Chương trình liên kết đào tạo quốc tế: Ngày càng khó tuyển sinh
Trong mùa tuyển sinh năm nay, chương trình liên kết đào tạo quốc tế (liên kết giữa các trường đại học tại Việt Nam với các trường đại học nước ngoài) tại nhiều trường đại học (ĐH) tiếp tục gặp khó khi không tuyển đủ chỉ tiêu, phải xét tuyển bổ sung. Trước thực tế này, nhiều trường đã quyết định ngừng tuyển sinh, chú trọng đầu tư nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo trong nước để đạt chuẩn kiểm định.
Nhiều chương trình dừng tuyển sinh
Năm 2025, Trường ĐH Mở TPHCM tuyển sinh 6 chương trình liên kết đào tạo quốc tế với 2 trường ĐH của Australia và một trường ĐH của Pháp với điểm chuẩn thấp nhất trường là 15 điểm (điểm thi tốt nghiệp THPT). Tuy nhiên, hiện trường vẫn phải xét tuyển bổ sung mỗi ngành 20 chỉ tiêu. Những năm trước, trường này có đến 13 chương trình liên kết quốc tế, nhưng do tuyển sinh khó khăn nên hiện nay chỉ còn 6 chương trình.
Sinh viên chương trình liên kết quốc tế của Trường ĐH Công nghệ TPHCM trong giờ học thực hành. Ảnh: THANH HÙNG
Tại Trường ĐH Công nghiệp TPHCM cũng có chương trình liên kết với ĐH Angelo State - ASU (Mỹ) theo hình thức 2 + 2 (2 năm đầu học tại Việt Nam, 2 năm sau học tại Mỹ), bằng tốt nghiệp do ASU cấp. Theo đó, có 8 chương trình được trường tuyển sinh tại Việt Nam, gồm Quản trị kinh doanh, Marketing, Kinh doanh quốc tế, Tài chính ngân hàng, Kế toán, Ngôn ngữ Anh, Khoa học máy tính, Quản lý tài nguyên và môi trường. Tuy nhiên, từ năm 2022 đến nay, tình hình tuyển sinh rất khó khăn, và năm 2024 trường ngừng tuyển sinh.
Tương tự, Trường ĐH Quốc tế (ĐH Quốc gia TPHCM) có nhiều chương trình liên kết quốc tế. Trường có gần 30 chương trình liên kết theo nhiều hình thức, như 2+2 (2 năm học trong nước, 2 năm học ở nước ngoài), 3+1 (3 năm học trong nước, 1 năm học ở nước ngoài), 4+0 (du học tại chỗ).
Tùy chương trình, sinh viên có 2-3 năm học tại Việt Nam, sau đó chuyển sang các trường đối tác ở Anh, Mỹ, Australia, New Zealand để học tiếp và tốt nghiệp. Sinh viên được nhận bằng tốt nghiệp từ trường liên kết thuộc tốp 30 của Anh và Mỹ. Thế nhưng, trong vài năm gần đây, trường có gần 1.500 chỉ tiêu cho các chương trình liên kết quốc tế nhưng chưa khi nào tuyển được 50% chỉ tiêu.
Ghi nhận tại nhiều trường thành viên của ĐH Quốc gia Hà Nội, Trường ĐH Ngoại thương, Trường ĐH Duy Tân, Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TPHCM, Trường ĐH Công nghệ TPHCM..., tình hình tuyển sinh nhiều chương trình liên kết quốc tế cũng đang gặp khó khăn, chưa năm nào tuyển đủ chỉ tiêu, có ngành phải dừng tuyển sinh.
Chưa quan tâm đến kiểm định chất lượng
Theo thống kê của Cục Hợp tác quốc tế (Bộ GD-ĐT), tính đến tháng 6-2025, cả nước có 423 chương trình liên kết đào tạo tại các cơ sở ĐH, trải rộng trên 67 ngành gồm: nhóm ngành kinh tế - quản lý chiếm 51%, nhóm ngành khoa học - kỹ thuật - công nghệ chiếm gần 20%...
Bên cạnh đó, 32 trường cao đẳng cũng đang thực hiện 77 chương trình liên kết đào tạo. Tuy nhiên, có đến 62,71% chương trình không được xếp hạng, đánh giá chất lượng, hạn chế trong chất lượng tuyển sinh đầu vào như năng lực ngoại ngữ, kết quả học bạ và điểm thi THPT tương đối thấp…
Sinh viên chương trình liên kết quốc tế của Trường ĐH Công nghệ TPHCM trong giờ học nhóm. Ảnh: THANH HÙNG
TS Nguyễn Quốc Anh, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TPHCM, cho biết, hầu hết các chương trình liên kết quốc tế chỉ tuyển sinh được một lớp quy mô khoảng 30-50 sinh viên. So với giai đoạn trước, số lượng này giảm và công tác tuyển sinh cũng trở nên khó khăn hơn. Sinh viên có nhu cầu du học hiện nay đứng trước nhiều lựa chọn từ các quốc gia có học phí cao (như Mỹ, Anh, Australia) đến các nước, vùng lãnh thổ có mức học phí vừa tầm hoặc nhiều học bổng (như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc...).
Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh của các chương trình chất lượng cao trong nước với chi phí hợp lý đã thu hút nhiều sinh viên, làm suy giảm lợi thế của các chương trình liên kết. Ngoài ra, sự phục hồi mạnh mẽ của du học trực tiếp sau đại dịch Covid-19 đã lấy đi nhóm đối tượng từng chọn liên kết quốc tế như “bước đệm”. Tất cả những yếu tố này cộng hưởng khiến việc tuyển sinh của các chương trình liên kết quốc tế khó đạt được quy mô và sức hút như giai đoạn trước đây.
Ngoài những nguyên nhân khách quan, TS Nguyễn Trung Nhân, Trưởng Phòng đào tạo, Trường ĐH Công nghiệp TPHCM, cho rằng, có những nguyên nhân khác như học phí chương trình liên kết quốc tế hiện cao gấp đôi chương trình trong nước. Nếu học chuyển tiếp ở nước ngoài (chương trình 2+2, 3+1...) thì học phí thường cao hơn gấp 4,5 lần, thậm chí ở một số trường học phí cao hơn cả 10 lần so với học tại Việt Nam.
Cùng với đó, hiện nay Malaysia, Đài Loan (Trung Quốc) không chỉ có mức học phí rẻ hơn mà còn có nhiều chương trình tài trợ học bổng hấp dẫn nên thí sinh có sự tính toán và chuyển hướng. Ngoài ra, điều kiện ngoại ngữ (tiếng Anh) cũng là một trở ngại đối với người học.
Theo đại diện các trường, trước đây chỉ có một số trường ĐH lớn thực hiện liên kết đào tạo với các trường nước ngoài, và đối tác đều là những trường có uy tín, chất lượng. Tuy nhiên, hiện nay, theo Luật Giáo dục đại học 2018, các trường được tự chủ trong việc liên kết đào tạo với nước ngoài nên khó tránh tình trạng các trường ồ ạt mở ngành liên kết đào tạo quốc tế, dẫn đến khó đảm bảo chất lượng.
Do đó, Bộ GD-ĐT cần có một cuộc tổng kiểm tra các điều kiện đảm bảo chất lượng (cơ sở vật chất, đội ngũ), đẩy mạnh kiểm định các chương trình liên kết. Những chương trình không đảm bảo chất lượng thì Bộ GD-ĐT cần xử phạt và yêu cầu ngừng tuyển sinh.
