Chuyên gia cảnh báo lá chắn tên lửa Israel chưa sẵn sàng trước mối đe dọa mới

Tên lửa Iran được phóng trong một cuộc diễn tập quân sự ở miền Nam nước này năm 2024. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Cuộc xung đột hồi tháng 6 không chỉ phơi bày quy mô mối đe dọa tên lửa của Iran, mà còn cho thấy giới hạn của các hệ thống phòng thủ Israel được triển khai để đối phó.

Iran tăng tốc

Tờ The Times of Israel ngày 30/12 cho biết, trong bối cảnh Iran đang tiến hành tái thiết và điều chỉnh các hoạt động tên lửa của nước này, Israel và Mỹ đang loay hoay bởi kho dự trữ tên lửa đánh chặn đã cạn kiệt cùng chu kỳ sản xuất kéo dài.

Gần đây, NBC (Mỹ) đưa tin rằng các quan chức Israel lo ngại về chương trình tên lửa đạn đạo đang phát triển của Iran, khi một nguồn tin giấu tên cảnh báo rằng sản lượng tên lửa của Tehran có thể lên tới 3.000 quả mỗi năm.

Một thông tin khác cho biết Israel ước tính Iran hiện sở hữu khoảng 2.000 tên lửa đạn đạo, gần bằng số lượng mà nước này có trước thềm cuộc chiến 12 ngày.

Các nhà phân tích nhận định rằng thiệt hại mà Israel gây ra cho chương trình tên lửa đạn đạo của Iran trong cuộc xung đột tháng 6 ít nghiêm trọng hơn so với đánh giá ban đầu.

Ngày 12/6, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) phát động chiến dịch quân sự quy mô lớn nhắm vào hàng loạt mục tiêu chiến lược tại Iran, trong đó có các cơ sở hạt nhân, căn cứ quân sự. Israel nêu bật rằng mục đích của chiến dịch có tên "Sư tử trỗi dậy" này là ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân.

Về phần mình, Iran đáp trả bằng hàng loạt tên lửa tầm xa nhằm vào Tel Aviv. Iran xác nhận các đợt phóng tên lửa thuộc chiến dịch mang tên "Lời hứa Chân thật 3", do Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) phát động. 12 ngày giao tranh giữa Iran và Israel chấm dứt sau khi 2 bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn ngày 24/6.

Dù dư luận chủ yếu chú ý tới chương trình tên lửa của Iran, các chuyên gia cho rằng điểm yếu nguy hiểm hơn lại nằm ở năng lực phòng thủ Israel.

Israel có thực sự sẵn sàng?

Khói lửa bốc lên từ tòa nhà bị trúng tên lửa của Iran tại Tel Aviv, Israel tối 14/6/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Trọng tâm của vấn đề là nguồn cung hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ, đặc biệt là hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD). Trong lần Israel và Iran giao tranh gần nhất, kho tên lửa đánh chặn của Mỹ đã bị rút cạn ở mức đáng kể để đối phó với các đòn tấn công, khiến giới quan sát đặt câu hỏi liệu Israel có thể tiếp tục dựa vào hỗ trợ phòng không từ Mỹ với cường độ tương tự trong những lần xung đột tiếp theo hay không.

Ông Ari Cicurel tại Viện Do Thái về An ninh quốc gia Mỹ (Jinsa) có trụ sở ở Washington D.C, nhận định: “Cả Israel lẫn Mỹ đều đã sử dụng lượng tên lửa đánh chặn khổng lồ… và vẫn còn rất xa mới có thể bổ sung trở lại mức dự trữ như trước đây”.

Theo các báo cáo được công bố vài tuần sau cuộc chiến 12 ngày, lực lượng Mỹ đã bắn từ 100 đến 150 tên lửa THAAD, mỗi chiếc có giá ước tính 12,7 triệu USD, đồng thời giúp bắn hạ khoảng 500 tên lửa do Iran phóng.

Tổng cộng, trong suốt 12 ngày xung đột, lượng tên lửa đánh chặn THAAD sử dụng tương đương với khoảng 1/4 tổng kho dự trữ của hệ thống này. JINSA cho rằng các hệ thống THAAD của Mỹ đảm nhiệm khoảng một nửa số vụ đánh chặn tên lửa thành công trong suốt cuộc chiến.

Ngoài THAAD, lực lượng Mỹ cũng bắn khoảng 80 tên lửa đánh chặn RIM-161 Standard Missile-3 đặt trên tàu.

Theo số liệu của Bộ Quốc phòng Israel, trong cuộc xung đột hồi tháng 6, hệ thống phòng không đa tầng của nước này duy trì tỷ lệ thành công khoảng 86% khi chống các tên lửa đạn đạo phóng từ Iran.

Cán cân cụ thể giữa hoạt động đánh chặn của Mỹ và Israel hiện vẫn là ẩn số, khi Israel chưa công khai số liệu chính thức về lượng tên lửa đánh chặn đã triển khai. Tuy nhiên, 36 tên lửa đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ và rơi trúng các khu vực đông dân cư, khiến 32 người thiệt mạng và hơn 3.000 người bị thương. Các tên lửa, cùng với cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái, đã gây thiệt hại cho 2.305 căn hộ trong 240 tòa nhà, cùng với hai trường đại học và một bệnh viện, khiến hơn 13.000 người Israel phải di dời.

Theo ông Cicurel, cuộc giao tranh bộc lộ bài học khó khăn cho cả Israel và các đồng minh. Ông cho rằng khối lượng khổng lồ các tên lửa đánh chặn phải triển khai đã phơi bày hạn chế, nhất là trước các cuộc tấn công tên lửa dồn dập, kéo dài với cường độ cao.

Tình trạng căng thẳng đối với kho dự trữ của Mỹ đã buộc Washington phải đẩy nhanh nỗ lực xây dựng lại kho tên lửa. Trong những tháng gần đây, Mỹ đã thành lập Hội đồng Tăng tốc Đạn dược, phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng rằng tốc độ sản xuất hiện tại chưa tương thích với các cuộc xung đột hiện đại, sử dụng nhiều tên lửa.

Những quan ngại này vẫn tiếp tục trong tháng 9, khi The Wall Street Journal cho biết Bộ Quốc phòng Mỹ đang hối thúc các nhà sản xuất tên lửa tăng tốc sản xuất ở mức độ chưa từng có tiền lệ, với mục tiêu nhân đôi, thậm chí nhân bốn quy mô đầu ra.

Tuy nhiên, ngay cả khi Mỹ có thể bổ sung đáng kể kho tên lửa đánh chặn THAAD trước khả năng xảy ra xung đột Israel - Iran tiếp theo, Israel có thể không nhận được mức hỗ trợ tương tự từ Mỹ nếu Washington tập trung vào những nơi khác.

Theo ông Cicurel, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày càng tập trung chú ý chiến lược vào những nơi khác như châu Âu, Trung Quốc và Venezuela.

Theo ông Cicurel, dù chính quyền Tổng thống Trump vẫn xem Israel là đối tác chiến lược của Mỹ, nhưng điều đó chưa đủ để bảo đảm sự ủng hộ của Washington trong một cuộc đối đầu tương lai giữa Tel Aviv với Tehran.

Ông nhấn mạnh rằng Israel cần mở rộng hơn nữa quan hệ đối tác này, trong bối cảnh Mỹ đang ngày càng tập trung vào những khu vực khác trên thế giới.

Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ được triển khai tại Israel năm 2019. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Đáng chú ý, chuyên gia kỳ cựu về chính sách hàng không, không gian và tên lửa, ông Tal Inbar, lại bày tỏ hoài nghi về những thông tin gần đây liên quan đến hồi sinh sản xuất tên lửa của Iran. “Những con số đó… quá cao đối với bất kỳ quốc gia nào, không chỉ riêng Iran”, ông Inbar đánh giá.

Bên cạnh đó, ông lưu ý rằng ngay cả các ngành công nghiệp quốc phòng tiên tiến nhất thế giới cũng chưa thể duy trì sản xuất tên lửa kéo dài ở tốc độ như vậy. Nhưng tên lửa đạn đạo vẫn có thể được sản xuất tương đối nhanh chóng và trên quy mô lớn, vượt xa sản xuất tên lửa đánh chặn THAAD, vốn liên quan đến các chu kỳ lắp ráp và thử nghiệm kéo dài.

“Tốc độ sản xuất tên lửa đánh chặn THAAD tại Lockheed Martin là dưới 20 chiếc một năm”, ông Inbar nhấn mạnh. Kế hoạch mua sắm của Lầu Năm Góc hiện chỉ vận động mua 37 tên lửa đánh chặn THAAD vào năm 2026, con số tương đương một phần nhỏ so với số lượng được sử dụng để bảo vệ Israel trong cuộc xung đột 12 ngày.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc