Chuyển biến rõ rệt

Năm nay, tổng kế hoạch đầu tư công được giao là 1.090.850 tỷ đồng, gồm 884.585 tỷ đồng Thủ tướng Chính phủ giao, 141.341 tỷ đồng vốn cân đối địa phương tăng thêm và 64.923,8 tỷ đồng chuyển sang từ các năm trước. Theo số liệu thống kê của Bộ Tài chính, hiện số vốn đã phân bổ là 987.441 tỷ đồng. Nếu không tính vốn cân đối ngân sách địa phương giao tăng, số vốn đã phân bổ đạt 846.100 tỷ đồng, bằng 95,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Có 38.485,5 tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương chưa được phân bổ chi tiết, chiếm 4,35% kế hoạch. Có 18 bộ, cơ quan Trung ương và 10 địa phương đề nghị giảm 9.993,02 tỷ đồng kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm 2025. Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh giảm 4.696,8 tỷ đồng của 10 bộ, cơ quan Trung ương và 3 địa phương để bổ sung cho 3 bộ, cơ quan Trung ương và 17 địa phương theo Nghị quyết 124/NQ-CP. Còn lại 5.296,2 tỷ đồng, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, tổng hợp để báo cáo cấp có thẩm quyền.

Về giải ngân, lũy kế đến ngày 31/7 đạt hơn 358.188 tỷ đồng, bằng 32,84% kế hoạch. Ước giải ngân đến ngày 31/8 đạt trên 434.006 tỷ đồng, bằng 39,79% kế hoạch. Trong đó, giải ngân vốn kế hoạch các năm trước chuyển sang đạt 24.832 tỷ đồng bằng 38,25% kế hoạch; giải ngân vốn kế hoạch năm 2025 đạt hơn 409.174 tỷ đồng bằng 39,9% kế hoạch.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, những kết quả này là rất tích cực, phản ánh sự nỗ lực của các bộ, ngành và địa phương. Bởi nếu so sánh với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tỷ lệ giải ngân đạt 46,3%; theo chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm, đạt 49,5%. Như vậy, so với cùng kỳ năm 2024, giải ngân năm 2025 cao hơn cả về số tương đối và tuyệt đối.

Dù đạt được những kết quả như vậy, nhưng giải ngân vốn đầu tư công thời gian qua cũng gặp rất nhiều khó khăn, thách thức bởi cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Cụ thể như việc tổ chức, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Do một số xã chưa kịp kiện toàn nên thiếu các vị trí liên quan đến đầu tư công, như kế toán, quản lý dự án… dẫn đến các thủ tục liên quan đến dự án, thanh quyết toán phải chờ hoàn thiện.

Tiếp theo là một số dự án phải rà soát, điều chỉnh để phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp. Nhiều công trình trước đây do cấp huyện quản lý nay phải chuyển giao sang đơn vị, đầu mối khác. Dù đã có hướng dẫn cụ thể nhưng trong quá trình triển khai vẫn phát sinh một số vướng mắc do ở mỗi địa phương có điều kiện và tình hình khác nhau.

Khó khăn nữa liên quan đến phân bổ vốn. Từ đầu năm đến nay, vẫn còn khoảng 38,5 nghìn tỷ đồng vốn ngân sách trung ương chưa phân bổ. Thể chế, pháp luật cũng còn một số tồn tại, khó khăn như các văn bản, nghị định, thông tư, hướng dẫn luật chưa được ban hành kịp thời. Giải phóng mặt bằng, biến động giá nguyên vật liệu, điều chỉnh quy hoạch, thay đổi thiết kế… cũng ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ giải ngân.

Đầu tư công được gọi là “xương sống” của nền kinh tế, là “chìa khóa” mở ra không gian phát triển mới, khơi thông các “điểm nghẽn” về hạ tầng, logistics và liên kết vùng, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ dẫn dắt dòng vốn tư nhân, thu hút FDI, kích thích đầu tư toàn xã hội. Vốn đầu tư công được giải ngân đúng thời điểm, đúng trọng tâm có thể tạo ra các hiệu ứng dây chuyền như tăng sản xuất, tạo sinh kế, cải thiện thu nhập, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và ổn định đời sống nhân dân.

Bởi vậy, trong công điện mới đây nhất, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu các bộ, ngành và địa phương lập kế hoạch giải ngân chi tiết theo từng dự án, kiểm soát tiến độ hàng tuần, hàng tháng. Đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, tháo gỡ những vướng mắc về đất đai, tài nguyên, thủ tục hành chính; chủ động điều chuyển vốn từ các dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt, nhu cầu cao. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xử lý nghiêm tập thể, cá nhân cố tình gây chậm trễ hoặc thiếu trách nhiệm. Thay thế ngay cán bộ yếu kém, xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực, tham nhũng trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công...

Ninh Hà