Chuyển đổi xe buýt điện: Chủ trương đúng, nhưng cần lộ trình khả thi
Ngày 26/8, Ủy ban MTTQ TP.HCM tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của HĐND Thành phố ban hành Quy định về lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh trên địa bàn.
Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM, việc Thành phố xây dựng Dự thảo Nghị quyết về “chuyển đổi xanh, cụ thể là lộ trình thay thế xe buýt sử dụng nhiên liệu hóa thạch bằng xe buýt điện và năng lượng sạch” là một chủ trương đúng đắn, cấp bách và phù hợp với xu thế phát triển bền vững trên toàn cầu.
Đây không chỉ là một bước đi mang tính chiến lược nhằm cụ thể hóa cam kết của Việt Nam về việc đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, mà còn là hành động triển khai các cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98 của Quốc hội.
Hội nghị phản biện xã hội về chuyển đổi sang xe buýt điện diễn ra ngày 26/8
Riêng đề án chuyển đổi xe buýt điện, dù có những chính sách hỗ trợ đáng ghi nhận, song mô hình được đề xuất trong dự thảo, theo Luật sư Hậu vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro và chưa tham khảo từ các mô hình thành công ở một số nước trên thế giới.
Trong đó, hạn chế lớn là yêu cầu doanh nghiệp phải có nền tảng “tài chính mạnh” và tài sản đảm bảo để vay vốn hàng trăm tỷ đồng. Điều này khiến các hợp tác xã vận tải nhỏ là lực lượng quan trọng trong giao thông công cộng khó lòng tham gia. Ngoài ra, đề án chưa tính đến chi phí thay pin – chiếm 30-50% giá trị xe và phát sinh sau 3 -7 năm, gây rủi ro tài chính rất lớn cho doanh nghiệp.
Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM phát biểu
Nếu nhìn kinh nghiệm từ trường hợp của Thành phố Thâm Quyến (Trung Quốc) cho thấy, thành công đến từ mô hình cho thuê tài chính và yêu cầu nhà sản xuất bảo hành pin trọn đời, giúp giảm áp lực vốn đầu tư.
Ông Hậu đề xuất, có thể mở rộng áp dụng thêm các mô hình kinh doanh đã được chứng minh hiệu quả như: dịch vụ cho thuê pin hàng tháng và trạm hoán đổi pin, giúp loại bỏ hoàn toàn thời gian sạc, tối ưu hóa hiệu suất hoạt động và giảm áp lực lên lưới điện vào giờ cao điểm.
Cũng đồng tình việc chuyển đổi các phương tiện giao thông sang xe điện và năng lượng xanh là cần thiết, song bà Ung Thị Xuân Hương, Chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM băn khoăn về lộ trình chuyển đổi. Bởi theo Quyết định 876 của Thủ tướng Chính phủ thì lộ trình của cả nước đến năm 2050 sẽ chuyển đổi 100%, nhưng dự thảo nghị quyết của HĐND TP.HCM lại đặt mốc 2030, rút ngắn đi rất nhiều.
Bà Ung Thị Xuân Hương, Chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM
Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất hỗ trợ lãi suất vay vốn đầu tư chuyển đổi phương tiện và xây dựng trạm sạc điện. Đây là hai chính sách then chốt để khuyến khích hợp tác xã, doanh nghiệp đầu tư. Tuy nhiên, theo bà Hương, chính sách hỗ trợ của thành phố chưa đủ hấp dẫn. Nếu mức hỗ trợ không đủ bù đắp chi phí đầu tư ban đầu và rủi ro công nghệ thì doanh nghiệp có thể không mặn mà với việc chuyển đổi. Mặt khác, cơ quan soạn thảo trong tờ trình đề án cũng chưa đưa ra vấn đề xử lý xe cũ như thế nào.
"Đây là vấn đề rất quan trọng, nhất là những xe còn rất mới, còn mười mấy năm mới hết hạn, giải quyết ra sao, thu mua lại hay hỗ trợ thế nào? Bởi vì nhiều doanh nghiệp vừa đầu tư hàng loạt xe chỉ 1-2 năm nay. Theo chúng tôi, với phương tiện cũ không đủ điều kiện thì loại bỏ dần theo niên hạn sử dụng. Những xe còn hạn thì nên cải tạo hoặc áp dụng biện pháp giảm phát thải để tiếp tục sử dụng. Nếu thu hồi hết, cả những xe vẫn còn hạn sử dụng thì không khả thi, rất tốn kém" - bà Hương nêu ý kiến.
