sách tiền tệ toàn cầu và tiến trình cải thiện nội tại của thị trường trong nước.

Triển vọng thị trường Việt Nam và những yếu tố then chốt

Đề cập đến triển vọng thị trường trong thời gian tới, TS. Hồ Quốc Tuấn cho rằng câu chuyện dòng vốn ngoại chỉ còn là vấn đề thời gian. Với tốc độ tăng trưởng GDP dự kiến đạt hơn 8% năm 2025 và mục tiêu hai con số trong năm 2026, cùng với các chính sách thúc đẩy tăng trưởng quyết liệt, Việt Nam đang dần được nhìn nhận như một điểm đến đầu tư nghiêm túc và hấp dẫn trong mắt các quỹ quốc tế.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng tỷ giá vẫn là yếu tố khiến nhà đầu tư ngoại thận trọng. Việc kiểm soát tốt biến động tỷ giá sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố niềm tin và giảm rủi ro hối đoái, giúp Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn trong mắt nhà đầu tư. Bên cạnh đó, dòng vốn trong nước cũng là yếu tố cần được quan tâm song song. Theo ông, nếu Chính phủ có chính sách khuyến khích đầu tư vào chứng khoán như một kênh đầu tư hiệu quả, tạo điều kiện để dòng tiền nội mạnh hơn, thì dòng tiền ngoại cũng sẽ yên tâm hơn khi tham gia thị trường.

Về lộ trình dòng vốn ngoại, TS. Tuấn dự báo rằng quá trình này sẽ diễn ra từng bước rõ ràng. Sau tháng 3/2026, khi FTSE hoàn tất kỳ review và xác nhận nâng hạng chính thức, các quỹ thụ động trong FTSE Emerging All Cap Index sẽ bắt đầu chuẩn bị danh mục và chọn cổ phiếu, dự kiến trong quý II/2026. Từ tháng 6 đến tháng 9/2026, dòng vốn thụ động sẽ bắt đầu giải ngân mạnh, đánh dấu giai đoạn đầu tiên của làn sóng đầu tư mới.

Song song với đó, các quỹ chủ động đã và đang quan sát thị trường ngay từ thời điểm hiện tại. Khi có thêm tín hiệu thuận lợi về tăng trưởng, tỷ giá và xuất khẩu, họ sẽ bắt đầu giải ngân sớm hơn, thậm chí trước cả khi nâng hạng chính thức. Theo ông, việc các quỹ này chấm dứt xu hướng bán ròng kéo dài nhiều năm và chuyển sang mua ròng trong năm 2026 là hoàn toàn khả thi, nếu Việt Nam duy trì được động lực kinh tế và ổn định vĩ mô.

TS. Hồ Quốc Tuấn cũng nhấn mạnh rằng định giá thị trường chứng khoán Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp so với các nước cùng nhóm. Theo dữ liệu từ Fiintrade, P/E trung bình khoảng 14,9 lần, thấp hơn so với mặt bằng trên 16 lần của nhóm thị trường mới nổi. Khi tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp được đẩy mạnh trong giai đoạn 2025-2026, định giá sẽ còn hấp dẫn hơn, qua đó tạo điều kiện cho dòng vốn mới gia tăng.

Từ góc nhìn dài hạn, ông cho rằng sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam phụ thuộc vào ba yếu tố then chốt. Thứ nhất là duy trì ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát và tỷ giá trong khi vẫn đạt tăng trưởng cao. Thứ hai là xây dựng thị trường chứng khoán trở thành kênh đầu tư phổ biến và có thanh khoản cao, được hỗ trợ bằng chính sách và cơ sở hạ tầng phù hợp. Thứ ba là tăng cường minh bạch, cải thiện quản trị doanh nghiệp và nâng cao chất lượng hàng hóa niêm yết, qua đó củng cố niềm tin nhà đầu tư. Khi ba yếu tố này được thực hiện đồng bộ, sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam sẽ tăng mạnh và thu hút dòng vốn quốc tế ổn định, bền vững hơn.

Trần Hương