Chuyên gia, người trẻ nói gì về 'Bản sắc Việt Nam, năng lực toàn cầu'

Các chuyên gia tại cuộc hội thảo “Kiến tạo giáo dục song ngữ - Bản sắc Việt Nam, năng lực toàn cầu”

Chuyên gia định nghĩa thế nào về bản sắc Việt?

Ngày 15/11, Trường Phổ thông Liên cấp Olympia tổ chức hội thảo “Kiến tạo giáo dục song ngữ - Bản sắc Việt Nam, năng lực toàn cầu”, với sự tham gia của nhiều chuyên gia uy tín trong nước và quốc tế, cùng đông đảo phụ huynh học sinh.

Sự kiện mở ra góc nhìn đa chiều về hành trình các trường học nuôi dưỡng căn tính Việt và phát triển năng lực toàn cầu cho thế hệ trẻ trong thời kỳ hội nhập sâu rộng mà Olympia là một ví dụ điển hình.

TS. Nguyễn Nam (Giảng viên Fulbright, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, ThS Đông Á học

Là diễn giả mở màn cho hội thảo, TS. Nguyễn Nam (Giảng viên Fulbright, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam, ThS Đông Á học; TS Ngôn ngữ & Văn minh Đông Á – Harvard) mang đến bài chia sẻ xoay quanh câu hỏi: “Bản sắc Việt là gì và vì sao giữ gốc Việt không hề mâu thuẫn với việc vươn ra toàn cầu?”

Từ trải nghiệm nhiều năm nghiên cứu và quan sát phụ huynh, học sinh, Ts Nam cho rằng di sản văn hóa Việt Nam, khi được khai thác đúng cách trong trường học, không chỉ nuôi dưỡng căn tính mà còn trở thành năng lực toàn cầu, giúp học sinh tự tin hội nhập.

Ông nhấn mạnh vai trò của gia đình - nhà trường trong việc biến “chất Việt” thành điểm mạnh cạnh tranh, đồng thời khẳng định bản sắc Việt là nền tảng để người trẻ phát triển bền vững trong thời đại toàn cầu hóa.

Lệ Diễm (Đạo diễn xuất sắc nhất Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam 2021 (trái) và diễn viên Phương Nam (vai Tạ trong “Mưa đỏ”) (phải)

Điểm nhấn của hội thảo là tọa đàm đa góc nhìn với sự tham gia của nhà làm phim Hà Lệ Diễm (Đạo diễn xuất sắc nhất Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam 2021, có tác phẩm“Những đứa trẻ trong sương” vào shortlist 15 Phim tài liệu xuất sắc tại giải Oscar 2023) chia sẻ về việc đưa bản sắc vào nghệ thuật và lớp học song ngữ.

NCS. Nguyễn Đình Thành - đồng sáng lập Elite PR School, chuyên gia truyền thông văn hóa – nhấn mạnh rằng bản sắc Việt là năng lực cạnh tranh toàn cầu; diễn viên Phương Nam (vai Tạ trong “Mưa đỏ”) nói về kết nối lịch sử - di sản với giáo dục song ngữ.

TS. Nguyễn Chí Hiếu- Giám đốc Học thuật Olympia, Tiến sĩ Stanford, Thủ khoa MBA Oxford, 18 tuổi, anh là người đầu tiên của dòng họ bước sang nước Anh học tập. Một năm đầu ở Anh là cảm giác tự ti và rất “quê”. Nhưng càng có cơ hội tiếp xúc và đi một vòng lớn, từ gặp hoàng gia Anh hay người về tài chính, ngân hàng, đến cuối năm 20 tuổi, anh lại thích quay về thời quê đó của mình.

“Khi càng mở rộng ra thế giới, tôi càng thấy chữ” thật” quan trọng. Đó mới là cái của mình. Vì thế, với học sinh, tôi muốn các học sinh của mình có thể thích nghi vào mọi môi trường, nhưng là chính mình, có thể dùng dao hay dùng dĩa đều được”- anh Hiếu chia sẻ.

Người trẻ nói gì?

Một số đại diện học sinh của Olympia cũng mang đến góc nhìn của người trẻ về hành trình khám phá và giữ gìn bản sắc Việt Nam trong thời hội nhập.

Em Diệu Anh- học sinh K10 của trường Olympia cho rằng, chúng con nhờ được học qua trải nghiệm, qua dự án, qua giao lưu văn hóa, nên vừa có tư duy quốc tế, vừa có niềm tự hào dân tộc.

Ở trường Olympia, học sinh chúng con không chỉ học “cái gì”, mà còn được học “vì sao?” và “học để làm gì?”

Trong thời kì hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, sự tác động và phổ biến của các ngôn ngữ như Tiếng Anh, Tiếng Trung, Tiếng Hàn... đã trở thành một phần quen thuộc trong đời sống hiện đại. Ở các không gian công cộng như trung tâm thương mại, nhà hàng hay mạng xã hội, việc sử dụng ngôn ngữ nước ngoài xuất hiện ngày càng nhiều. Đồng thời, còn là chìa khóa mở ra cơ hội nghề nghiệp và học tập trong tương lai. Là công cụ để ta có thể du học ở các nước phát triển, làm việc trong môi trường quốc tế, hoặc hợp tác với bạn bè khắp năm châu.

Tuy nhiên, sự phổ biến của các ngôn ngữ này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến bản sắc cá nhân và dân tộc. Nhiều bạn trẻ hiện nay thích nói chuyện thường ngày bằng tiếng Anh hơn là tiếng Việt, dần quên mất vẻ đẹp và sự phong phú của ngôn ngữ mẹ đẻ.

Nhìn trên diện rộng, nếu không cẩn trọng, chúng ta có thể vô tình đánh mất gốc văn hóa, thứ giúp Việt Nam trở nên khác biệt trong thế giới toàn cầu hóa. Vì vậy, những bài học trên lớp, những dự án và chuyến đi trải nghiệm, những kết nối từ bài học ra cuộc sống sẽ luôn luôn giúp chúng con vững vàng, tự tin và yêu thêm con đường đến lớp, ngõ phố thân quen, gia đình bé nhỏ, đất nước mến thương của mình.

Vì vậy, là những thế hệ trẻ người Việt, Diệu Anh cho rằng, hội nhập không có nghĩa là hòa tan. Chúng con cần giỏi ngoại ngữ để vươn ra thế giới, nhưng đồng thời phải giữ gìn và tự hào về tiếng Việt, văn hóa và lịch sử dân tộc.

Trong tương lai, chúng con mong muốn dùng công nghệ, truyền thông và sáng tạo nội dung đa ngôn ngữ để lan tỏa giá trị Việt Nam- từ ẩm thực, nghệ thuật ̀đến phong tục tới bạn bè quốc tế. Ngoài ra, thế hệ trẻ còn có thể đưa tinh thần Việt vào sáng tạo hiện đại, như thiết kế, thời trang, điện ảnh, và công nghệ. Khi những giá trị truyền thống được kết hợp cùng tư duy sáng tạo và hội nhập, văn hóa Việt sẽ không chỉ được “giữ lại” mà còn phát triển, lan tỏa và sống động hơn bao giờ hết.

Một Việt Nam trẻ trung, tự tin, hội nhập, nhưng vẫn đậm đà bản sắc dân tộc. Hội nhập quốc tế là tất yếu, nhưng nếu không biết mình là ai, thì dù đi xa đến đâu, ta

cũng chỉ là chiếc lá lạc trong cơn gió toàn cầu. Nhờ những gì học được ở Olympia, từ kiến thức, trải nghiệm đến những giá trị sống - con hiểu rằng: Là công dân toàn cầu không có nghĩa là mất đi cội nguồn, mà là mang cội nguồn Việt Nam đến với thế giới và hơn lúc nào hết, mỗi chúng con đã dần thấm thía bản sắc văn hóa dân tộc để bồi tụ cho mình những giá trị của bản ngã cá nhân, để tự mình trả lời được câu hỏi “Việt Nam trong con là gì?” và để sau này, mỗi chúng con sẽ cùng nhau mang và đưa Việt Nam đi xa, bay cao trong kỷ nguyên và thời đại mới, kỷ nguyên của khoa học, công nghệ và thời đại toàn cầu hóa.

“Con tin rằng thế hệ trẻ chúng con, bằng tri thức, bằng sáng tạo và bằng tình yêu Việt Nam, sẽ cùng nhau giữ gìn, phát huy và làm mới bản sắc dân tộc. Để Việt Nam không chỉ là một đất nước trên bản đồ, mà là một nền văn hóa sống mãi trong thế giới đầy biến động này”- Diệu Anh chia sẻ.

Em Bảo Châu và Bá Dũng chia sẻ về bản sắc Việt và năng lực toàn cầu

Em Bảo Châu cho rằng, với chúng con, bản sắc Việt và năng lực toàn cầu đều quý giá, nhưng điều quan trọng nhất là cách những trải nghiệm ấy chạm vào đời sống mỗi ngày. Khi sống cùng với một tác phẩm văn học có giá trị thời đại, chúng con được học cách nhìn sâu vào con người, lắng nghe bằng trái tim và hành động tử tế.’

“Khi tấm màn nhung khép lại, bài học về nhân tính, trách nhiệm, khát vọng sống một đời hữu ích và xứng đáng vẫn còn ở đó để chúng con tiếp tục thực hành tiếp trên hành trình trưởng thành của mình”- Bảo Châu nhấn mạnh.

Em Bá Dũng cho rằng, Tiếng Việt giúp chúng con gọi tên cảm xúc và cội nguồn; tiếng Anh mở rộng chân trời và đối thoại với thế giới. Qua từng buổi tập, từng trang nghiên cứu, chúng con trưởng thành ngày một tốt hơn: biết suy nghĩ độc lập, biết đồng cảm, biết hợp tác để tạo ra giá trị. (Bá Dũng)

Băn khoăn về “điểm mù” trong việc giáo dục con?

Các chuyên gia tham gia hội thảo cho rằng, phụ huynh, dù ở Việt Nam hay bất cứ đâu, hiện đều có những “điểm mù” trong việc giáo dục con.

TS. Nguyễn Chí Hiếu- Giám đốc Học thuật Olympia

TS. Nguyễn Chí Hiếu- Giám đốc Học thuật Olympia, Tiến sĩ Stanford, Thủ khoa MBA Oxford, chia sẻ về những sai lầm của cha mẹ trong giáo dục con. Qua những câu chuyện anh kể, chính bố mẹ nhiều khi đã vô tình tước đoạt đi cái quyền được vượt khó của con. Nhiều đứa trẻ lớn lên quá đầy đủ, mà thiếu đi năng lực tư duy, năng lực quyết định, cảm xúc lỏng lẻo.

TS Hiếu cho biết, phụ huynh của trường anh có người làm quan chức, là doanh nhân. Những phụ huynh ấy vẫn gửi gắm nhờ anh dạy và giúp các con cho anh mong con vào các trường top 2, top 3 trên thế giới.

“Đó là mục tiêu rất tuyệt vời. Tôi cho rằng dạy để có một học sinh giỏi không thực sự khó. Tôi chắc xã hội này rất nhiều thầy cô giáo giỏi. Kể cả bạn là học bình thường cấp một, học bình thường cấp hai. Nhưng đến lớp tám, lớp chín vào tay một vài giáo viên giỏi vẫn có thể bứt phá lên rất nhanh”- TS Hiếu nói.

Tuy nhiên, TS Hiếu cho rằng, khi nói chuyện với phụ huynh, anh luôn hỏi “Các anh chị có bao nhiêu thời gian nghỉ phép 1 năm để dành cho con”. Thay bằng, nghỉ hè bắt con đi học SAT, ACT, anh lại khuyên bố mẹ hãy dẫn con đi lang thang khắp nơi thì sẽ tốt hơn nhiều. Và chính những chuyến đi, những câu chuyện sẽ bồi đắp chất “phù sa” cho đứa trẻ.

Các người trẻ như Hà Lệ Diễm (Đạo diễn xuất sắc nhất Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam 2021 hay diễn viên Phương Nam (vai Tạ trong “Mưa đỏ”) họ muốn con họ là phiên bản của những đứa trẻ hạnh phúc. Đó là những đứa trẻ không cần xuất sắc trong học tập nhưng chắc chắn phải được hạnh phúc.

Và họ đều thừa nhận, kiến thức thì có thể học được mãi, nhưng mà bản sắc của con người, có lẽ nhất là nên tận dụng khi con mình còn nhỏ, trước năm 15 tuổi.

Diễn viên Phương Nam tự tin cho rằng, hiện tại anh chưa thấy "điểm mù" nào trong giáo dục với con. Anh luôn muốn con được hạnh phúc và sẵn sàng cũng như cố gắng để có mặt bên con trong mọi sự kiện.

NCS. Nguyễn Đình Thành - đồng sáng lập Elite PR School

NCS. Nguyễn Đình Thành - đồng sáng lập Elite PR School, chuyên gia truyền thông văn hóa cho rằng, cái khó nhất của phụ huynh thời đại này chính là mình phải sống mà vượt qua được những cái mà mình vẫn cho rằng cái giá trị đấy nó mới là chuẩn.

Theo ông Thành, làm cha mẹ, chúng ta đều đồng ý rằng là muốn cho con hạnh phúc, nhưng mà chữ hạnh phúc trong thời điểm chúng ta của các con nó khác nhau. Hạnh phúc của chúng ta dựa trên những cái chúng ta được bố mẹ truyền lại . Hạnh phúc là mình phải làm bằng mọi giá, vượt qua đói nghèo để có thể vượt lên là trở thành ai đó trong xã hội. Với mình, hạnh phúc phải là ai đó trong xã hội nhưng với các bạn thì có lẽ không cần như thế.

“Tôi nghĩ, cái điểm mù lớn nhất của mình đó chính là làm sao mà đồng điệu được cái từ điển của con cái và từ điển của mình. Chúng ta khó có thể đo mức độ hạnh phúc của con bằng cái từ điển của mình”- ông Thành nêu quan điểm.

Đỗ Hợp