Chuyển từ 'trông chờ hỗ trợ' sang tự lực vươn lên

Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỉnh Quảng Trị đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Nhờ đa dạng hóa sinh kế, nhiều mô hình kinh tế hiệu quả ra đời, góp phần cải thiện đời sống người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng cao.

Vươn lên từ cặp dê, đàn heo bản địa

Tại thôn Húc Nghì (xã Tà Rụt, tỉnh Quảng Trị), ông Hồ Văn Quan được bà con trong vùng nhắc đến như một minh chứng cho tinh thần không cam chịu đói nghèo. Trước đây, gia đình ông Quan thuộc diện cận nghèo, sinh kế phụ thuộc vào nương rẫy nên thu nhập bấp bênh. Năm 2009, gia đình được hỗ trợ vốn mua 3 con dê giống nên ông mạnh dạn bắt tay vào chăn nuôi.

Nhờ được tập huấn kỹ thuật, ông Hồ Văn Quan hiểu rõ vai trò của việc phòng bệnh, dinh dưỡng, chuồng trại trong chăn nuôi. Vì vậy, chỉ sau vài năm chăm sóc, đàn dê của gia đình ông Quan đã phát triển lên hơn 20 con, mang lại nguồn thu khoảng 30 triệu đồng/năm. Bên cạnh chăn nuôi dê, nhờ được vay vốn ưu đãi, ông Quan nuôi thêm 6 con trâu và trồng, chăm sóc 6 ha tràm. Đến cuối năm 2018, gia đình ông Quan chính thức thoát nghèo, vươn lên khá giả với tổng thu nhập bình quân khoảng 80 triệu đồng/năm.

Mô hình dê giống khởi nghiệp mang lại sinh kế cho thanh niên ở vùng cao Quảng Trị

Hay như trường hợp gia đình ông Lê Quang Thao (ngụ thôn 5, xã Ba Lòng), trước đây chăn nuôi gia súc thường thả rông trong rừng. Cách chăn nuôi này gặp nhiều rủi ro, đặc biệt rất khó khăn trong việc phòng dịch. Năm 2019, ông được hỗ trợ 15 con bò lai, giống cỏ, máy cắt thức ăn để làm mô hình nuôi bò nhốt chuồng.

Có được sự hỗ trợ, ông Thao xây chuồng kiên cố, trồng thêm 2 ha cỏ voi và không ngừng học hỏi kỹ thuật chăn nuôi. Nhờ tuân thủ quy trình chăn nuôi, đàn bò của gia đình ông ít bị bệnh, lớn nhanh, mang lại thu nhập cao hơn trước. Hiệu quả trông thấy từ việc nuôi bò nhốt chuồng, ông Thao đã mạnh dạn liên kết với 2 hộ khác thành lập tổ hợp tác chăn nuôi, hiện đàn bò đã phát triển lên hơn 50 con.

Tại xã La Lay - nơi đa phần người đồng bào Pa Cô, Vân Kiều sinh sống. Vì địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt nên đời sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Để giúp người dân thoát nghèo, vươn lên, thời gian qua UBND xã La Lay đã triển khai nhiều mô hình sinh kế phù hợp, trong đó nổi bật là mô hình nuôi heo bản địa.

Trước đây, gia đình bà Hồ Thị Hoa (80 tuổi, ngụ thôn A Ngo, xã La Lay) nuôi theo kiểu thả rông nên heo chậm lớn và hiệu quả mang lại rất thấp. Năm 2024, bà Hoa cùng 3 hộ khác được chính quyền hỗ trợ 30 con heo giống Vân Pa, đồng thời hỗ trợ vay vốn xây chuồng và tập huấn kỹ thuật chăm sóc.

Nhờ thay đổi tư duy chăn nuôi, nhiều hộ dân ở xã La Lay đã vươn lên nhờ đàn heo bản địa

Nhờ chăn nuôi bài bản, đàn heo của nhóm bà Hồ Thị Hoa phát triển nhanh, ít dịch bệnh. Sau hơn một năm chăn nuôi, đàn heo đã phát triển lên gần 100 con. Khi heo đạt 25-30kg, các hộ dân xuất bán với giá gần 150.000 đồng/kg. Để duy trì và phát triển mô hình, tiền lời được chia đều cho các hộ dân tham gia, đồng thời trích ra một phần để mua thức ăn cũng như con giống.

Ngoài mô hình chăn nuôi heo Vân Pa, tại xã La Lay mô hình dê giống khởi nghiệp cũng đang được nhân rộng, mở ra hướng phát triển kinh tế khả quan cho thanh niên địa phương. Trước đó, năm 2018, Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế La Lay đã xây dựng, triển khai mô hình này. Theo đó, mỗi hộ tham gia đều được tập huấn kỹ thuật chăn nuôi và hỗ trợ cặp dê giống trị giá khoảng 4,5 triệu đồng. Đến nay, đã nhiều hộ tham gia mô hình này và từ cặp dê giống ban đầu đã phát triển lên cả chục con.

Ông Lê Quang Thạch, Chủ tịch UBND xã La Lay, cho biết toàn xã hiện có 766 hộ nghèo, chiếm 43,9%. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã La Lay xây dựng 3 khâu đột phá, trong đó phát triển kinh tế, xóa nghèo bền vững là nội dung quan trọng. Mục tiêu giảm ít nhất 5% hộ nghèo mỗi năm đang được địa phương này hiện thực hóa thông qua các mô hình sinh kế cụ thể, mang lại hiệu quả thiết thực.

Theo ông Thạch, nhờ sự hỗ trợ của các đơn vị, ban ngành và nỗ lực của địa phương, các mô hình sinh kế đã được triển khai, phù hợp với từng hộ dân. Đặc biệt, từ nguồn vốn Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, đến nay địa phương đã triển khai nhiều mô hình nuôi heo Vân Pa cho 16 hộ dân. Qua theo dõi, các hộ đang chăn nuôi ổn định, hiệu quả mang lại khá cao.

"Xã La Lay đang tái cơ cấu ngành chăn nuôi theo lợi thế địa phương, phù hợp năng lực sản xuất của người dân và từng bước áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao hiệu quả. Chúng tôi xác định tạo sinh kế cho người dân phải mang tính hiệu quả, bền vững và đặc biệt phải phát huy được sự chủ động phát triển kinh tế, tự lực vươn lên trong người dân, từ đó thoát nghèo bền vững" - lãnh đạo xã La Lay chia sẻ.

Từ hỗ trợ trực tiếp sang kiến tạo năng lực tự vươn lên

Thời gian qua, tại tỉnh Quảng Trị, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững không chỉ bổ sung nguồn lực mà quan trọng hơn là định hình lại cách tiếp cận phát triển từ hỗ trợ trực tiếp sang kiến tạo năng lực tự vươn lên. Nhờ đó, nhiều địa bàn khó khăn đã có chuyển biến rõ nét về sinh kế, hạ tầng và tư duy cộng đồng, tạo nền tảng mới cho phát triển bền vững.

Mô hình nuôi bò nhốt chuồng mang lại hiệu quả cho người dân

Trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh Quảng Trị đã tiến hành trên 1.000 đợt rà soát. Kết quả cho thấy, tỉ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều giảm 50% so với đầu kỳ, từ 8,18% (35.561 hộ năm 2022) dự kiến còn 3,45% (15.437 hộ năm 2025); bình quân giảm 1,12%, đạt mục tiêu giảm 1%-1,5%/năm.

Thời gian qua, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững đã hỗ trợ đầu tư, triển khai hơn 135 công trình mới, duy tu bảo dưỡng 179 công trình trên địa bàn khó khăn; hỗ trợ 419 mô hình đa dạng hóa sinh kế, 266 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp. Đẩy mạnh đào tạo nghề và kết nối việc làm, triển khai sàn giao dịch việc làm.

Giai đoạn 2020 - 2025, hơn 6.585 lao động được hỗ trợ xuất khẩu lao động, hỗ trợ đào tạo nghề; 1.655 hộ được hỗ trợ nhà ở (trong đó xây mới 1.354 nhà, sửa chữa 301 nhà). 100% cán bộ làm công tác giảm nghèo các cấp được tập huấn kiến thức nâng cao năng lực thực hiện Chương trình giảm nghèo; 100% số lao động được hỗ trợ tư vấn, định hướng nghề nghiệp, cung cấp thông tin thị trường lao động, hỗ trợ tìm việc làm, kết nối việc làm.

Trong giai đoạn này, 179.860 lượt hộ được hỗ trợ vay vốn để phát triển sản xuất, tạo sinh kế bền vững, cải thiện điều kiện sinh hoạt, chi phí học tập, vay vốn đi lao động có thời hạn ở nước ngoài và giải quyết việc làm tại địa phương.

Đặc biệt, chương trình không chỉ mang lại thay đổi về điều kiện vật chất mà còn tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của người nghèo. Nhiều trường hợp đã chủ động vươn lên, tự nguyện làm đơn xin thoát nghèo, trở thành những tấm gương điển hình giữa đại ngàn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị, trong giai đoạn 2026-2030, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững sẽ tiếp cận giảm nghèo theo hướng đa chiều, bao trùm và bền vững, chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang hỗ trợ có điều kiện gắn với xây dựng nông thôn mới, đặt trọng tâm vào nâng cao năng lực tự chủ của người dân.

Đây là bước chuyển tư duy quan trọng, tạo động lực thoát nghèo từ chính nội lực cộng đồng, đặc biệt có ý nghĩa ở những địa bàn chịu tác động lớn của thiên tai và thách thức sinh kế như miền núi, biên giới và ven biển…

ĐỨC NGHĨA - ĐỨC TÀI