Chuyển hướng sản xuất xanh để thu hút đơn hàng xuất khẩu

Để không bị bỏ lại trong cuộc đua toàn cầu, nhiều hợp tác xã đã chuyển biến trong việc đổi mới tư duy sang sản xuất các sản phẩm xanh, sạch. Nhiều ý kiến cho rằng, giữa bối cảnh thị trường nhiều biến động và khó khăn, đây là yếu tố sống còn nhằm tạo sức bật cho thương hiệu của hợp tác xã phát triển và xuất khẩu bền vững.

Bưởi da xanh do Hợp tác xã Mỹ Phong, ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ Phong, thành phố Mỹ Tho cung cấp xuất khẩu. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN

Theo các chuyên gia, sản xuất xanh, xuất khẩu xanh, tiêu dùng xanh… đã và đang trở thành xu hướng phát triển trên toàn cầu. Tại các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như Hoa Kỳ, châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… người tiêu dùng ngày càng có xu hướng quan tâm nhiều đến bảo vệ môi trường bên cạnh chất lượng và giá cả sản phẩm.

Điển hình như thị trường châu Âu (EU) đang có xu hướng dịch chuyển rất mạnh sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng các yêu cầu về kiểm dịch động thực vật, quy tắc về truy xuất nguồn gốc, các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và quy trình đóng gói, vận chuyển.

Do đó, với nền kinh tế định hướng về xuất khẩu như Việt Nam, việc chuyển đổi xanh của các hợp tác xã được xem là tất yếu và sống còn. Hơn nữa, hợp tác xã muốn tận dụng được cơ hội từ hiệp định thương mại tự do (FTA) để tăng kim ngạch xuất khẩu hàng nông sản vào các thị trường cần lưu ý đến các giải pháp thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu bền vững.

Hợp tác xã na dai Đông Triều là một trong những điển hình trong việc kêu gọi các hộ trồng na chuyển đổi canh tác theo quy trình VietGAP, hữu cơ, sản xuất theo hướng nâng cao giá trị gia tăng. Đáng lưu ý, nhờ sản xuất khoa học, có liên kết và sản phẩm chứa hàm lượng khoa học cao, thông số đã được mã hóa, đáp ứng nhu cầu của đối tượng người tiêu dùng và thị trường khó tính. Đặc biệt, trung bình 1 ha trồng na áp dụng quy trình VietGAP hiện cho sản lượng trên 10 tấn quả/năm, doanh thu trên 300 triệu đồng, tăng hơn 2 tấn, gần 70 triệu đồng so với trồng na theo phương thức truyền thống.

Hợp tác xã Nông sản hữu cơ Kiên Giang, phường An Bình, thành phố Rạch Giá.Ảnh: Vũ Sinh - TTXVN

Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Chủ tịch HĐQT của Hợp tác xã Tam Nông Việt Nam (chuyên sản xuất mặt hàng tương ớt và một số loại nông sản, ở huyện Củ Chi, Tp.HCM) chia sẻ, trong quá trình phát triển sản phẩm, hợp tác xã luôn tìm kiếm bao bì đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Nhật Bản. Cụ thể, lựa chọn khay nhôm làm bao bì đóng gói cho tương ớt và sản phẩm chế biến đông lạnh.

Theo và Nguyễn Thị Vân Anh, việc nâng cao chất lượng và bao bì giúp đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao nhất; giúp an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt, thân thiện với môi trường và phù hợp xu hướng xanh. Điều này cho thấy việc sớm chuyển đổi sản xuất xanh, xanh hóa bao bì sản phẩm của hợp tác xã rất đáng khích lệ. Đây là chiến lược thông minh để xây dựng hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ và niềm tin nơi người tiêu dùng quốc tế.

Tương tự, ông Lê Văn Tám, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Sông Hồng sản xuất ống hút Ecos có nguồn gốc từ rau củ hữu cơ cho hay, sau nhiều năm nghiên cứu đơn vị đã tìm ra công thức sản xuất ống hút được làm từ rau củ hữu cơ, có thể xào, luộc, nhúng lẩu. Đặc biệt, sản phẩm có thể ngâm lâu trong nước mà không bị nhớt, không chua, chịu được tất cả khí hậu và có thể làm thức ăn cho cá khi đã qua sử dụng.

“Sản phẩm được kiểm định chất lượng với số lượng lên đến 1.000 thành phần cũng như chứng minh diện tích trồng nguồn nguyên liệu không ảnh hưởng đến đất rừng. Hiện ống hút Ecos đã được cấp chứng chỉ an toàn thực phẩm (FDA) của Hoa Kỳ”, ông Lê Văn Tám bày tỏ.

Chị Hoàng Thị Hải, Giám đốc Hợp tác xã Nông sản an toàn Liên Minh cho hay, với diện tích canh tác nhỏ; quy trình sản xuất chưa được tối ưu, gây ô nhiễm môi trường; bà con nông dân còn lạm dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất…đã tác động trực tiếp lên thành phẩm chè của địa phương. Chè của bàn con sản xuất ra chưa đạt yêu cầu về độ đẹp, hương thơm... nên giá bán chỉ dao động khoảng trên dưới 100.000 đồng/kg.

Nhận thấy những hạn chế này, hợp tác xã đã vận động bà con chuyển đổi sang canh tác theo hướng hữu cơ, giảm thiểu hóa chất, đảm bảo an toàn cho người sản xuất và người tiêu dùng. Sau hơn 2 năm đổi mới, hiện nay 100% thành viên hợp tác xã sử dụng phân bón hữu cơ, tuân thủ quy trình sản xuất an toàn. Mỗi tháng, hợp tác xã Nông sản an toàn Liên Minh sản xuất và bán ra thị trường 2,5 - 3 tấn chè khô, doanh thu ước đạt hơn 500 triệu đồng.

Mới đây, nhiều chuyên gia đã đưa ra khuyến cáo trước việc nhu cầu sử dụng thực phẩm, nông sản hữu cơ tăng khiến tình trạng gian lận chứng nhận hữu cơ cũng gia tăng. Điều này vừa làm khó người tiêu dùng, vừa hạ thấp thương hiệu sản phẩm của doanh nghiệp, hợp tác xã trên thị trường quốc tế.

Ông Trần Văn Hiếu, Giám đốc Công ty DACE, một đơn vị chuyên xuất khẩu các loại nông sản, gia vị cho biết, các mặt hàng có chứng nhận hữu cơ quốc tế sẽ có giá bán cao hơn. Chẳng hạn như hồ tiêu, gừng, nghệ, quế hồi nếu đạt tiêu chuẩn Organic EU và Organic USDA sẽ có giá bán cao hơn khoảng 10- 25% , thậm chí cao hơn nữa so với những sản phẩm thông thường.

Theo ông Hiếu, chỉ có chứng nhận hữu cơ cụ thể mới giúp đơn vị xuất khẩu xác định và xây dựng được lòng tin với khách hàng. Điều này cũng giúp hợp tác xã, doanh nghiệp Việt Nam khẳng định được quy trình sản xuất của mình, khẳng định được sản phẩm mình làm ra là tự nhiên, không hóa chất. Tuy nhiên, trước nhu cầu sử dụng nông sản, hàng hóa hữu cơ tăng cao và mức gia tăng kinh tế khi xuất khẩu mặt hàng này, tình trạng gian lận chứng nhận hữu cơ ngày càng gia tăng.

Thực tiễn hiện nay, nhiều hợp tác xã sản xuất hữu cơ, có chứng nhận hữu cơ chân chính ở Việt Nam rất đau đầu với vấn đề gian lận, giả mạo chứng nhận hữu cơ. Chẳng hạn như Hợp tác xã nông nghiệp dịch vụ thương mại xã Ea H'đing (Đắk Lắk) trồng chanh dây hữu cơ xuất khẩu sang châu Âu nhưng có thời điểm phải đối mặt với tình trạng cạnh tranh không lành mạnh từ những đơn vị cũng quảng bá có chứng nhận hữu cơ từ một doanh nghiệp mà hợp tác xã đã liên kết chứng nhận, xuất khẩu chanh dây.

Tương tự, Hợp tác xã xoài Mỹ Xương (Đồng Tháp) cũng từng gặp tình trạng xoài Mỹ Xương bị mạo danh xuất khẩu. Điều này không chỉ làm mất uy tín của những đơn vị sản xuất hữu cơ, mà còn ảnh hưởng đến cả ngành nông sản Việt Nam xuất khẩu. Bởi mở cửa thị trường đã khó, giữ được thị trường xuất khẩu còn khó hơn.

Uyên Hương/BNEWS/TTXVN