Chuyện gì đang xảy ra với ông Trump?

Mới đây, một khảo sát cho biết tỉ lệ ủng hộ ông Trump đã giảm chỉ còn 38%, mức thấp nhất kể từ khi ông trở lại nắm quyền, do dân Mỹ không hài lòng về chi phí sinh hoạt tăng cao và cuộc điều tra Jeffrey Epstein.

Chưa dừng lại ở đó, ông Trump đang phải đối mặt với hàng loạt động thái khước từ và phản ứng ngược ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa - những tín hiệu hiếm thấy kể từ thời điểm sau vụ tấn công Điện Capitol ngày 6/1/2021. Khi đó, ông nhanh chóng lấy lại vị thế “người không thể thay thế” trong đảng. Lần này, ông có thể làm điều tương tự - nhưng thách thức đang lớn hơn nhiều.

Những cú hãm phanh từ chính đồng minh trong đảng, cộng với loạt kết quả bầu cử bất lợi tại New Jersey, Virginia, Georgia và Pennsylvania - nơi cử tri ồ ạt ủng hộ các ứng viên Dân chủ - đang phác họa một đảng Cộng hòa bắt đầu tính toán cho kỷ nguyên “hậu Trump”, Politico nhận định.

Tỷ lệ ủng hộ thấp nhất trong nhiệm kỳ

Cuộc khảo sát trực tuyến do Reuters/Ipsos thực hiện trên 1.017 người Mỹ trưởng thành trong bốn ngày, kết thúc hôm 17/11, với sai số khoảng 3%.

Kết quả công bố ngày 18/11 cho thấy mức độ ủng hộ Tổng thống Donald Trump giảm xuống còn 38% - mức thấp nhất kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng.

Nguyên nhân chính khiến tỉ lệ ủng hộ lao dốc là sự bất mãn của cử tri trước cách ông xử lý tình trạng chi phí sinh hoạt leo thang, cùng với những phản ứng tiêu cực liên quan tới cuộc điều tra xung quanh “tỉ phú ấu dâm” Jeffrey Epstein.

Khi bắt đầu nhiệm kỳ, ông Trump đạt mức ủng hộ 47%. Khảo sát mới cho thấy con số này giảm thêm 2 điểm so với đầu tháng 11, và giảm tổng cộng 9 điểm kể từ tháng 1, thời điểm ông nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai.

Tỷ lệ ủng hộ của ông Trump giảm rõ rệt do ảnh hưởng tiêu cực từ hồ sơ Epstein. Ảnh: CNN.

Mức ủng hộ hiện nay gần chạm đáy tương tự nhiệm kỳ đầu (33%) và cũng tiệm cận mức thấp nhất 35% từng ghi nhận dưới thời ông Joe Biden.

“Vấn đề nằm ở giá cả. Người dân tức giận và không tin nổi chi phí họ phải chi trả mỗi ngày”, chiến lược gia Cộng hòa Doug Heye nhận định.

Khảo sát cũng cho thấy tỉ lệ ủng hộ ông Trump trong chính nhóm cử tri Cộng hòa giảm còn 82%, thấp hơn 5 điểm so với đầu tháng.

Chỉ 26% người Mỹ cho rằng ông Trump xử lý tốt bài toán chi phí sinh hoạt, giảm từ mức 29% hồi đầu tháng. Lạm phát vẫn duy trì ở mức cao với giá tiêu dùng tăng 3% trong 12 tháng qua, dù thị trường lao động có dấu hiệu hạ nhiệt.

Khoảng 65% người được hỏi - trong đó có tới 1/3 cử tri Cộng hòa - không hài lòng với nỗ lực kiềm chế chi phí sinh hoạt của ông Trump.

Một trong những trụ cột chính sách kinh tế của ông là tăng thuế nhập khẩu để bảo vệ sản xuất nội địa. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo đây chính là yếu tố khiến giá cả càng tăng mạnh. Trước sức ép dư luận, tuần trước ông Trump đã tạm giảm thuế nhập khẩu với cà phê, thịt bò, chuối và một số hàng thiết yếu khác.

Đảng Cộng hòa "phớt lờ"

Một năm trước, việc Quốc hội do Cộng hòa kiểm soát bỏ phiếu áp đảo ủng hộ điều mà ông Trump phản đối gần như là điều không tưởng. Nhưng điều đó đã xảy ra với bộ hồ sơ Epstein.

Trong nhiều năm, nhiều người ủng hộ ông Trump xem kho tài liệu của FBI về tỉ phú ấu dâm Jeffrey Epstein như “chén thánh”, có thể phơi bày mạng lưới buôn người quy mô lớn liên quan đến các chính trị gia và giới tinh hoa.

Tuy nhiên, ông Trump - người từng có quan hệ xã hội với Epstein trước khi “đoạn tuyệt” hơn một thập kỷ - yêu cầu đảng Cộng hòa dừng việc truy tìm hồ sơ này. Ông phủ nhận mọi cáo buộc, và không có bằng chứng cho thấy ông liên quan đến hoạt động phạm tội của Epstein.

Thế nhưng nỗ lực vận động của ông lại thất bại. Ông Trump không thuyết phục được các nghị sĩ Cộng hòa ngừng bỏ phiếu yêu cầu Bộ Tư pháp công bố toàn bộ tài liệu. Chiến dịch gây áp lực đặc biệt nhắm vào Hạ nghị sĩ Lauren Boebert cũng không đi đến đâu.

Theo khảo sát, chỉ 20% người Mỹ - gồm 44% cử tri Cộng hòa - ủng hộ cách ông Trump xử lý vấn đề liên quan đến Epstein.

Hồ sơ khiến quan hệ giữa ông Trump và Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene (áo trắng) rạn nứt. Ảnh: Reuters.

Những diễn biến này xảy ra trong bối cảnh ảnh hưởng của ông Trump trong Đảng Cộng hòa đang có dấu hiệu suy giảm. Quốc hội do đảng này kiểm soát đã thông qua yêu cầu Bộ Tư pháp công bố toàn bộ hồ sơ Epstein - điều mà ông Trump phản đối suốt nhiều tháng trước khi bất ngờ “quay xe” ủng hộ vào ngày 16/11.

Sự chia rẽ quanh hồ sơ Epstein cũng khiến mối quan hệ giữa ông Trump và các đồng minh thân cận rạn nứt, đặc biệt là với Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene.

Gần như cùng thời điểm, ông Trump tiếp tục không thể kéo đảng Cộng hòa Indiana theo ý mình trong vấn đề tái phân chia khu vực bầu cử nhằm giúp GOP giành thêm một ghế Hạ viện vào năm 2026.

Dù vận động nhiều tháng, lãnh đạo đảng tại bang cho biết họ không đủ phiếu. Ông Trump đe dọa rằng sẽ ủng hộ đối thủ của một số nghị sĩ trong bầu cử sơ bộ. Tuy nhiên, nỗ lực của ông có thể bị vô hiệu hóa bởi đối sách của đảng Dân chủ ở Virginia và California.

Chính sách thuế quan bị hoài nghi

Trong nhiều năm, ông Trump coi thuế quan là “vũ khí thương lượng” chủ lực với các nước. Song Tòa án Tối cao, bao gồm cả các thẩm phán do ông bổ nhiệm, lại đặt câu hỏi liệu tổng thống có thể sử dụng quyền khẩn cấp để áp thuế tùy ý hay không.

Cuộc tranh luận tại tòa được đánh giá là bất lợi rõ rệt cho phía ông Trump. Dù khó dự đoán phán quyết cuối cùng, ông Trump dường như đang chuẩn bị tinh thần cho một thất bại có thể giáng đòn mạnh vào chương trình kinh tế của ông - vốn đặt thuế quan làm trung tâm của hàng loạt thỏa thuận thương mại.

Chính sách thuế quan - vũ khí định hình chương trình nghị sự của ông Trump có nguy cơ bị Tòa án tối cao bác bỏ. Ảnh: Reuters.

Bế tắc tại Thượng viện và chỉ trích từ cốt lõi MAGA

Ông Trump từ lâu đã không thành công khi áp đặt cách vận hành Thượng viện. Gần đây, những can thiệp của ông vào các quy tắc thủ tục khiến sự bất lực này càng lộ rõ.

Trong thời gian chính phủ đóng cửa kéo dài, ông liên tục thúc ép Thượng viện Cộng hòa bỏ cơ chế filibuster - yêu cầu tối thiểu 60 phiếu để thông qua phần lớn dự luật. Lãnh đạo Thượng viện John Thune lập tức bác bỏ, khẳng định ông Trump không thể toại nguyện.

Tại Ủy ban Tư pháp Thượng viện, ông cũng thất bại khi gây sức ép buộc Chủ tịch Chuck Grassley bỏ truyền thống “blue slip” 100 năm qua - quyền của thượng nghị sĩ tiểu bang phản đối ứng viên thẩm phán hoặc công tố liên bang.

Grassley, dù luôn đứng về phía ông Trump trong các cáo buộc Bộ Tư pháp “đàn áp chính trị”, vẫn kiên quyết giữ quy tắc. Hệ quả là nhiều ứng viên mà ông Trump ưa thích chưa thể được chuẩn thuận.

Đặc biệt, suốt gần một thập kỷ, bản năng chính trị của ông Trump luôn hòa nhịp với tâm lý MAGA - giúp ông vượt qua hai lần luận tội, các cáo trạng hình sự và trở thành cựu tổng thống đầu tiên mang án hình sự nhưng vẫn trở lại Nhà Trắng.

Nhưng gần đây, chính những đồng minh trung thành nhất cũng lên tiếng cảnh báo khi Trump “chệch hướng” trong chính sách kinh tế.

Đề xuất vay thế chấp 50 năm cho người mua nhà khiến các gương mặt ảnh hưởng trong MAGA phản ứng dữ dội, làm dấy lên căng thẳng giữa Nhà Trắng và “sa hoàng nhà ở” Bill Pulte của ông Trump.

Ngoài ra, phát biểu bảo vệ visa H-1B, cho rằng người Mỹ “thiếu một số kỹ năng”, cũng gây bão. Nhiều gương mặt MAGA phản ứng giận dữ, buộc Nhà Trắng phải khẳng định chính sách của Trump vẫn ưu tiên lao động Mỹ và đang cải tổ hệ thống H-1B để ngăn lạm dụng.

Phương Linh