Chuyển giao, mở lối tự chủ công nghệ đường sắt, tàu điện ngầm

Ban hành các cơ chế, chính sách cần thiết để triển khai nhanh các dự án đường sắt

Ngày 23/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt chủ trì phiên họp thứ 4 của Ban Chỉ đạo. Hội nghị kết nối trực tuyến từ trụ sở Chính phủ tới 18 tỉnh, thành phố có các dự án đường sắt đi qua.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp - Ảnh: VGP/ Nhật Bắc

Tại cuộc họp, Ban Chỉ đạo tập trung kiểm điểm việc thực hiện nhiệm vụ sau phiên họp thứ 3, rà soát những kết quả đạt được, những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là về thể chế để sớm trình Quốc hội xem xét. Nội dung trọng tâm là thúc đẩy tiến độ triển khai dự án đường sắt tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đảm bảo khởi công vào ngày 19/12 tới. Đánh giá tình hình giải phóng mặt bằng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và đề ra các giải pháp cho giai đoạn còn lại của năm 2025.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, từ sau phiên họp thứ 3 vào ngày 9/7 đến nay, Thủ tướng và các Phó Thủ tướng đã chủ trì nhiều cuộc họp và ban hành gần 20 văn bản chỉ đạo. Các bộ, ngành và địa phương được giao 39 nhiệm vụ, trong đó đã hoàn thành 16 nhiệm vụ quan trọng.

Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Chính phủ Nghị định hướng dẫn công tác phát triển khoa học, công nghệ đường sắt và thẩm định 37 tiêu chuẩn Việt Nam. Bộ Công Thương trình Đề án phát triển công nghiệp đường sắt. Bộ Tài chính hướng dẫn các địa phương phân chia nội dung bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có kế hoạch di dời đường điện cao thế,các địa phương đã khởi công khu tái định cư từ ngày 19/8.

Với tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, tư vấn đã cơ bản hoàn thành khảo sát, xác định hướng tuyến, quy mô và phương án thiết kế đường vào các ga, quảng trường ga để làm việc thỏa thuận thống nhất với các địa phương được 25/28 ga.

Đại diện các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp dự và phát biểu tại phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Chuyển giao công nghệ để tự chủ đường sắt

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương trong triển khai nhiệm vụ và thu xếp vốn cho các dự án lớn. Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về đàm phán vay vốn cho dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; đề xuất phát hành trái phiếu Chính phủ để huy động vốn cho dự án này, cũng như phương án chuyển giao công nghệ dự án; lập Đề án tái cơ cấu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam; rà soát, hướng dẫn chủ đầu tư về cung cấp điện nguồn, hệ thống điện và nhu cầu điện đảm bảo cung cấp cho các dự án đường sắt.

Về yêu cầu, các công việc, nhiệm vụ chung thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, khối lượng, nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo là hết sức nặng nề, phức tạp, tiến độ gấp, đặc biệt là Bộ Xây dựng và các địa phương. Quá trình triển khai các dự án phải bảo đảm chất lượng, kỹ thuật, tiến độ, hiệu quả, khả thi. Thủ tướng nhấn mạnh, cách tiếp cận là chuyển giao công nghệ, từng bước phát triển, tự chủ công nghệ đường sắt, tàu điện ngầm, phát triển hệ sinh thái đường sắt.

Thủ tướng yêu cầu thực hiện theo nguyên tắc "6 rõ" (rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền) để "3 dễ" (dễ kiểm tra, dễ đôn đốc, dễ đánh giá). Việc triển khai phải đảm bảo "3 có" (có lợi ích của Nhà nước, có lợi ích của người dân, có lợi ích của doanh nghiệp) và "2 không" (không tham nhũng, không thất thoát).

Thủ tướng giao Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn đầu tư. Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng khẩn trương phân bổ nguồn vốn giải phóng mặt bằng, bảo đảm giải ngân đúng tiến độ. UBND các tỉnh, thành có dự án đi qua đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật và xây dựng khu tái định cư.

Thủ tướng giao các Phó Thủ tướng Chính phủ theo phân công tiếp tục sát sao chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao, kịp thời tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Với dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với các địa phương hoàn tất phương án tuyến và vị trí các ga lớn trong tháng 10, chuẩn bị điều kiện để khởi công dự án thành phần 1 vào ngày 19/12. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy nhanh thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường, Bộ Tài chính khẩn trương đàm phán hiệp định vay vốn.

Thủ tướng cũng yêu cầu thúc đẩy tiến độ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Bộ Xây dựng và Bộ Khoa học và Công nghệ hoàn thiện và công bố 37 Tiêu chuẩn Việt Nam trong tháng 10/2025, chuẩn bị hồ sơ đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư theo cơ chế đặc thù.

Với các dự án đường sắt đô thị Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, Thủ tướng chỉ đạo các địa phương đẩy nhanh hoàn thiện hồ sơ vốn ODA, điều chỉnh dự án và chuẩn bị khởi công tuyến số 2 TP. Hồ Chí Minh cuối năm nay. Thủ tướng lưu ý cần ưu tiên số 1 cho dự án tàu điện ngầm kết nối sân bay Long Thành với sân bay Tân Sơn Nhất, TP. Hồ Chí Minh.

Đối với tuyến Hà Nội - Lạng Sơn và Hải Phòng - Móng Cái, các địa phương và Bộ Xây dựng khẩn trương xây dựng hướng tuyến, thúc đẩy tiến độ. Tổng công ty Đường sắt chủ động chuyển giao công nghệ, chuẩn bị nhân lực, vật lực để triển khai hiệu quả.

Nguyên Thảo