Số liệu mới gây thất vọng mạnh, hé lộ thách thức lớn nhất của kinh tế Trung Quốc
Số liệu kinh tế mới nhất cho thấy đà phục hồi tiêu dùng của Trung Quốc tiếp tục chững lại. Doanh số bán lẻ, sản xuất công nghiệp và đầu tư đều thấp hơn kỳ vọng trong tháng 11, làm dấy lên lo ngại rằng nhu cầu nội địa vẫn là 'điểm nghẽn' lớn nhất của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, bất chấp xuất khẩu tăng mạnh.
Theo số liệu công bố ngày thứ Hai của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, doanh số bán lẻ trong tháng 11 chỉ tăng 1,3% so với cùng kỳ năm trước, thấp xa so với mức dự báo 2,8% của giới phân tích và giảm mạnh so với mức tăng 2,9% của tháng 10.
Đây được xem là một cú hụt đáng kể, cho thấy người tiêu dùng Trung Quốc vẫn thắt chặt chi tiêu trong bối cảnh niềm tin yếu, thị trường bất động sản trầm lắng và triển vọng thu nhập chưa rõ ràng.
Những tòa nhà cao tầng ở Thượng Hải, Trung Quốc.
Sản xuất và đầu tư có giúp bù đắp cho sự suy yếu của tiêu dùng không?
Câu trả lời là chưa. Sản xuất công nghiệp trong tháng 11 tăng 4,8%, thấp hơn nhẹ so với mức 4,9% của tháng trước và không đạt kỳ vọng tăng 5%. Điều này cho thấy đà phục hồi của khu vực sản xuất cũng đang mất động lực.
Đáng lo hơn, đầu tư tài sản cố định trong 11 tháng đầu năm giảm 2,6% so với cùng kỳ năm trước – mức giảm sâu nhất kể từ năm 2020. Đà suy giảm này phản ánh sự chững lại kéo dài của bất động sản và tâm lý dè dặt trong đầu tư tư nhân.
Theo các nhà kinh tế của Goldman Sachs, doanh số ô tô sụt giảm là một nguyên nhân lớn. Doanh số bán lẻ ô tô theo số lượng trong tháng 11 giảm 8,1% so với cùng kỳ, lần giảm đầu tiên trong ba năm khi nhiều địa phương tạm dừng các chương trình trợ cấp đổi xe cũ.
Ngoài ra, Lễ hội mua sắm Độc thân 11/11 năm nay diễn ra sớm và kéo dài hơn thường lệ, khiến một phần nhu cầu bị “kéo” sang tháng 10. Dù các nền tảng thương mại điện tử đẩy mạnh khuyến mãi, tổng giá trị giao dịch chỉ tăng 12%, thấp hơn nhiều so với mức 20% của năm ngoái, cho thấy người tiêu dùng đang chi tiêu thận trọng hơn rõ rệt.
Bắc Kinh sẽ phản ứng ra sao trước áp lực tiêu dùng yếu?
Giới chức Trung Quốc đã phát tín hiệu sẽ tiếp tục hỗ trợ chính sách để kích thích nhu cầu nội địa trong năm tới. Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết sẽ phát hành trái phiếu chính phủ siêu dài hạn để tài trợ cho các dự án liên quan đến an ninh quốc gia, nâng cấp thiết bị và các chương trình đổi hàng tiêu dùng.
Chính phủ cũng cam kết tăng chi đầu tư công nhằm hãm đà suy giảm của đầu tư tài sản cố định – một trụ cột quan trọng của tăng trưởng kinh tế.
Nhờ xuất khẩu bùng nổ sang các thị trường ngoài Mỹ, Trung Quốc vẫn được dự báo đạt mục tiêu tăng trưởng “khoảng 5%” trong năm nay. Thặng dư thương mại trong 11 tháng đã lên mức kỷ lục 1.100 tỷ USD, vượt xa kỷ lục cả năm 2024 chỉ sau chưa đầy một năm.
Tuy nhiên, sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nhu cầu nước ngoài đang làm dấy lên lo ngại về tính bền vững. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo Trung Quốc cần sớm chuyển trọng tâm sang thúc đẩy tiêu dùng trong nước để tránh mất cân đối dài hạn.
Theo giáo sư Eswar Prasad (Đại học Cornell), Trung Quốc hiểu rõ cần tái cân bằng tăng trưởng, củng cố mạng lưới an sinh xã hội và tạo điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển. Tuy nhiên, ông cho rằng các biện pháp cụ thể vẫn thiếu tính cấp bách và chưa có lộ trình rõ ràng.
Nếu không cải cách sâu rộng để khôi phục niềm tin tiêu dùng và tăng năng suất, tăng trưởng dựa vào xuất khẩu có thể trở thành con dao hai lưỡi trong trung và dài hạn.
